Австрерчу нохчашна дин хьехна
Интернет нохчийн хIора а хIусаме кхаьчча дуьйна дукха нах бу Iелимнеха я шаьш Iелим нах болчух кеп лелочу молланийн хьехамашка ладоьгIуш. ПIераскан дийнахь маьждигехь дина хутIбанаш, лерина камерна хьалха а хиина, хьовсархошна яздина даIваташ, интернетерчу ютюб-каналехо баржош болу хьехамаш, ватсапехула дIасакхоьхьуйту хаамаш – дукха тайп-тайпана ю вайн заманахь дин дуьйцучийн, нахана хьехамаш бечийн таронаш, шайна хет-хетачу, я шайн сина а, хьежамашна а гергарчу агIор Делан дин дийца. Нисло кест-кеста и хьехамаш беш берш я мичахь хIун дешна бу, я мел кIоргера Iилма долуш бу бохург ладоьгIарна хаъане а ца хууш, я хаа йиш а йоцуш, хIунда аьлча цкъа а цхьанна а нохчийн къомахчу динхьоьхучо хьаха ца до, шен Iилманийн хьоста я ша дин Iамийна дешаран тушпхьа.
Цхьа юкъара амат амма карадо хьехамчийн даIваташкахь – зударшца гамо, кху лаьттахь мел лелачу зуламашна а, боьхаллашна а зуда бехке яр. Хетало цаьрга ладугIуш, цу наха бусулба дин шайн цхьа башхачу хьостанашкара Iамийна -те, олий, хIунда аьлча, КъурIано а, Элчан, Делан салам хуьлда цунна, хьадисашкахь а дихкинарг, хьарам динарг боьршачу нахана а, зударшна а цхьатерра дихкина а хилча, магийнарг, хьаналдинарг боьршачу нахана а, зударшна а цхьатерра магийна а хилча, божарех дерг тодеш, хаздеш, кIедачу агIор дийцар, ткъа зударех дерг маьт-маьттазох долу дош а хоржуш, цуьнгара цхьа гIалат даьллехь, иза Делан къинхетамах яьлча санна цара дийцар кхечу агIор кхета халахиларна.
Венерчу нохчийн маьждиган имам а, цигахь зударшна а, божаршна дин хьоьхуш волчу дешначу стаге Расуле масех и тайпа зударшца гамонца, боьршачу нахаца озабезамца бинчу хьехаме ладогIар а, царна комментари яр а дийхира Маршо радионо. Хьалхарчу хьехаман, Маршо радионо и хьехам бечу вайнахалахь вуно шуьйра вевзаш волчу стеган цIе а ца йоккхуш, иштта кийсак ялайо.
Хьехаман кийсак: „Вайн цхьана йишас дуьйцу, цхьа йоI хилла шен денана лелош, цуьнца Iаш. ТIаккха цхьана дийнахь шен нене телефон тоьхна, цу йоIа аьлла боху, баба, со доьзалхочух ю. АллахIу акбар! Марехь хиланза зудбер ду иза. Зина дина, къа хьарчийна цо шена, доьзалхочух хилла иза, юха и доьзалхо дIаваккхийтина къа хьарчийна цо. ХIинца лелаш ю боху эхь ца хеташ, и зина ша ца дича санна. Ткъа цуьнца зина дина волу боьрша стаг мила ву хууш дац. Сан ваша, Далла хьо гуш ву хьуна. Сан ваша, дохко валий, тоба а дай, Далла тIеверза, ахь тоба дахь, Дала дукхавезаш тIеоьцур ву хьо!“
Цу хьехамехь шена тIе тидам бохуьйтуш дерг ду, маьттаза леллачух зудчух, боьршачу стагах лаьцна ша дуьйцучохь цу стаго зудчун къа вуно ирча а, сийдоцучу дешнашца а, цу зудчун бехк кхин боьхох хила йиш йоцуш, ткъа цуьнан цхьа а Делан дикне даха дог а доцуш санна дийцар. Цул тIаьхьа цу зудчуьнца эвхьазчу юкъаметтиган къа латийначу боьршачу стагах лаьцна ша дуьйцучохь, юх-юха а „сан ваша“, „сан ваша“, бохуш, и боьрша стаг тоба даре кхойкху моллано, цуо тоба дичахьана Дала цунна гечдан кийча хилар юх-юха а билгал а доккхуш. Хаттар кхоллало, цу стеган санна цу зудчун а яц-те тоба дан а, дохко яла а, Делан къинхетаме сатасса а бакъо? Венерчу маьждиган имамо Расула ю боху цхьа шеко а йоцуш, къинойх долчу хIуманна тIехь Дала зудчунний, боьршачу стагний юккъехь цхьа а озабезам беш бац.
Имам Расул: „Оцу темехь дарзаш ю сан дIайоьлхуш, хIинца тахана I4-гIа ерг хила езаш. Вайн Пайхамаран, Делан салам хуьйла цунна, хьадис ду, зина деш волчу стага ша санна йолу йоI бен ма ялайойла аьлла. Амма бакъду, цу кIанта тоба дина, иза Деле верзахь, тIаккха цуьнан бакъо ю цIена йоI ялон. Иза санна ду йоIаца дерг а. Зина дина йолу йоI дохко я аьлла, тоба а дина, Деле ерзахь, цуьнан а ю цIенчу кIанте яха. Цу метте кхаьчча хьехаме ладоугIучарехь мелла а баккхийхачеран бIаьргаш кIарзаделира, вай, муха, йоIан а ю тоба дича цIенчуьнга яха, аьлла. Ас юха а билгалдаьккхира, ю, йоьIан а ю изза бакъо аьлла. Вайнахана моьтту, кIантана, йоIана юккъехь къалаторца долчохь цхьа башхалла ю. Яц, бусулба динехь цу шинна юккъехь башхо а яц. Амма вайнаха кIанта динарг дай до, йоIана динарг инзаре ду вайна. Цундела хила там бу, и хьехам бечара мелла а нохчийн амалшна тIе а тевжаш, цу кIантаца кIеда а дуьйцуш, зудберах дерг шога а дуьйцуш и хьехам иштта бина хила. Ца хаар ду-кх иза, ма-дарра дийцича“.
