Suđenje Stanišiću i Simatoviću: SDB Srbije učestvovala u zločinima

U nastavku haškog procesa Jovici Stanišiću i Franku Simatoviću Frenkiju, vojni vještak Reynaud Theunens izjavio je da su jedinice Službe državne bezbjednosti (SDB) Srbije učestvovale u nasilnom preuzimanju opština i mjesta u BiH, progonu i zločinima nad nesrpskim civilima, prenosi BIRN BiH.

Theunens je potvrdio navod optužnice da su “Crvene beretke” SDB-a Srbije, Srpska dobrovoljačka garda (SDG) Željka Ražnatovića Arkana i razne dobrovoljačke formacije pod kontrolom te službe, poput Šešeljevaca, s proljeća 1992. godine, igrale značajnu ulogu u zauzimanju Bijeljine, Zvornika, Doboja, Bosanskog Šamca i Brčkog.

Na osnovu brojnih dokumenata koje je analizirao, Theunens je zaključio da su pripadnici tih jedinica počinili zlodjela nad nesrpskim civilima, s ciljem da ih trajno uklone s područja koja su lideri bosanskih Srba proglasili svojim.

Kao primjer zločina “Crvenih beretki”, Theunens je naveo ubistvo najmanje 16 Bošnjaka u selu Crkvine kod Bosanskog Šamca, početkom maja 1992. Izvještaj o tom zločinu koji je komanda Prvog krajiškog korpusa Vojske Republike Srpske (VRS) uputila Glavnom štabu, Theunens je citirao u sudnici. Po tom izvještaju, ubistvo je počinio Slobodan Miljković, pripadnik “Crvenih beretki” iz Srbije.

Stanišića, koji je od 1992. bio šef SDB-a Srbije, i njegovog tadašnjeg pomoćnika Simatovića optužnica tereti za progon, ubistva, deportacije i prisilno premještanje hrvatskih i bošnjačkih civila tokom ratova u Hrvatskoj i BiH. Zločini za koje su optuženi Stanišić i Simatović počinjeni su, kako tvrde tužioci, tokom sprovođenja udruženog zločinačkog poduhvata čiji je cilj bilo trajno i nasilno uklanjanje Hrvata i Bošnjaka s velikih dijelova teritorija Hrvatske i BiH.

Na čelu zločinačkog udruženja bio je, po tužiocima, tadašnji predsjednik Srbije Slobodan Milošević.

Nasilno zauzimanje opština u kojima Srbi nisu bili većina, bilo je, po Theunensu, ostvarivanje najvažnijeg ratnog cilja – razdvajanja Srba od Bošnjaka i Hrvata, prema riječima tadašnjeg predsjednika Republike Srpske Radovana Karadžića – koji su proklamovani u maju 1992.

Vojni ekspert podvukao je i da su, po dokumentima VRS-a jedinice SDB-a Srbije, sprovodile operacije “čišćenja” Podrinja od bošnjačkih snaga, ali i civilnog stanovništva 1993. Te operacije, kojim su civili bili sabijeni u Goražde, Srebrenicu i Žepu, tri zaštićene zone Ujedinjenih nacija (UN), bile su dio ostvarivanja trećeg strateškog cilja – eliminacije granice među Srbima na Drini, naglasio je Theunens.

O učešću “Crvenih beretki” u operacijama u Podrinju, komandant VRS-a Ratko Mladić dogovarao se sa Simatovićem Frenkijem, proizlazi iz zapisa iz ratnog dnevnika Mladića sa sastanka u februaru 1993., rekao je vještak.

Van borbi, “Crvene beretke” u Bratuncu i Skelanima, tada su odbijale da se povinuju komandi VRS-a, tvrdeći da im komanduje isključivo Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije, navedeno je u izvještaju VRS-a koji je u sudnici citirao Theunens. Tim jedinicama komandovali su Radojica Rajo Božović i Vasilije Mijović, oficiri i instruktori SDB-a Srbije.

Theunens je posvjedočio, citirajući dokumente VRS-a, da su Stanišić i Simatović, 1994. neposredno na terenu upravljali operacijom protiv Armije BiH u Cazinskoj krajini čiji je cilj bilo vraćanje na vlast Fikreta Abdića. Operacija, poznata kao Pauk, bila je sadejstvo VRS-a, SDB-a Srbije i vojske Republike Srpske Krajine (RSK). Dokument VRS-a, na koji se Theunens pozvao, navodi Stanišićeve riječi da ga na terenu zanima “samo upravljanje borbenim operacijama”.

Po ratnim zapisima Mladića, prikazanim u sudnici, operacija Pauk bila je dogovorena na sastanku kod predsjednika Srbije Miloševića u Beogradu, u decembru 1993. godine. Mladić je zapisao Stanišićeve riječi da njegovih “100-120 ljudi” mogu na teren poći sutradan. Po Theunensu, to je značilo da šef SDB-a Srbije raspolaže “vrhunski obučenom” jedinicom “u stanju visoke borbene gotovosti”.

Mladić i Karadžić su nepravosnažno proglašeni krivim za genocid i druge zločine u BiH, Abdić je osuđen u Hrvatskoj za ratne zločine i odslužio je kaznu, dok je Milošević preminuo prije kraja suđenja.