Γιατί η Βιέννη είναι η πρωτεύουσα με την καλύτερη ποιότητα ζωής

Το πρώτο σπίτι στο οποίο μετακόμισε ο Max Schranz, αφού εγκατέλειψε το πατρικό του είναι αυτό που πολλοί νέοι επαγγελματίες ονειρεύονται να ζήσουν στο αποκορύφωμα της καριέρας τους. Στα 26 του μόλις χρόνια, απολαμβάνει την καθημερινότητα του σε ένα φωτεινό διαμέρισμα στον πέμπτο όροφο με ψηλά ταβάνια και θέα το κέντρο της Βιέννης, 10 μόλις λεπτά από τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό και σε κοντινή απόσταση από κινηματογράφους, θέατρα και μπαρ.

Όχι, ο Max Schranz δεν είναι γόνος πλούσιας οικογένειας, ούτε έχει κερδίσει το λαχείο. Είναι ένας μεταπτυχιακός φοιτητής που πληρώνει κάθε μήνα 596 ευρώ για αυτό το διαμέρισμα των 54 τετραγωνικών μέτρων με τα δύο υπνοδωμάτια, ένα ποσό πολύ χαμηλότερο από τα αντίστοιχα στις άλλες μεγάλες πρωτεύουσες της Ευρώπης, ιδιαίτερα αν συνυπολογιστεί το γεγονός ότι δεν χρειάστηκε να καταβάλει προκαταβολή, ενώ το ενοικιαστήριο του είναι αορίστου χρόνου.

Μάλιστα, έχει το δικαίωμα να το μεταβιβάσει στα παιδιά του, αν το επιθυμεί, ακόμα και σε κάποιον συγγενή του, αν αποφασίσει να μετακομίσει. «Γνωρίζω ότι πρόκειται περίπου για μια ζωή χωρίς άγχος», λέει ο ίδιος στον Guardian και παραδέχεται ότι «οι φίλοι μου σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις με ζηλεύουν γι’ αυτό». Το μυστικό σε όλα αυτά εξηγεί, γιατί η Βιέννη είναι σήμερα η πρωτεύουσα με την καλύτερη ποιότητα ζωής σε όλη την Ευρώπη, σύμφωνα με τη σχετική μέτρηση του Economist.

Η «Κόκκινη Βιέννη»

Την ώρα που σε Λονδίνο, Παρίσι και Ρώμη οι πολίτες παλεύουν να βρουν σπίτι με τις τριπλάσιες τιμές ενοικίου και απλησίαστο αγοραστικό κόστος, η πρωτεύουσα της Αυστρίας αντιστρέφει την τάση και εξασφαλίζει για τους ανθρώπους της ζωή χαρισάμενη. Συγκεκριμένα ένας από τους λόγους για τον οποίο το διαμέρισμα του Schranz είναι τόσο προσιτό είναι ότι ουσιαστικά ανήκει στην πόλη.

Αυτός είναι σχεδόν ο κανόνας στη Βιέννη που διαθέτει περίπου 220.000 διαμερίσματα προς μίσθωση για να διαθέσει στους πολίτες της στο πλαίσιο των κοινωνικών παροχών της και επιπλέον 200.000 συνεταιριστικά κτιριακά συγκροτήματα που έχουν κατασκευαστεί με δημοτικές επιδοτήσεις, τα οποία όλα μαζί εξυπηρετούν περίπου τον μισό πληθυσμό της χώρας. Να σημειωθεί ότι η Βιέννη είναι επίσης η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με τα περισσότερα ιδιόκτητα σπίτια.

Τα περισσότερα από αυτά τα διαμερίσματα δημιουργήθηκαν πριν από έναν αιώνα, στο πλαίσιο ενός εξαιρετικά φιλόδοξου οικοδομικού προγράμματος μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Βιέννη κατακλύστηκε από ανθρώπους που ξεριζώθηκαν από την κατάρρευση της αυτοκρατορίας των Αψβούργων. Χρηματοδοτούμενη κατά βάση μέσω ενός φόρου επί των ειδών πολυτελείας, όπως η σαμπάνια ή η ιππασία, η εναρκτήρια φάση της σοσιαλιστικής διακυβέρνησης της «Κόκκινης Βιέννης» είδε 65.000 τέτοια διαμερίσματα να ξεπετάγονται μέσα στην πόλη μέχρι την απόπειρα πραξικοπήματος των Ναζί το 1934.