Масех шо ду интернетехь а, ватсапехула а цхьа ша -башха хьехам лелаш болу. ГIовтал а йоьхна, гулбеллачу нахана хьехам беш ву, хетарехь, шех а, ша дуьйцучух а гIеххьа тоам хилла волу цхьа стаг. ХIусамненан, майрчун юкъаметтигаш муха хила еза дуьйцу цо, ладоьгIурш юкъ-кара белабелча, гуттар а чуьра а вуьйлуш, Делаца дуйнаш а дууш.
Хьехаман кийсак: „Оцу шайн зударшка шаьш лелорг ца дийцарх хIуммаъ дац шуна. Масала, жимстаг ву, зудчуьнца дов даьлла, важа дIаяхна. Стенна тIехула даьлла аьлча, ша мацах тIехьийзаш хиллачу цхьана йоьIан сурт шен телефон чохь гина, оьгIазйахана дIаяхна. Дуйнаш дууш ву и кIант тIаккха, шен хIуммаъ ма дац цу йоIца, ша шен зудчуьнга иштта дIа а аьллера иза, бохуш. Ма эхь ду иза! Валлай-биллай, кошахь хилар гIолехь дара цу кIантана, иштта кху лаьттахь вехачул! Зудче хIуммаъ ма дийцийша, цо уггаре а доккхаъ дендерг иза шуьгара дIаяхара ду-кх. Хьо ян а хIун ю хьо ала, ахь йийца хIун юьйцу, алий!“
И хьехам шега хIинцале а масийта стаго теснера бохуш дийцира Венерчу имамо Расула, цу стага дуьйцург динехь бух болуш дуй, цо ма тамашийна хIумнаш дуьйцу, аьлла.
Имам Расул: „И хьехам соьга бусулба наха теснера хьалха а. ЧIогIа дастам а долуш, чIогIа оьзда а доцуш хIумнаш дуьйцу цо, нохчийн маттахь кхечу агIор дийца а йиш йолуш долу хIумнаш иштта маьттаза дуьйцу цо. И стаг дешна-м хила мега цхьанхьа, амма нахана хьалха хьехамаш бан суна иза хьакъ ца хета аьлла жоп делира ас хIеттехьа сайга иза хаьттинчуьнга. Мегар дац иштта зуда сийсазъеш хIумнаш дийца“.
И санна болу хьехамаш чот-барам а боцуш, дукха бу интернетан дозадацарехь а, нохчашлахь уггаре а яьржинчу ватсатт программехь а. „Зудачуьнан декхарш“, „Зуда хIусамдена муьтIахь хилар“, „йижаршна хьехам“, „гал яьлла йоI“, „“йоIаршна, зударшна хьехам“, - эфиран хан а тоуьр яц, еккъа цу зударийн иммансизаллех дуьйцучу даIватийн цIераш ягарйан а. Ткъа муха къастон деза дин девзаш а боцуш, амма динна тIетовжа лууш, шайн хеттаршна ишттачу хьехамашкахь жоьпаш лоьхучу наха, муьлхарниг ву цу хьехамаш бечу бIеннаш керла бевллачу молланех бакъ-харц луьйш верг, царех муьлхачо бохучух теша мегар ду а. Имам Расула вайн заманахь уггаре а халчех ду аьлла дийцира и Маршо радионо шега делла хаттар.
Имам Расул: „Иза вуно хала хаттар ду ахь хIинца делларг. Цхьа хьалха ваьлла стаг а волуш, цхьана тобанехь дин Iамош хилча, хуур дара харц-бакъ муьлхаргниг ду. Ткъа вуьшта могIарерчу нахана хала ду цу хьехамашкахь нийсаберг къастон. Цхьа хьехар дийр ду вайна ишттачу нахана – уггаре а хьалха дин оьзда дуьйцуш дуй хьовса иза дуьйцучо, тIаккха цо далош долчу далилашка хьовса. Вайн далилаш КъурIан аяташ а, Пайхамаран хьадисаш а ду. Цу шина хIуманна тIетовжуш вуйла хьовса и хьехам беш верг“.
Нохчашлахь интернет яьржича гуттар а алсам даьлла долу вовшашна цIераш тахкар, юезк буй-бац ца къастош, нехан сийдайъцар, хIара хьенехгIера минех ю, кхо хIара я важа дина, бохуш, цхьана зудчуьнна, я жимчу стеган а сарташ дIаса а туьйсуш, и адамаш нахал дахар а – иза дерриге а вуно дезачех къинош ду бусулба динехь, бохуш дийцира имам Расула. Ур-атталла хьайна ма-дарра цхьа во хIума стагах я зудчух лаьцна хууш делахь, иза а дийца бакъо яц Делах кхоьручу стеган боху цо.