Ευθύνες
Αν μη τι άλλο, είναι βολικό. Γίνεται ένα ναυάγιο, πνίγονται πάνω από 500 άνθρωποι σε συνθήκες που έχουν καταγραφεί και έναν χρόνο μετά γίνεται η δίκη εννιά επιζώντων με κατηγορίες που επισύρουν ακόμη και ισόβια. Αυτό εννοούσε λοιπόν ο υπουργός Μετανάστευσης Δημήτρης Καιρίδης όταν επαναλάμβανε σε όλους τους τόνους ότι για το πολύνεκρο ναυάγιο της 13ης Ιουνίου 2023 στην Πύλο θα αποδοθούν ευθύνες;
Υπάρχουν δύο πράγματα. Το ένα είναι κατά πόσον οι εννιά Αιγύπτιοι που βρίσκονταν στο αλιευτικό «Αντριάνα» και δικάζονται από σήμερα στην Καλαμάτα είναι ή όχι διακινητές. Μια από τις κατηγορίες που αντιμετωπίζουν, και στηρίζεται σε μαρτυρίες άλλων επιζώντων, είναι ότι «ανήκουν σε εγκληματική οργάνωση» και «διευκόλυναν την παράνομη είσοδο μεταναστών στο ελληνικό έδαφος». Οι ίδιοι το αρνούνται, ένας από αυτούς που μιλάει στη Monde λέει ότι πλήρωσε 4.500 ευρώ για να περάσει από τη Λιβύη στην Ιταλία και ότι ορισμένοι πρόσφυγες πιέστηκαν από την αστυνομία να υποδείξουν ενόχους. «Ακόμη κι αυτοί δεν είπαν ότι οι Αιγύπτιοι είναι διακινητές, αλλά ότι είχαν οργανώσει τη διανομή νερού και χουρμάδων», λέει μια από τους συνηγόρους υπεράσπισης. «Οι πραγματικοί διακινητές περνούν ζωή χαρισάμενη στη Λιβύη ή στην Αίγυπτο, δεν ρισκάρουν τη ζωή τους σε ετοιμόρροπες βάρκες».
Oι εννιά Αιγύπτιοι βαρύνονται όμως και με μια άλλη κατηγορία, που δεν συνοδεύεται στην πραγματικότητα από αποδεικτικό υλικό: «πρόκληση ναυαγίου». Και αυτό είναι κάτι πολύ διαφορετικό και πολύ πιο σοβαρό. Διότι επιζώντες βεβαιώνουν ότι ένα σκάφος του ελληνικού Λιμενικού εμφανίστηκε μέσα στη νύχτα, επιχείρησε αρχικά να απομακρύνει το «Αντριάνα» προς την Ιταλία (η λεγόμενη τακτική «push forward») και, όταν η μηχανή του αλιευτικού χάλασε, προσπάθησε να το ρυμουλκήσει με ένα σχοινί, με αποτέλεσμα την ανατροπή του. Το Λιμενικό παρέμεινε αρχικά αμέτοχο, δεν πέταξε σωσίβια και μόνο ύστερα από δύο ώρες κινητοποιήθηκε, καταφέρνοντας να σώσει 104 ναυαγούς.
Οι μαρτυρίες αυτές μπορεί φυσικά να είναι ψευδείς. Ομως το δικαστήριο της Καλαμάτας δεν καλείται να αποφανθεί επ’ αυτού. Ο κίνδυνος είναι λοιπόν να φορτωθούν εννιά κακομοίρηδες όλο τον ποινικό κώδικα και τα υπόλοιπα να αποδοθούν σε «αδεξιότητες» της στιγμής. Η ελληνική κοινή γνώμη θα μείνει ικανοποιημένη με την επιβολή κυρώσεων σε μερικούς ακόμη διακινητές εντός και εκτός εισαγωγικών (2.000 μετανάστες βρίσκονται στις ελληνικές φυλακές με αυτή την κατηγορία) και η κυβέρνηση θα καταγγείλει για μια ακόμη φορά τους ξένους που δεν θα πειστούν: η Ελλάδα έχει επανειλημμένα κατηγορηθεί από την Υπατη Αρμοστεία, μεγάλες εφημερίδες και ΜΚΟ για επαναπροωθήσεις, ενώ το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταλόγισε το 2022 ευθύνες στην ελληνική ακτοφυλακή για το ναυάγιο που είχε γίνει οκτώ χρόνια νωρίτερα στο Φαρμακονήσι.
Κι έτσι η δικαίωση δεν θα έρθει, όπως δεν ήρθε για το Μάτι. Μόνο που εδώ δεν έχει και τόση σημασία, οι νεκροί είναι τριτοκοσμικοί.