Zagađenje ugljem na Zapadnom Balkanu i dalje ogromno i smrtonosno, kažu iz Bankwatcha

Termoelektrane na ugalj na Zapadnom Balkanu kršile su tokom prethodne godine zakonodavstvo o zgađenju zraka emitujući pet puta više sumpor dioksida i 1,8 puta više prašine nego što je dozvoljeno pod Ugovorom o energetskoj zajednici. 

Ovaj podatak navodi se u izvještaju koji je objavila CEE Bankwatch mreža uz napomenu da se ovo dešava već četiri godine za redom. 

Stupanje na snagu novih zakonskih standarda 1. januara 2018. trebalo je da donese smanjenje smrtonosnog zagađenja zraka, navode iz Bankwatcha.

No, izvještaj “Uskladi ili zatvori” pokazao je da su emisije prašine iz postrojenja na ugalj koja su uključena u nacionalne planove za smanjenje emisija Bosne i Hercegovine, Kosova, Sjeverne Makedonije i Srbije porasle u odnosu na prethodne godine. 

Isti izvještaj navodi da su se emisije na sumpor dioksid blago smanjile.

Kako navode iz Bankwatcha, uprkos ugradnji opreme u vrijednosti 85 miliona dolara, najviše sumpor dioksida u regionu ponovo je emitovala fabrika uglja Ugljevik, 86. 774 tone. Emisije Ugljevika bile su slične 2019. godini. 

Najveći zagađivač prašine u 2021. godini također je u Bosni i Hercegovini, odnosno Termoelektrana Gacko. Emisija termoelektrane utrostručena je na 4.960 tona, više od 16 puta no što je dozvoljeno Ugovorom. Razlozi za povećanje nisu jasni.

Fabrika na ugalj Pljevlja u Crnoj Gori također je prekršila Ugovor o energetskoj zajednici radeći više od 20.000 sati od januara 2018. bez ulaganja u kontrolu zagađenja. 

Najveći emiter sumpor dioksida u Srbiji bio je Kostolac B, čije su samo emisije emitovale 1,74 puta više od nacionalnog limita za 2020. godinu. Oprema za odsumporavanje Kostolca B, postavljena u junu 2017. godine, nije radila sve do oktobra 2020. kada je počelo testiranje. 

Kosovo također bilježi visoku emisiju zagađivača. Najveći problem je prašina koja je bila 4,25 iznad nacionalnog limita.

Godina je završena energetskom krizom u cijelom regionu s problemima snabdijevanja ugljem i elektranama u Srbiji, Sjevernoj Makedoniji i na Kosovu koje su propale jedna za drugom.

"Vlade Zapadnog Balkana reaguju na energetsku krizu otvaranjem novih rudnika uglja i odgađanjem zatvaranja elektrana, ali s takvim zastarjelim postrojenjima, kraj uglja je bliži nego što misle. Hitno je potreban plan B", rekla je Ioana Ciuta iz CEE Bankwatcha.

Ona je također dodala da je potrebno smanjenje rasipanja energije, otvaranje tržišta i ubrzanje razvoja održivih oblika obnovljive energije. “Ali vlade moraju poduzeti mjere za smanjenje zagađenja i spašavanje života u međuvremenu.”

Evropska energetska zajednica je, u saradnji s koalicijom nevladinih organizacija koje se bore protiv zagađenja, 2019. godine predstavila analizu u kojoj se navodi kako 16 termoelektrana na ugalj u zemljama Zapadnog Balkana zagađuje region i Evropu više nego sve druge evropske elektrane na ugalj, kojih ima 250.

Među najvećim zagađivačima na toj listi su termoelektrane Ugljevik, Gacko, Tuzla i Kakanj.

Izvor: CEE Bankwatch