Θεωρίες (παγκοσμίου) πολέμου
Οι γεωπολιτικές κρίσεις πάντα πυροδοτούν δύο τάσεις στον δημόσιο λόγο. Μια εσχατολογία του τύπου «αρχίζει ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος» με μπόλικη συχνά συνωμοσιολογία. Και μια υποτίθεται ψύχραιμη στάση που συχνά υποκρύπτει και μια ελιτίστικη θέση τού «έχω το απόλυτο ερμηνευτικό κλειδί στα χέρια μου». Λογικά και τα δύο θα έλεγε κάποιος. Και πολύ περισσότερο εντός ενός καλώς εννοούμενου διαλόγου. Σύγχρονο στοιχείο εξάλλου στις διεθνείς σχέσεις είναι μια νέα ρευστότητα, ανάδυση νέων αξόνων, υποχώρηση παραδοσιακών δυνάμεων και όλα όσα κατά καιρούς διατρέχουν την επικαιρότητα και δίνουν χώρο σε αναγνώσεις. Η εμπλοκή Ισραήλ – Ιράν ήταν ένα εκ των σεναρίων που καιρό τώρα περιέγραφαν μια σειρά ειδικών. Και πάλι βέβαια, τη στιγμή που η όλη εμπλοκή εξελίσσεται, είναι δύσκολο να αναλυθεί. Το βέβαιο είναι πως η νέα ανάφλεξη έχει ορισμένα ποιοτικά κομμάτια που συμπληρώνουν ένα επικίνδυνο παζλ που μάλλον σχηματίζεται σιγά-σιγά και στο βάθος έχει μια επίσης νέου τύπου αναμέτρηση που θα εμπλέκει και άλλες δυνάμεις. Προφανώς όχι τώρα.
Ποια είναι τα στοιχεία αυτά; Η παρουσία του Νετανιάχου και μια είδους διπλή πίεση στο εσωτερικό του. Παράλληλα με την όχι ακριβώς κοινή του σύμπλευση με τις ΗΠΑ. Το δικό του μέτωπο στη Γάζα και η απαράδεκτη εκεί επιχείρησή του κατά του παλαιστινιακού λαού, έχει διαμορφώσει όρους αμηχανίας ακόμη και σε παραδοσιακούς φίλους του Ισραήλ. Ο σκεπτικισμός είναι υπαρκτή τάση και όχι αμελητέα.
Το Ιράν, από την άλλη, δεν είναι το Ιράν που ξέραμε. Εχει προλάβει να φτιάξει τις δικές του συμμαχίες (Συρία, Χεζμπολάχ, Σιίτες σε Ιράκ, Χούθι Υεμένης, Χαμάς, Κατάρ κ.ά.). Και ο άξονας με άλλες δυνάμεις όπως η Ρωσία επίσης υπαρκτός. Νέο στοιχείο της συγκυρίας είναι πως η επίθεση του Σαββάτου – ιρανική ανταπάντηση στην ισραηλινή επίθεση στο προξενείο του Ιράν στη Δαμασκό – αφορά δυο χώρες με πυρηνικά. Και άρα έχουμε πια περάσει από μια «διά αντιπροσώπων» αναμέτρηση σε μια είδους ευθεία εμπλοκή.
Αλλο νέο στοιχείο είναι η συγκυρία των ΗΠΑ. Ο προεκλογικός διάδρομος που εκ των πραγμάτων φτιάχνει ένα δίλημμα για τον Μπάιντεν: θα συνεχίσει μια λογική εγγυήτριας αυτοκρατορίας για τη χώρα του πράττοντας υπέρ του παραδοσιακού του εταίρου (του Ισραήλ) ή θα αναπτύξει μια θέση ενεργής ουδετερότητας και μη ανάβοντας το πράσινο φως για ισραηλινή επίθεση στην Τεχεράνη;
Το μέτωπο στην Ουκρανία επίσης είναι κάτι που δεν υπήρχε παράλληλα με άλλες κρίσεις και που εκ των πραγμάτων πιέζει βασικά την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ για περαιτέρω κλιμάκωση. Πάλι βέβαια όλα τα παραπάνω ανατρέπονται και αναδομούνται από μια απρόβλεπτη διάσταση, αν και οι διεθνείς σχέσεις διέπονται πάντα από τους δικούς τους κανόνες – ακόμη και σε περιόδους ρευστότητας. Σε κάτι που όλοι συμφωνούν είναι οι επιδράσεις της νέας κρίσης σε όλες τις ισορροπίες.