Από το 1909 έως σήμερα: Τα πιο κρύα και τα πιο ζεστά Χριστούγεννα στην Αθήνα

Η πιο κρύα ημέρα Χριστουγέννων στην Αθήνα καταγράφηκε στις 25 Δεκεμβρίου 1909, σύμφωνα με τα ιστορικά αρχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ). Ο μετεωρολογικός σταθμός του ΕΑΑ, που λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1890 στον λόφο των Νυμφών στο Θησείο, αποτελεί πολύτιμη πηγή για την κλιματική ιστορία της πρωτεύουσας.

«Με τυπική θερμοκρασία τον Δεκέμβριο κοντά στους 10 βαθμούς Κελσίου, η πιθανότητα να χιονίσει στην Αθήνα ανήμερα τα Χριστούγεννα είναι αποκαρδιωτικά μικρή, αν και έχει συμβεί κάποιες φορές τα τελευταία 125 χρόνια», αναφέρει το ClimateHub, ο κόμβος πληροφόρησης για τις εθνικές ενεργειακές ανάγκες και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Όπως σημειώνει η συγγραφική ομάδα (Στέργιος Μήσιος, Δήμητρα Φουντά, Ρούλα Κώστα), η ημέρα των Χριστουγέννων του 1909, σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο (7 Ιανουαρίου 1910 στο Γρηγοριανό), παραμένει η πιο ψυχρή των τελευταίων 125 ετών. Το ρεκόρ αυτό διατηρείται ακόμη κι αν υπολογιστεί η μέση θερμοκρασία του τριημέρου 24-26 Δεκεμβρίου εκείνης της χρονιάς.

Η μέση ημερήσια θερμοκρασία στις 25 Δεκεμβρίου 1909 δεν ξεπέρασε τους 4°C, ενώ κατά τη διάρκεια της νύχτας έπεσε στους 2°C.

Οι πιο ψυχρές και οι πιο ζεστές χρονιές

Ψυχρά Χριστούγεννα καταγράφηκαν επίσης τα έτη 1933, 1937, 1953, 1986, 1987 και 1992, με μέση θερμοκρασία γύρω στους 5°C. «Παρά το τσουχτερό κρύο δεν καταγράφεται απαραίτητα χιονόπτωση στο κέντρο της Αθήνας», επισημαίνει το ClimateHub, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρήθηκε χιόνι στα βόρεια προάστια.

Αντίθετα, έντονη χιονόπτωση σημειώθηκε τη νύχτα της 24ης προς 25η Δεκεμβρίου 1949, αλλά και σε άλλες χρονιές, όπως το 1903, 1906, 1907, 1913, 1915, 1936, 1948, 1962, 1968, 1991 και 1992. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη βαρυχειμωνιά του 1941-1942, όταν η Αθήνα πάγωσε για δέκα συνεχόμενες ημέρες με θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν, φτάνοντας έως -4,4°C στις 2 Ιανουαρίου 1942, μέσα στις δύσκολες συνθήκες της Κατοχής.

Ψυχρές εισβολές και ανοιξιάτικα Χριστούγεννα

Χρησιμοποιώντας σύγχρονα εργαλεία επαν-ανάλυσης του παρελθόντος κλίματος, οι ερευνητές αναπαριστούν τον καιρό που επικρατούσε στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Τα δεδομένα δείχνουν ότι τα Χριστούγεννα του 1909 επηρεάστηκαν από ψυχρή εισβολή από τα βορειοανατολικά, η οποία διατήρησε χαμηλές θερμοκρασίες σε όλη τη χώρα, έως και την Κρήτη.

Σύμφωνα με το Δίκτυο Αιγινήτη του ΕΑΑ, στη Σύρο η μέγιστη θερμοκρασία εκείνη την ημέρα ήταν 9°C, ενώ στη Λαμία δεν ξεπέρασε τους 4°C, με -2°C τη νύχτα, χωρίς ωστόσο να σημειωθεί χιονόπτωση.

Στον αντίποδα, τα Χριστούγεννα του 2010 θύμιζαν περισσότερο άνοιξη, με μέση θερμοκρασία 17°C και μέγιστη 19°C, ενώ την παραμονή η θερμοκρασία έφτασε τους 22°C. Παρόμοια ζεστός καιρός είχε επικρατήσει και τα Χριστούγεννα του 1995 και του 1927.

Η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ περιέγραφε τότε χαρακτηριστικά πως «από της 2 μμ εις πείσμα της καθιερωμένης αργίας… εξώρμησε προς τας οδούς, τα θεαματικά κέντρα και τα Φάληρα». Παρόμοιες θερμοκρασίες καταγράφηκαν και τα Χριστούγεννα του 2023, με τη μέγιστη να αγγίζει τους 22°C την παραμονή.

Το ClimateHub συντονίζεται από την ομάδα NOA-ReACT του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ και υποστηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Συνεργασίας της Υπηρεσίας Παρακολούθησης Κλιματικής Αλλαγής Copernicus C3S (Copernicus Climate Change Service National Collaboration Programme C3S-NCP).