Мастак Алег Аблажэй: Кожны чалавек бессмяротны. Пакуль жыве.
18 траўня – 5 гадоў, як адыйшоў у іншы свет беларускі віленскі мастак Алег Аблажэй.
На фота: Алег Аблажэй і Крысціна Балаховіч на вяселлі Сяргея Вітушкі і Людвікі Кардзіс, Менск, Беларуская хатка, 24 лістапада 1991, аўтар фотаздымка Уладзімір Сапагоў.
Гэты тэкст – кароткі ўспамін пра добрага мастака і чалавека:
“Мастака Алега Аблажэя ўпершыню пабачыла зімой 1987 года ў Вільні на плошчы перад Катэдральным касцёлам. Мы з сяброўкай Наталляй Кленіцкай ішлі з бібліятэкі, дзе чыталі кнігі 19-га яшчэ стагоддзя пра паўстанне 1863 года і выпісвалі адтуль памятныя мясціны, каб скласці мапу для летніх вандровак, начавалі тады ў віленскага беларуса Янкі Багдановіча. І тут на Катэдральнай плошчы пабачылі талакоўцаў з Менску на чале з Вітушкам і пасярэдзіне вельмі прыгожых мужчыну і жанчыну. Нам патлумачылі, што гэта віленскія беларускія мастакі Алег Аблажэй і Крысціна Балаховіч. Алег тады на плошчы паказваў свае паштоўкі. Віленскія беларускія мастакі ўразілі сваім несавецкім выглядам і прыгажосцю. Прайшло 20 год, калі мы ніяк не сутыкаліся ў жыцці. У 2007-2009 годзе я вучылася ў магістратуры ЕГУ ў Вільні, мы сталі сустракацца з Алегам і Крысцінай – часам у Доме правоў чалавека (тады быў перыяд, калі ў Доме правоў адбываліся культурніцкія імпрэзы), а таксама ў Крысціны і Алега ў садзе. Алег маляваў прынцэс і русалачак – ілюстрацыі для казак, пісаў мне лісты. у якіх падрабязна апісваў, як я магла бы апранацца. І гэта былі сукенкі з карункамі цёмна-бэзавага колеру.
Мы сустракаліся ў віленскім садзе Крысціны і Алега вячэралі за блакітным, як возера столікам, вакол скакаў Бай – галандскі чорна-белы трусік з Беларусі, якога ўратавала Крысціна. Гаварылі пра людзей і жыццё, пра мастакоў і мастацтва, пра кветкі і жывёлаў. Пасля адной з такіх сустрэчаў атрымала ад Алега мэйл: “Дзякую за ўсё! Сябры – гэта сіла! Асабліва сяброўкі”.
У 2014 годзе Алег Аблажэй маляваў плакаты “Шэсць аргументаў супраць смяротнага пакарання”. Пасля выставы, якая адбылася ў Менску атрымала мэйл, датаваны 6 кастрычніка 2014 года : “Калі я ўбачыў, што плакат з разбітай вазай павешаны дагары нагамі, трохі засумаваў. Але, як сапраўдны беларус з анекдота, падумаў – „А можа, так і трэба?” І супакоіўся. Гэта мая карма такая. Тут то можна перавесіць, а вось калі друкуюць ілюстрацыю дагары нагамі – нічога не папішаш. Для кнігі Albanų pasakos (Албанскія казкі) я намаляваў, як вол нясе мядзведзя, паводле сюжэта. Перавярнулі – мядзведзь нясе вала. У кнізе „Siedem bajek o krollewnach” каралеўна спіць… стоячы! Бо карцінку павярнулі. І так далей”.
Алег Аблажэй пісаў ўспаміны пра Сяргея Вітушку і дзяліўся ў лістах думкамі: “Вітушка быў такі пры ўсёй сваёй мяккасці супярэчлівы і шматаблічны. Найлепш было б, каб усе, хто яго ведаў, напісалі – і шчыра, каб не атрымалася „жыціе” сьвятога. Бо пры ўсім гераізме і штодзённай мужнасці ён быў зямным чалавекам. Са сваімі плюсамі і мінусамі. Як і мы ўсе”.
Вось фрагмент успамінаў Алега Аблажэя пра Сяргея Вітушку: “Вельмі доўга не ўдавалася ўсведаміць – гэтага чалавека больш няма. Няма нідзе – ні ў Вільні, ні ў Менску, ні дома, ні ў шпіталі. Нават на могілках — няма, бо там толькі жменька попелу… Як жа так, калі дастаткова прымружыць вейкі, і вось ён – са сваёй сарамлівай усмешкай, ціхім, але выразным голасам, перапоўнены ідэямі і задумкамі”.
Напісана пра Вітушку, але, можна падумаць, што аўтар успамінаў піша не толькі пра сябра, але і пра сябе.
Крысціна з Алегам паміж сабой разважалі пра жыццё пасля смерці – ці ёсць яно. Мне Крысціна распавяла, што пасля смерці Алега, ноччу сам па сабе ўключыўся кампутар – у той час, калі Алег уключаў яго пры жыцці.
Паліна Сцепаненка, Беларускае Радыё Рацыя