Σαμ Πανόπουλος: Η ελληνική «εφεύρεση» που γνώρισε λατρεία και… μίσος
Θα αναρωτιόταν κανείς αν μπορεί να συνδεθεί η Αρκαδία, η Χαβάη και μια πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ Καναδά και Ισλανδίας. Η απάντηση είναι «ναι» αν προσθέσεις ένα βασικό συστατικό. Τον ανανά στην πίτσα.
Όλα ξεκινούν από τον Σωτήριο «Σαμ» Πανόπουλο (20 Αυγούστου 1934 – 8 Ιουνίου 2017), έναν Ελληνο-καναδό μάγειρα και επιχειρηματία, στον οποίο πιστώνεται η εφεύρεση της πίτσας Χαβάϊαν (πίτσα με ανανά, «χαβανέζικη / τύπου Χαβάης»).
Ο Πανόπουλος γεννήθηκε στα Βούρβουρα Αρκαδίας στις 20 Αυγούστου 1934. Μετανάστευσε στον Καναδά το 1954, σε ηλικία 20 ετών, φτάνοντας στο Χάλιφαξ της Νέας Σκωτίας. Εζησε αρχικά στο Σόντμπουρυ (Sudbury), και μετά στο Έλιοτ Λέηκ (Elliot Lake) του Οντάριο όπου δούλεψε σε ορυχεία.
Ο Sam Πανόπουλος
Η ιδέα…
Έχοντας παλαιότερα δοκιμάσει πίτσα στη Νάπολι της Ιταλίας, ο Πανόπουλος δοκίμασε πίτσα στη Βόρεια Αμερική για πρώτη φορά όταν επισκέφτηκε το Ουίνδσορ του Οντάριο. Ο Σωτήριος Πανόπουλος ήταν μαζί με τα αδέρφια του, Ηλία και Νικήτα, ιδιοκτήτες του εστιατορίου Satellite στο Τσάταμ-Κεντ του Οντάριο. Πωλούσαν τυπικά αμερικάνικα φαγητά όπως μπέργκερς με τηγανητές πατάτες, καθώς και αμερικανο-κινέζικα πιάτα που συχνά συνδύαζαν γλυκές και αλμυρές-πικάντικες γεύσεις. Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, ο Πανόπουλος άρχισε να φτιάχνει πίτσες, φαγητό που πρόσφατα είχε αρχίσει να γίνεται δημοφιλές στις ΗΠΑ.
Το 1962 είχε την ιδέα να προσθέσει ανανά από κονσέρβα πάνω στην πίτσα. Αυτή η καινοτομία έγινε δημοφιλής ανάμεσα στους θαμώνες του εστιατορίου του, αλλά ταυτόχρονα με την πάροδο του χρόνου, προκάλεσε και την αποδοκιμασία από «πουριτανούς της πίτσας».
Στην Αυστραλία θεωρείται ο πιο δημοφιλής τύπος πίτσας. Στον αντίποδα, στην Ιταλία όπου θεωρείται η πατρίδα της πίτσας, η χαβανέζικη πίτσα όχι μόνον απορρίπτεται μετά βδελυγμίας, αλλά θεωρείται ιεροσυλία να προσθέσει κανείς ανανά στην πίτσα του.
…και ο Πόλεμος
Τον Φεβρουάριο του 2017, όταν ο πρόεδρος της Ισλανδίας Γιοχάνεσον δήλωσε ότι ο ανανάς πρέπει να απαγορευτεί ως συστατικό πίτσας, ο Καναδός πρωθυπουργός Τρυντώ έγραψε σε tweet: «I have a pineapple. I have a pizza. And I stand behind this delicious Southwestern Ontario creation», («Έχω έναν ανανά. Έχω μία πίτσα. Και στηρίζω αυτή τη νόστιμη δημιουργία από το νοτιοδυτικό Οντάριο»).
I have a pineapple. I have a pizza. And I stand behind this delicious Southwestern Ontario creation. #TeamPineapple @Canada
— Justin Trudeau (@JustinTrudeau) February 24, 2017
Όπως είχε αναφέρει ο ίδιος σε συνέντευξή του στο BBC, η δημιουργία που σκέφτηκε δεν άρεσε καθολου στον ίδιο και τα αδέλφια του, ωστόσο οι πελάτες ξετρελάθηκαν και σιγά – σιγά έγινε trend. «Απλά τον προσθέσαμε στην πίτσα για πλάκα, για να δούμε τι γεύση θα έχει. Ήμασταν νέοι στον χώρο και πειραματιζόμασταν», είχε εξηγήσει.
Σε ερώτηση για τα σχόλια του Ισλανδού προέδρου ο Πανόπουλος φέρεται να είχε πει: «Είναι τρελό. Δεν καλλιεργεί πολλούς ανανάδες εκεί πάνω. Έχει πολλά ψάρια, άρα χρησιμοποιεί ψάρια».
Ο Σωτήριος Πανόπουλος και η γυναίκα του Χριστίνα ήταν παντρεμένοι για 50 χρόνια. Είχαν έναν γιο και μία κόρη, και αρκετά εγγόνια. Ο Πανόπουλος πούλησε το εστιατόριο Satellite το 1980, και έζησε για την υπόλοιπη ζωή του στο Λόντον του Οντάριο, συνεχίζοντας και εκεί να δουλεύει ως εστιάτορας. Πέθανε αναπάντεχα στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Λόντον στις 8 Ιουνίου 2017.