60 λεπτά για την προστασία του πλανήτη
Στις οκτώ και μισή σήμερα το βράδυ, για μια ώρα, αξιοθέατα, σημαντικά μνημεία, φορείς και επιχειρήσεις σε όλο τον πλανήτη θα σβήσουν συμβολικά τα φώτα προωθώντας το μήνυμα για την προστασία του πλανήτη.
Είναι η λεγόμενη «Ωρα της Γης», μια παγκόσμια πρωτοβουλία που ξεκίνησε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Προστασίας της Φύσης (WWF) το 2007, με σκοπό την ευαισθητοποίηση των ανθρώπων για ζητήματα που αφορούν στο περιβάλλον και την περιβαλλοντική κρίση.
Πρόκειται για ένα ετήσιο γεγονός κατά το οποίο άνθρωποι, φορείς, επιχειρήσεις καλούνται να σβήσουν τα φώτα για μια ώρα, με σκοπό να εκφράσουν τη συμμετοχή τους στη μάχη κατά της κλιματικής κρίσης, να δείξουν τη στήριξή τους στην προστασία του περιβάλλοντος και να πιέσουν –όσο μπορούν- για τη λήψη περισσότερων μέτρων για τη σωτηρία του πλανήτη.
Ωστόσο, εύκολα τίθεται το ερώτημα: τι μπορεί να γίνει μέσα σε μια ώρα; «Πολλά», λένε από την περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς. Και απαντούν στην ερώτηση με μια δική τους ερώτηση: «γνώριζες πως στα επόμενα 60 λεπτά, ο πλανήτης μπορεί να χάσει 7.500 στρέμματα δάσους;».
Η φετινή «Ωρα της Γης» εστιάζει στο δάσος. Το περασμένο καλοκαίρι υπολογίζεται πως στην Ελλάδα, οι καμένες εκτάσεις ανέρχονται σε 1,7 εκατομμύρια στρέμματα (!). Από αυτά, τα 935.000 στρέμματα βρίσκονται στον Εβρο, όπου η πυρκαγιά έκαιγε για 16 συνεχόμενες μέρες και έχει επηρεάσει αρχέγονα δασικά οικοσυστήματα στα βόρεια της χώρας.
Η θερμότερη χρονιά παγκοσμίως
Η περσινή χρονιά χαρακτηρίστηκε ως η θερμότερη παγκοσμίως. Για την Ελλάδα ήταν το δεύτερο χειρότερο καλοκαίρι της νεότερης ιστορίας της χώρας, μετά από αυτό του 2007, όπου και είχαν καεί πάνω από 2,7 εκατομμύρια στρέμματα δάσους.
Ωστόσο, όπως εξηγούν από το WWF, οι συγκρίσεις με τις προηγούμενες καταστροφικές πυρκαγιές του 2007 και 2021 σταματάνε στο μέγεθος μιας και οι ποιοτικές διαφορές είναι μεγάλες και σχετίζονται με ότι:
n οι φωτιές που ξέσπασαν από τον Ιούλιο του 2023 μέχρι και μετά, είχαν μεγαλύτερη γεωγραφική διασπορά.
n έχουν επηρεάσει για πρώτη φορά τόσο μαζικά, αρχέγονα δασικά οικοσυστήματα στα βόρεια της χώρας, πολλά από τα οποία παρουσιάζουν δυσκολίες στη φυσική τους αποκατάσταση.
n για πρώτη φορά έχουν επηρεαστεί τόσες πολλές προστατευόμενες περιοχές. Κάποιες εξ αυτών έχουν διεθνή σημασία με σημαντικότατα ενδιαιτήματα για την πανίδα και με δασικά οικοσυστήματα, που είτε δεν έχουν φυσικούς μηχανισμούς αναγέννησης (π.χ. μαύρη πεύκη στον Εβρο), είτε τους έχουν εξαντλήσει μετά από απανωτές πυρκαγιές (π.χ. Ρόδος, Πάρνηθα, Εβρος, Κέρκυρα, Αιγιάλεια).
Οπως αναφέρουν οι ειδικοί του WWF, από τα προαναφερόμενα στοιχεία είναι εμφανές πως για ακόμα μια χρονιά δεν πήραμε το μάθημά μας, όπως και ότι κάτι πάει πολύ στραβά τόσο στο κομμάτι της πρόληψης που συνεχίζει να μην είναι όσο ενισχυμένη θα έπρεπε, όσο και σε αυτά της προκαταστολής και τελικά της καταστολής των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας.
Στην Ελλάδα δεν μπορεί κανείς να στοχεύει στον μηδενισμό των δασικών πυρκαγιών.
Τα δάση αποτελούν τη φυσική μας ασπίδα έναντι των πλημμυρών, της διάβρωσης του εδάφους και της κλιματικής κρίσης, ενώ είναι οι πνεύμονες γης και ανθρώπου. Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να διευκρινιστεί πως στην Ελλάδα, αλλά και σε όλες τις χώρες με μεσογειακό κλίμα, δεν μπορεί κανείς να στοχεύσει σε μηδενισμό των δασικών πυρκαγιών, καθώς αυτές αποτελούν μέρος του φυσικού κύκλου διαδοχής ή συντήρησης κάποιων τύπων βλάστησης.
Ωστόσο, κατά τους ειδικούς, λόγω της εγκατάλειψης του πρωτογενούς τομέα, της αστικοποίησης αλλά και της κλιματικής κρίσης, βλέπουμε πλέον πυρκαγιές αυξημένης έντασης και, μάλιστα, όλο και πιο συχνά. Με μεγάλες επιπτώσεις, όχι μόνο στα φυσικά οικοσυστήματα αλλά και στις ανθρώπινες κοινότητες.
Το φαινόμενο αυτό φαίνεται πως επιταχύνεται την τελευταία 20ετία, με αποτέλεσμα να προκαλούνται όλο και πιο σοβαρά προβλήματα για την κοινωνία, ενώ παράλληλα περιορίζεται και η δυνατότητα φυσικής αποκατάστασης των δασικών οικοσυστημάτων μετά από πυρκαγιές.
Το 80% των καμένων εκτάσεων στη Μεσόγειο
Οπως δείχνουν η εμπειρία και τα επιστημονικά δεδομένα, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς η καταστολή από μόνη της δεν αρκεί για την αποτελεσματική διαχείριση των πυρκαγιών και, εντέλει, την προστασία των δασών παγκοσμίως.
Επιπλέον, δεδομένου ότι το 80% των καμένων εκτάσεων της Ευρώπης συγκεντρώνονται στις χώρες της Μεσογείου, οι οποίες αντιμετωπίζουν παρόμοιους κινδύνους από τις δασικές πυρκαγιές, επιβάλλεται κατά το WWF η συνολική διαχείριση των πυρκαγιών (με έμφαση στην πρόληψη) να εστιάσει σε τρεις άξονες: στη βελτίωση της ανθεκτικότητας των οικοσυστημάτων και των κοινωνιών. Στη μείωση του κινδύνου για τα οικοσυστήματα και την κοινωνία και στην αποκατάσταση έπειτα από δασικές πυρκαγιές.