Σιωπή

«Οσο κι αν καλύπτεται από τη βία ενός ιμπεριαλιστικού πολέμου που έχει κηρύξει ο δικτάτορας που κυβερνά τη Ρωσία, μια ιδεολογία υποχώρησης και οχύρωσης αναπτύσσεται και κερδίζει συνεχώς έδαφος σε ευρωπαϊκές χώρες που ήταν μέχρι τώρα δημοκρατικές. Η ιδεολογία αυτή, που στηρίζεται στον αποκλεισμό των ξένων και των μεταναστών, την εγκατάλειψη των οικονομικά ευάλωτων, τον έλεγχο του γυναικείου σώματος, επιβάλλει σε μένα, όπως και σε όλους εκείνους που μοιράζονται μαζί μου, παντού και πάντα, την ίδια ιδέα για την αξία ενός ανθρώπινου όντος, το καθήκον της εγρήγορσης. Η σιωπή, σε ορισμένες στιγμές της Ιστορίας, δεν είναι αποδεκτή».

Αυτό τόνισε τον Δεκέμβριο του 2022 η γαλλίδα συγγραφέας Ανί Ερνό στη Στοκχόλμη, παραλαμβάνοντας το Νομπέλ Λογοτεχνίας. Ο πόλεμος στην Ουκρανία κόντευε να κλείσει έναν χρόνο. Η σιωπή ήταν ήδη μη αποδεκτή. Δεκαπέντε μήνες μετά, με τη βαρβαρότητα να εκδηλώνεται είτε με τις συνεχιζόμενες σφαγές των ανθρώπων που υπερασπίζονται τη χώρα τους είτε με τις δολοφονίες ή τις κακοποιήσεις των ανθρώπων που διαμαρτύρονται γι’ αυτές, η σιωπή είναι αφόρητη. «Μιλάμε όλο και λιγότερο για τον πόνο που προκαλεί ο Πούτιν», λέει σήμερα η Ερνό σε συνέντευξή της στην Gazeta Wyborcza. «Συνηθίσαμε. Προφανώς πολλοί έχουν κουραστεί από τις πληροφορίες που φτάνουν από ένα μέτωπο που μοιάζει μακρινό. Εχω όμως την πεποίθηση ότι αυτός ο πόλεμος συνιστά μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τον σύγχρονο κόσμο. Και ομολογώ ότι είμαι πολύ απαισιόδοξη. Ακούω πολιτικούς να λένε ανοιχτά ότι πρέπει να τα βρούμε με τη Ρωσία. Πρόκειται για δειλούς. Για άλλη μια φορά, αυτή η Ευρώπη που εξωτερικά είναι καταπληκτική, αλλά στην πραγματικότητα είναι γεμάτη με κενά συνθήματα, μπορεί να γυρίσει την πλάτη για να κερδίσει την ησυχία της».

Η 83χρονη συγγραφέας της Εμμονής και του Τόπου είναι θυμωμένη και με τη μεταχείριση που επιφυλάσσει η Ευρώπη στους μετανάστες. «Για πόσον καιρό ακόμη», αναρωτιέται, «οι πλούσιες χώρες της Δύσης θα αρνούνται στους ανθρώπους που αναζητούν ένα ασφαλές καταφύγιο το δικαίωμα να ξαναρχίσουν τη ζωή τους μακριά από τους πολέμους και τα αποτελέσματα της κλιματικής καταστροφής»; Η Ευρώπη χάνει την ψυχή της κάτω από τα μάτια μας –συνεχίζει η Ερνό– και παραδίδεται στα κινήματα της Ακροδεξιάς που καταφέρνουν να τρομοκρατούν τους ανθρώπους και να προωθούν ακραίες λύσεις.

Ισως να μην το έχουμε συνειδητοποιήσει, αλλά όλα θα κριθούν μέσα στο επόμενο οκτάμηνο. Τέτοιες μέρες τον Νοέμβριο θα ξέρουμε πόσο θα έχει προελάσει η Ρωσία, πόσες δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι θα έχουν πεθάνει, ποια θα είναι η δύναμη της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη και ποιος θα έχει κερδίσει τις αμερικανικές εκλογές.

Η γαλλίδα νομπελίστρια το λέει ωμά: «Αν συμβεί αυτό που φοβάμαι περισσότερο, δηλαδή η επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία, ίσως απλώς να μην υπάρχει πλέον σωτηρία».