The social housing secret: how Vienna became the world’s most livable city https://t.co/FkUzGATu86

— Guardian G2 (@guardiang2) January 10, 2024

Τι είναι τα Gemeindebauten;

Τα πιο διάσημα δείγματα κοινωνικών κατοικιών της Κόκκινης Βιέννης είναι το Karl Marx-Hof στο 19ο διαμέρισμα ή οι οικισμοί που βρίσκονται διάσπαρτοι κατά μήκος της «περιφερειακής οδού του προλεταριάτου» στο Margaretengürtel, που μοιάζουν περισσότερο με κάστρα ή μοναστήρια, με διακοσμητικά στοιχεία art deco στις προσόψεις τους. Το διαμέρισμα του Schranz βρίσκεται μέσα στο Theodor Körner-Hof, ένα συγκρότημα 14 κατοικιών που χτίστηκε τη δεκαετία του ’50 στη συνοικία Margareten. Απέχει πολύ από το να είναι φανταχτερό, αλλά είναι αρκετά καλά συντηρημένο με τον 26χρονο να συχνάζει στις πράσινες εσωτερικές αυλές τα καλοκαιρινά βράδια για να διαβάζει τα βιβλία του.

Ο βιεννέζικος όρος για συγκροτήματα όπως αυτά είναι Gemeindebauten, “κοινοτικά κτίρια”, που υποδηλώνει τη φιλοσοφία που τους διέπει. «Μία από τις βασικές έννοιες για την κατανόηση της προσέγγισης της Βιέννης στον τομέα της στέγασης είναι η κοινωνική βιωσιμότητα», λέει ο Maik Novotny, κριτικός αρχιτεκτονικής της αυστριακής εφημερίδας Der Standard.

«Προκειμένου να αποφευχθεί η δημιουργία γκέτο και οι κοινωνικές συγκρούσεις που τις συνοδεύουν, η πόλη επιδιώκει ενεργά την ανάμειξη ανθρώπων με διαφορετικό υπόβαθρο και διαφορετικό εισόδημα στους ίδιους οικισμούς. Η κοινωνική κατοικία δεν είναι μόνο για τους φτωχούς».

Προβλήματα και στόχοι

Επειδή δεν υπάρχει καλή ιστορία χωρίς σκοτεινά σημεία, ένα από τα μειονεκτήματα της είναι ότι μία και μόνο εταιρεία, η Wiener Wohnen, έχει την ευθύνη της διαχείρισης και συντήρησης όλων αυτών των κατοικιών της αυστριακής πρωτεύουσας είναι ότι επισκευές και τεχνικά προβλήματα αργούν να λυθούν. Το άλλο μεγάλο μειονέκτημα είναι ότι, παρότι το 60% των κατοίκων της Βιέννης έχουν πετύχει το τζακ ποτ μπαίνοντας σε ένα Gemeindebau, αυτά εξακολουθούν να αποκλείουν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού μιας πρωτεύουσας στην οποία το 80% είναι ενοικιαστές.

Σε κάθε περίπτωση είναι αξιοσημείωτο ότι πριν από περίπου 40 χρόνια η Βιέννη ίδρυσε ένα «ταμείο αγοράς γης και αστικής ανάπλασης», το οποίο δεσμεύει οικόπεδα στην πόλη αποκλειστικά για κοινωνική στέγαση, μια συστηματική αποθεματοποίηση κτιρίων που θα μπορούσαν να ξεκινήσουν και άλλες χώρες, σύμφωνα με την kathrin Gaal, αναπληρώτρια δήμαρχος της Βιέννης και υπεύθυνη για την στέγαση.

Τώρα ο στόχος για τη Βιέννη είναι να κατασκευάσει 5.500 νέα διαμερίσματα Gemeindebau μέχρι το 2025 και έπεται συνέχεια.