Χωρίς ανακύκλωση

Η παραγωγή αστικών αποβλήτων στη χώρα μας τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει αυξηθεί από 303 κιλά/κάτοικο το 1995 σε 525 κιλά/κάτοικο το 2019 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία EUROSTAT), σημειώνοντας αύξηση 73,1%. Η Ελλάδα καταλαμβάνει τη 10η θέση μεταξύ των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης με τη μεγαλύτερη παραγωγή αποβλήτων, ενώ ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής για το διάστημα 2013-2018, δηλαδή μέσα στα μνημόνια, διαμορφώθηκε στο 1,33%.

Ολη αυτή τη ραγδαία αύξηση των σκουπιδιών μας κάθε σοβαρή χώρα την αντιμετωπίζει με την αύξηση της ανακύκλωσης. Διαδικασία που στο κάτω κάτω φέρνει και έσοδα. Στην Ελλάδα ωστόσο των τελευταίων ημερών του 2023 το σύστημα ανακύκλωσης καταρρέει. Ή, τέλος πάντων, υπολειτουργεί σε τέτοιον εξελισσόμενο βαθμό που οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια στη διάλυσή του. Υπάρχει μια εν εξελίξει «στάση» εργασιών για διάφορους λόγους από τους αρμόδιους φορείς, που οδηγεί να μένουν ολόκληροι δήμοι χωρίς διαδικασίες, χωρίς νέους κάδους, χωρίς αποκομιδή και προφανώς και χωρίς έσοδα από αυτή τη δουλειά. Το πρόβλημα είναι δομικό. Οι μηχανισμοί που δημιουργήθηκαν έφτασαν στα όριά τους. Ποτέ δεν ενοποιήθηκαν. Οι δήμοι δεν ανέλαβαν τις ευθύνες που θα έπρεπε να έχουν αναλάβει. Και η έκρηξη πλησιάζει.

Σε μια έκθεσή του για το θέμα, το Ελεγκτικό Συνέδριο είχε εγκαίρως επισημάνει από το καλοκαίρι του 2022 όλα αυτά που τώρα έρχονται. Είχε διαπιστώσει με επιτόπια έρευνα σε μια σειρά από δήμους ότι το σύστημα διαχείρισης των αστικών αποβλήτων, και ειδικότερα των ανακυκλώσιμων, χαρακτηρίζεται από κατακερματισμό αρμοδιοτήτων, συστημάτων και εποπτικών μηχανισμών. Οι πληροφορίες, έγραφε η έκθεση, όσον αφορά την παραγωγή και ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων σε επίπεδο δήμων δεν ήταν ακριβής, ενώ η απουσία τακτικών μηχανισμών ελέγχων της ακρίβειας των στοιχείων από την Πολιτεία και τα αρμόδια όργανα οδηγούσαν σε πιθανά λάθος συμπεράσματα. Εγραφε ακόμα ότι επειδή τα στοιχεία υπολογίζονται με τεκμαρτό τρόπο, δεν λάμβαναν υπόψη τις πραγματικές επιδόσεις κάθε δήμου, αποθαρρύνοντας τις όποιες καλές πρακτικές τυχόν υλοποιούνται.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο στη συγκεκριμένη  έκθεσή του είχε απευθύνει εννέα συστάσεις, που σε κάθε φυσιολογικό κράτος θα αποτελούσαν μέρος της προεκλογικής συζήτησης των τοπικών εκλογών. Συγκεκριμένα, ζητούσε από τους δήμους να κινητοποιήσουν κάθε διαθέσιμο προσωπικό και μέσα που σχετίζονται με την ανακύκλωση. Επιπλέον τους καλούσε να καταγράψουν τις ελλείψεις σε εξοπλισμό και οχήματα ανακύκλωσης, εκτιμώντας τις ανάγκες τους μετά την επέκταση του προγράμματος διαλογής στην πηγή. Τους έλεγε να καταγράφουν με διακριτό τρόπο τις δαπάνες των συστημάτων ανακύκλωσης, όχι γενικά μέσα στο κονδύλι αποκομιδής των απορριμμάτων, αλλά και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την επιτάχυνση κατασκευής των αναγκαίων χώρων, όπως Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων, Βιοαποβλήτων, Κέντρα Διαχείρισης Ανακυκλώσιμων Υλικών. Ούτε λόγος για τις αναφορές, για τα σημεία διαλογής στην πηγή, με παράλληλη επέκταση του δικτύου χωριστής συλλογής σε πέντε ρεύματα. Μιλούσε για δίκτυο χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων (καφέ κάδος), αλλά και έξυπνες λύσεις επαναχρησιμοποίησης, μεταποίησης και διαμοιρασμού αγαθών ως μέρος της αστικής μας κουλτούρας, με υιοθέτηση καλών πρακτικών, όπως bazaar ανταλλαγής προϊόντων. Τους δήμους αφορούσαν και δύο ακόμα συστάσεις σχετικά με την επικοινωνία ευαισθητοποίησης των πολιτών τους, αλλά και την ασφαλή μέτρηση της απόδοσης κάθε δήμου. Τώρα, κατόπιν εορτής, μαθαίνουμε ότι όλο το σύστημα ανακύκλωσης ήταν στον αέρα. Ηταν θέμα χρόνου πότε θα τιναχθεί στον αέρα. Η στιγμή έφτασε και τώρα τρέχουμε.