Νομικός λαϊκισμός
Σε λίγες ημέρες αναμένεται η απόφαση σε μια πολύκροτη υπόθεση, που απασχόλησε για πολύ καιρό τα ΜΜΕ. Την υπόθεση μιας 12χρονης από τον Κολωνό. Ενα κύκλωμα φέρεται ότι την εξέδιδε, με πελατεία συχνά υψηλού κοινωνικού κύρους και με σοβαρή πιθανότητα όλα αυτά να ήταν εν γνώσει της μητέρας και κηδεμόνα της. Το θέμα, όπως αναμενόταν, τροφοδότησε χιλιάδες δημοσιεύματα, πολλές επικρίσεις για τα εμπλεκόμενα πρόσωπα, εκφράσεις αποτροπιασμού στα σόσιαλ μίντια. Αναζητήθηκαν και πολιτικές προεκτάσεις, κυρίως από πρόσωπα σε λούμπεν κύκλους εκ των οποίων κάποια έχουν διαπρέψει και ως τρολ του ΣΥΡΙΖΑ, με αφορμή φωτογραφίες ενός εκ των κατηγορουμένων πλάι σε πολιτικούς της ΝΔ. Η υπόθεση, δηλαδή, προσφέρεται για την έκκληση βίαιων συναισθημάτων, συγκίνησης και οργής.
Η δίκη άρχισε τον προηγούμενο Ιανουάριο, κρίθηκε μάλιστα ότι έπρεπε να γίνει κεκλεισμένων των θυρών. Συγκριτικά με ό,τι συνέβαινε παλαιότερα (ή με ό,τι συνέβη, π.χ., στη δίκη για την υπόθεση της Folli Follie), η ταχύτητα της δικαιοσύνης ήταν υπερηχητική. Οι δικαστές είχαν να αναμετρηθούν με μια υπόθεση που ξετυλίγεται σε πολλά επίπεδα και έχει πολλούς κατηγορούμενους. Επρεπε κυρίως να βρουν τον βαθμό εμπλοκής κάθε κατηγορούμενου και να διασαφηνίσουν τα αδικήματα πριν από την απόφαση.
Χθες, έπειτα από ακροαματική διαδικασία εβδομάδων, ήρθε η ώρα της εισαγγελέα, η οποία άρχισε να αγορεύει. Κατά τις δημοσιογραφικές πληροφορίες, πρότεινε την ενοχή του βασικού κατηγορουμένου στην υπόθεση, αλλά όχι για δύο από τις βασικές κατηγορίες με τις οποίες είχε παραπεμφθεί. Η εισαγγελέας επικαλέστηκε αμφιβολίες και ζήτησε να απαλλαγεί ο κατηγορούμενος από την κατηγορία του βιασμού και από την κατηγορία της μαστροπείας σε οίκους ανοχής μέσω εξαναγκασμού. Επίσης, πρότεινε την ενοχή της μητέρας του κοριτσιού για τα αδικήματα της διακεκριμένης περίπτωσης πορνογραφίας και της διακεκριμένης περίπτωσης μαστροπείας.
Η εισαγγελική πρόταση, προφανώς, θα κριθεί από την έδρα. Αλλά ήδη το Διαδίκτυο δεν συμφωνεί. Το Διαδίκτυο έχει κρίνει με βάση τις πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν αλλά, κυρίως, με βάση τους τόνους αποτροπιασμού που συνόδευσαν τις πληροφορίες και απαιτεί συντριπτικές καταδικαστικές αποφάσεις κατά όσων έχει πειστεί ότι πρέπει να δικαστούν. Και ήδη έχουν αρχίσει οι σχετικισμοί, οι υπαινιγμοί για υψηλές παρεμβάσεις, η δυσαρέσκεια γιατί η εισαγγελική πρόταση δεν συμβαδίζει με τη βεβαιότητα μέρους της κοινής γνώμης, η ιδεολογική προσέγγιση: «αθωώνει» τον άντρα με υψηλές προσβάσεις, ενοχοποιεί τη γυναίκα, δηλαδή την αδύνατη. Χθες το βράδυ έγινε και συγκέντρωση διαμαρτυρίας!
Επί της ουσίας της δίκης, φυσικά, δεν μπορώ να έχω γνώμη, όπως κανείς πλην των εμπλεκομένων. Το μόνο που ξέρω είναι ότι η γνώμη των δικαστών στηρίζεται σε τεκμήρια που κατατέθηκαν στη δικογραφία, στις μαρτυρικές καταθέσεις και, γενικώς, σε στοιχεία που εξετάστηκαν στο ακροατήριο. Κανονικά έτσι δικάζουν τα δικαστήρια. Οχι με φήμες. Δεν βγάζουν τις αποφάσεις που υπαγορεύει το «κοινό περί δικαίου αίσθημα». Οφείλουν να τεκμηριώνουν και να θεμελιώνουν τις κατηγορίες ή τις αθωώσεις.
Η δουλειά των δικαστηρίων είναι ακριβώς να εμβαθύνουν σε ό,τι το κοινό περί δικαίου αίσθημα θεωρεί δεδομένο. Το δικαστήριο οφείλει να είναι πέραν της άγνοιας, του φόβου, του θυμού, της συγκίνησης, διαφόρων αντιδραστικών αισθημάτων, της επιθυμίας «άμεσων» και «απλών» λύσεων. Δεν συμπλέει πάντα το «λαϊκό αίσθημα» με τη δικαιοσύνη – και όσοι το επικαλούνται, απλώς, στην ουσία ασκούν νομικό λαϊκισμό.
Με άλλα λόγια, οι αποφάσεις είναι των δικαστηρίων, όχι του όχλου.