Агляд прэсы: настальгія як зброя
Барацьба за розумы ў сітуацыі вайны. Газавыя рублі Еўропы. Беларускі батальён змагаецца ва Украіне «за свабоду абедзвюх краін». Латвія абмяркоўвае сітуацыю з днём 9 траўня. Падрабязнасці свежых матэрыялаў замежнай прэсы даведаемся ў аглядзе Вольгі Сямашкі.
«Больш за дзесяць гадоў Павел Кулажанка дамагаўся звяржэння аўтарытарнага рэжыму Лукашэнкі ў роднай Беларусі. Па-першае, гэта былі простыя вулічныя пратэсты. У рэшце рэшт, яму давялося бегчы і прызямліцца ў Нью-Ёрку, дзе ён стаў байцом змешаных адзінаборстваў. Але ён лічыць, што найлепшы спосаб зрынуць Лукашэнку і Пуціна, без падтрымкі якога многія ў Беларусі думаюць, што Лукашэнка хутка ўпаў бы, — гэта вайна ва Украіне», – так пачынае свой цэнтральны артыкул амерыканская газета The Washington Post і прысвячае яго беларускаму батальёну імя Кастуся Каліноскаўга, што базуецца ў Кіеве.
У матэрыяле падкрэсліваецца, што многія беларусы ўваходзяць у «батальён імя Кастуся Каліноўскага», названы ў гонар кіраўніка паўстання Беларусі супраць Расеі ў 1860-х гадах. Такая мажлівасць існуе, бо беларусы скарысталіся рашэннем Украіны часоў вайны дазволіць замежнікам служыць у шэрагах яе ўзброеных сіл, але не ў якасці афіцэраў. Дзясятак беларусаў-навабранцаў, апытаных The Washington Post, распавялі пра сваё пачуццё агульнай справы паміж украінскімі і беларускімі дэмакратычнымі рухамі.
«Каля 200 сябраў беларускага добраахвотніцкага батальёну нясуць службу на перадавой, у тым ліку ў Ірпені на ўскраіне Кіева, дзе ўкраінскія сілы нядаўна аднавілі кантроль. Фінансуюцца яны ў асноўным за кошт ахвяраванняў беларускай і ўкраінскай дыяспар, у тым ліку з ЗША. Але нядаўняе ўвядзенне батальёна ва ўзброеныя сілы прывяло да таго, што некаторыя з іх атрымалі ад украінскіх вайскоўцаў гарматы і абароннае адзенне, у тым ліку з NATO. Многія з іх з’яўляюцца дысідэнтамі, якія былі арыштаваныя падчас пратэстаў супраць перамогі Лукашэнкі на выбарах 2020 года, якія, як яны і міжнародныя назіральнікі кажуць, былі нахабна скрадзеныя. Беларускія навабранцы спадзяюцца, што калі беларускае войска ўварвецца, ягоныя жаўнеры скарыстаюцца магчымасьцю перабегчы, і беларускі батальён гатовы іх прыняць», – адзначае амерыканскае выданне.
***
Прэзідэнт Расеі падпісаў указ, паводле якога аплата за пастаўкі расейскага газу надалей павінна ажыццяўляцца праз адмысловы рахунак у «Газпрамбанк». Патрабаванне Масквы аб аплаце закупак газу ў рублях працягвае катэгарычна адхіляцца такімі ключавымі пакупнікамі, як Германія і Францыя. Еўрапейская прэса падзялілася ў меркаваннях наконт гэтай гісторыі і разважае аб тым, каму ў выніку гэты ўказ нашкодзіць больш.
«У крайнім выпадку ЕЗ павінен быць гатовы плаціць і ў рублях», – раіць нямецкая газета taz.
«Еўропа мае патрэбу ў расейскіх энерганосьбітах; у Германіі на долю расейскіх паставак прыпадае 50 працэнтаў імпарту. І наадварот, для працягу вайны заходняя валюта Пуціну не патрэбная, паколькі Расея самадастатковая ў плане харчавання, энергетыкі і ўзбраенняў. Вядома, калі Захад пагодзіцца плаціць у рублях, то гэта стане прапагандысцкім поспехам расейскага прэзідэнта, але ў рэальнай вайне гэта яму ніяк не дапаможа. Яго армія па-ранейшаму занадта слабая, каб акупаваць усю Украіну. Акрамя таго, наступ абыходзіцца ў такую астранамічную цану, што інфляцыя ў Расеі выходзіць з-пад кантролю. І нават калі Захад будзе плаціць у рублях, гэта нічога не зменіць», – адзначае нямецкае выданне.
***
Прапаганда, цэнзура , забойствы журналістаў – вайна вядзецца на самых розных узроўнях, у тым ліку і за грамадскую думку. І значны элемент у гэтых адносінах – тлумачэнне падзей дня сённяшняга і дзён даўно мінулых. Еўрапейская прэса не засталася ў баку ад тэмы.
Гішпанскі партал eldiario.es піша пра станоўчыя бакі лічбавай камунікацыі.
«Вайна ва Украіне прадэманстравала нам, што доступ практычна кожнага грамадзяніна да грамадскай інфармацыйнай сеткі дапамагае ў тым ліку і дакументаваць злачынствы, якія здзяйсняюцца. Дзіўная ўстойлівасць інтэрнэт-камунікацый ва Украіне – ключавы фактар таго, што галасы украінцаў, якія з’яўляюцца відавочцамі таго, што адбываецца, не змаўкаюць. Разуменне і спраўджванне сапраўднасці інфармацыі застаецца задачай журналістаў і адмыслоўцаў па правах чалавека на месцах. Цёмныя і небяспечныя бакі інтэрнэту не павінны прымушаць нас забывацца на тое, што ён можа прыносіць і карысць!», – заклікае гішппанскае выданне
***
Штогод 9 траўня больш за сто тысяч рускамоўных жыхароў Латвіі адзначаюць у Рызе перамогу Чырвонай арміі над гітлераўскай Нямеччынай. Мэр латвійскай сталіцы Стакіс разглядае магчымасць забароны святкаванняў у гэтым годзе, бо такія мерапрыемствы таксама служаць месцам збору прыхільнікаў Пуціна. Прэм’ер-міністр Латвіі Каріньш назваў мерапрыемства «ўслаўленнем акупацыі нашай краіны», і не выключае ўвядзення забароны на святкаванне на агульнадзяржаўным узроўні.
«Святкаванне 9 траўня з даўніх часоў з’яўляецца прадметам спрэчак і ў Эстоніі», – адзначае эстоная газета Õhtuleht.
«Ясна, што маршыраваць у расейскай уніформе вакол Бронзавага салдата і раней было ўсвядомленым правакацыйным актам, не кажучы ўжо пра маршы «Бесмяротнага палка», якія проста выпрабоўвалі ў Эстоніі межы памяркоўнага. Зразумела, заканадаўча забараняць знакі – значыць хадзіць па лязе нажа, але ў той жа час гэта і вельмі выразны сігнал аб тым, што іх ужыванне непажадана. У святле вайны, развязанай Расеяй, можна надаць дадатковы сэнс Дню Еўропы, які адзначаецца 9 траўня, і зрабіць гэта можна разам з украінскімі бежанцамі і супернікамі вайны з самой Расеі», – піша эстонскае выданне.
Агляд сусветнай прэсы падрыхтавала Вольга Сямашка.