Ανάλυση και θέση
Yπάρχει η ανάλυση, που εξαρτάται άμεσα από το σημείο εκκίνησης. Η Εξοδος των Παλαιστινίων, το 1948; Ο πόλεμος των Εξι Ημερών, το 1967; Η ισλαμική επανάσταση, το 1979; Η τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς, την 7η Οκτωβρίου 2023; Χιλιάδες σελίδες έχουν γραφτεί. Αλλά μια διαπίστωση έρχεται και ξανάρχεται, και αφορά κατ’ εξοχήν τη σημερινή συγκυρία: κερδίζουν τα άκρα.
Οταν δολοφονούσε η Χαμάς ισραηλινούς αμάχους, ήξερε ότι η απάντηση θα ήταν συντριπτική, για το Ισραήλ το ζήτημα είχε υπαρξιακό χαρακτήρα. Αλλά η οργάνωση δεν ενδιαφέρεται για τη ζωή των Παλαιστινίων, ο στόχος της είναι ο αφανισμός του Ισραήλ. Οταν το Ισραήλ σκοτώνει αδιακρίτως δεκάδες χιλιάδες παλαιστινίους αμάχους, καταδικάζοντας τους υπόλοιπους στην πείνα, ξέρει ότι ριζοσπαστικοποιεί μια ολόκληρη γενιά Παλαιστινίων. Κι όταν βομβάρδισε το ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό, ήξερε ότι η Τεχεράνη θα απαντούσε. Αλλά ο Νετανιάχου δεν ενδιαφέρεται για μια βιώσιμη λύση στην περιοχή, που θα περιλαμβάνει μοιραία τη συμβίωση δύο κρατών, ο στόχος του είναι η πολιτική του επιβίωση.
Ο ισραηλινός πρωθυπουργός μπορεί να αναδειχθεί σε μοιραίο άνθρωπο για τη χώρα του, όπως ο Γιάσερ Αραφάτ είχε αναδειχθεί σε μοιραίο άνθρωπο για τους Παλαιστινίους. Αν επικρατήσουν οι ακραίοι, όπως επιδιώκει ο Νετανιάχου, η Μέση Ανατολή θα πάρει φωτιά. Αν καταστεί δυνατή η απομόνωσή τους, όπως επιδιώκει ο Μπάιντεν, μπορεί να βγει κάτι θετικό από αυτόν τον παραλογισμό. Μπροστά στο χείλος της καταστροφής, οι πρωταγωνιστές κάνουν συχνά ένα βήμα πίσω και φτάνουν σε μια συμφωνία.
Υπάρχει και η θέση, που είναι απλούστερη από την ανάλυση, αφού οι αρχές μπορεί να περιγραφούν ευκολότερα από τα συμφέροντα. Και η αρχή κάθε δημοκρατικού ανθρώπου είναι ότι υποστηρίζει τις δημοκρατίες. Σε ό,τι αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία, τάσσεται απερίφραστα κατά της Ρωσίας, κι αυτό δεν έχει σχέση με το αν συμπαθεί ή όχι τον Ζελένσκι. Σε ό,τι αφορά τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, υπερασπίζεται εξ ορισμού το Ισραήλ, όσο αδίστακτος κι αν είναι ο άνθρωπος που το κυβερνά, όσο ακροδεξιά κι αν είναι η κυβέρνησή του.
Πολύ περισσότερο, μάλιστα, που οι δύο πόλεμοι συνδέονται μεταξύ τους. Το σχήμα μπορεί να μοιάζει απλουστευτικό, όμως αυτή τη στιγμή έχει δημιουργηθεί ένας στρατιωτικός άξονας Ρωσίας – Ιράν – Βόρειας Κορέας που επιδιώκει να υπονομεύσει με κάθε τρόπο τις δυτικές δημοκρατίες. Υπάρχουν δυνάμεις με αμφιλεγόμενο ρόλο που προσπαθούν να αποκομίσουν κέρδη από την παγκόσμια αστάθεια, όπως η Κίνα και η Τουρκία, αλλά με τους ηγέτες τους η Δύση μπορεί να διαπραγματευθεί, να κλείσει συμφωνίες, να πάρει και να δώσει. Με τον ρωσικό ή τον βορειοκορεατικό ολοκληρωτισμό, αντιθέτως, όπως και με την ιρανική θεοκρατία, ο διάλογος είναι πλέον πολύ πιο δύσκολος.
Και ο λόγος είναι ότι ο άξονας αυτός κατάργησε τους κανόνες.