Стејт департментот нотира слап тужби против македонските новинари
Слободата на изразување и слободата на медиумите се ограничени во земјите од Западен Балкан, оцени американскиот Стејт департмент во својот најнов извештај за состојбата со човековите права во светот.
Ова е прв извештај за човековите права издаден од Стејт департментот по преземањето на власта од страна на администрацијата на претседателот Доналд Трамп.
За Северна Македонија се наведува дека невладините организации во земјава забележуваат оти медиумските слободи се загрозени од стратешки тужби против новинари – т.н. слап тужби (SLAPP), притисок од функционери, самоцензура и напади за истражувањата за корупција, дезинформации и говор на омраза.
Се споменуваат и примери за конкретни случаи, како што се заканите со смрт против новинарката Лепа Џундева и нападот на новинарот Фуркан Салиу.
Во извештајот се нотира и дека медиумите во Северна Македонија, особено јавните радиодифузни сервиси, се соочуваат со политички и економски притисоци, додека онлајн медиумите, иако се послободни, страдаат од дигитални напади и обиди за нивна дискредитација.
До септември 2024, четири новинари биле мета на слап тужби од државни и приватни актери, нотира Стејт департментот во извештајот за минатата година.
Што се нотира за земјите од регионот?
Покрај за слободата на медиумите, извештајот за земјите од Западен Балкан ги истакнува и проблемите што се евидентирани во претходните извештаи – неуспехот да се гонат воените злосторства.
Во делот за Босна и Херцеговина се нотира дека властите во ентитетот Република Српска презеле активности што ги ослабеле државните институции, ги зголемиле меѓуетничките тензии и ја ограничиле слободата на изразување. Претседателот на Република Српска Милорад Додик, забележува Стејт департментот, го поткопува уставниот поредок на БиХ преку засилени вербални и правни напади.
Во однос на Косово, се наведува дека властите не презеле доследни чекори за идентификување, истрага, гонење и казнување на службените лица кои ги прекршувале човековите права.
Кога е во прашање Србија, според извештајот, немало значајни промени во состојбата со човековите права. Но, се истакнуваат извештаи за сериозни ограничувања на слободата на изразување и слободата на медиумите, вклучувајќи насилство или закани за насилство врз новинари и неоправдано прогонување на новинари, како и трговија со луѓе, вклучувајќи принудна работа.
И за Црна Гора се наведува дека немало значајни промени во 2024 година, а меѓу проблемите со човековите права се посочуваат извештаи за тортура или суров, нечовечки и понижувачки третман, како и сериозни ограничувања на слободата на изразување и медиумските слободи.
Извештајот за 2024 година не ги споменува притисоците или ограничувањата со кои се соочува ЛГБТ+ популацијата во земјите од Западен Балкан.
Состојба во светот
Во годишниот извештај, Стејт департментот значително ги ублажи критиките кон некои земји кои се силни партнери на републиканскиот претседател Доналд Трамп, како што се Ел Салвадор и Израел, а во кои организациите за човекови права тврдат дека има сериозна историја на злоупотреба на човековите права.
Од извештајот за 2024 е отстрането споменувањето на дискриминацијата со која се соочуваат ЛГБТ+ луѓето, намален е претходниот фокус на репродуктивните права, а воведени се критики за ограничувањата на политичкиот говор кај сојузниците на САД во Европа, за кои американските претставници веруваат дека се насочени кон десничарските политичари.
Во извештајот се споменува она што администрацијата на Трамп го смета за ограничувања на слободата на говорот во Обединетото Кралство, Франција и Германија односно се користи идентичен јазик дека „состојбите со човековите права во сите три сојузници на НАТО се влошија во текот на годината“.