„Толькі народ можа захаваць мову для сябе і сваіх нашчадкаў”
33 гады таму, яшчэ да разбурэння Савецкага Саюза, беларуская мова набыла статус дзяржаўнай.
Artykuł „Толькі народ можа захаваць мову для сябе і сваіх нашчадкаў” pochodzi z serwisu БЕЛАРУСКАЕ РАДЫЁ РАЦЫЯ.
33 гады таму, яшчэ да разбурэння Савецкага Саюза, беларуская мова набыла статус дзяржаўнай. Дзяржава ўсё рабіла для таго, каб замацаваць родную для беларусаў мову: законы, дакументы, садкі і школы – усё на беларускай мове. 85% беларусаў называлі беларускую мову роднай.
Але з прыходам да ўлады Аляксандра Лукашэнкі ўсё змянілася, кажа адмыслоўца, спецыяліст у галіне беларускай мовы:
-33 гады таму беларуская мова атрымала вельмі моцны імпульс дзяржаўнай падтрымкі. Была нададзена юрыдычная моцная падтрымка мовы і распрацавана фактычнае ўвядзенне яе ва ўсе сферы жыцця, як паўнавартаснай дзяржаўнай мовы. І гэта дало штуршок грамадству, вельмі моцны імпульс для таго, каб заахвоціць людзей карыстацца часцей, вальней і больш шырока сваёй роднай нацыянальнай беларускай мовай.
На жаль, далей мы бачым, як толькі гэты імпульс згас, мала таго – памяняўся на прама процілеглы, адразу адчуўся спад у грамадстве. І ў рэшце рэшт мы ўжо пачалі многія саромецца, альбо баяцца карыстацца беларускай мовай.
РР: Калі і чаму беларуская мова страціла статус адзінай дзяржаўнай мовы?
–Пасля прыняцця Канстытуцыі ў 1994 годзе, адбыліся выбары першага прэзідэнта Рэспублікі Беларусь. І ў звязку з гэтым былі арганізаваныя некалькі рэферэндумаў. І самы першы датычыўся якраз такі моўнага пытання. І хоць пытанне гучала такім чынам: “ці згодныя Вы зрабіць дзве дзяржаўныя мовы?”, то насамрэч мелася на ўвазе тут зусім іншае. Вынікі рэферэндуму былі трансляваныя і інтэрпрэтаваныя так, што беларуская мова пачала губляць усе свае пазіцыі. З пазіцыі ў адукацыі найперш, пацягнула за сабой скарачэння ўжывання беларускай мовы не толькі ў школьнай, універсітэцкай і так далей адукацыі, але пачала губляць пазіцыі ў сферы СМІ, у Парламенце і значна звузілася ў сферы палітычнага жыцця.
І ў рэшце рэшт мы сёння мусім канстатаваць, што гэта вялікая страта для агульнанацыянальнага набытку, але і для сусветнай, міжнароднай прасторы.
РР: Чаму нашы людзі, нават гэтая новая плынь, якая паўстала супраць рэжыму ў Беларусі, размаўляюць на рускай мове?
–Нельга за адзін год закрэсліць тыя “намаганні”, якія зрабіла спачатку паланізацыя, а потым русіфікацыя. Гэта цягнулася нават не адно стагоддзе. Пакуль дзяржава не дае моцнай падтрымкі нацыянальнай мове, існуе небяспека яе заняпаду. І толькі народ, не зважаючы ні на што, можа захаваць, як гэта было ўжо не раз, мову для сябе і сваіх нашчадкаў. І сёння я не магу кідаць папрок маладым людзям, таму што падзеі апошніх некалькіх дзясяткаў гадоў прадэманстравалі, што ў палітыцы павінны быць прафесіяналы, а не аматары. Іначай адбываецца тое, што адбываецца.
Пакуль у нас палітыкі выразна не заявяць пра зацікаўленасць, заклапочанасць лёсам беларускай культуры, беларускай мовы, лёсам у рэшце беларускага народа, не толькі незалежнасці краіны, датуль у нас будуць праблемы з беларускай мовай.
Паводле адмыслоўцы, цяперашняя ўлада ў Беларусі ў плане адносін да нацыянальнай культуры адстае гадоў на 70.
Беларускае Радыё Рацыя
Artykuł „Толькі народ можа захаваць мову для сябе і сваіх нашчадкаў” pochodzi z serwisu БЕЛАРУСКАЕ РАДЫЁ РАЦЫЯ.