ՓՄՁ-ները ճկուն օրգանիզմներ են և չեն կարող իրենց թույլ տալ այնպիսի շռայլություններ, ինչպիսին պարտադիր հաշվապահական հաշվառումն է. տնտեսագետ
2014-2016 թթ. փոքր և միջին ձեռնարկությունների վիճակագրությունը վերլուծելիս պարզ է դառնում, որ հարկային ծանրաբեռնվածությունը, վճարված հարկատեսակների ծանրաբեռնվածությունը մեծանում է ՓՄՁ-ների վրա, մինչդեռ շրջանառությունը նույն համամասնությամբ չի մեծանում:
Այս մասին «Ազատություն» ռադիոկայանի եթերում ասել է տնտեսագետ Արտակ Մանուկյանը՝ անդրադառնալով Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի այն հայտարարությանը, որ անօրինական դաշտում ավելի շատ ոչ թե մեծածախ, այլ մանրածախ առևտրով զբաղվողներն են:
«Այն պնդման դեպքում, որ խոշորներն են ստվերային դաշտում, էլի պետք է տարանջատել ֆորմալ և ոչ ֆորմալ առումները: Հիմա, եթե ներմուծումը մեծ հաշվով խոշորացված է, և խոշոր սուբյեկտներն են այստեղ տիրում, նրանք ունեն գնային իշխանություն, կարողանում են շուկայում գին թելադրել: Իսկ ՓՄՁ սուբյեկտները հիմնականում վերավաճառքով են զբաղվում, այսինքն՝ պետք է ձեռք բերեն և վաճառեն»,-ասել է տնտեսագետը:
Ըստ նրա՝ խոշոր սուբյեկտները, որպեսզի ինչ-որ առումով շրջանցեն օրենքները, պատշաճ հաշվետվողականություն չեն անում և իրենք, ունենալով հարկային, վարչական լծակներով մարմին, այս ամբողջ բարձրաձայնման բեռը դնում են ՓՄՁ սուբյեկտների վրա:
«Մեզ մոտ կա այս ծախսերի չճանաչման մասը: Կարող է ֆորմալ առումով համարվել, որ ստվերը գտնվում է ՓՄՁ-ներում, եթե խոսում ենք իրերի, երևույթների և դրանք ծնող պատճառների մասին, բայց ակնհայտ է, որ ՓՄՁ-ներն այստեղ չեն կարող թելադրող գինը վերցնել: Այս պարագայում նրանք խաղի կանոններին հետևող են, և ավելի կարևոր է հարցի որակական, քան ձևական կողմը: Ձևականորեն մենք կարող ենք ասել, որ այո, ՓՄՁ-ներն են ստվերում գործում, բայց երբ ուզում ենք խորքային հասկանալ, ակնհայտ է, որ ստվերն այդտեղ չէ»,-նշել է Արտակ Մանուկյանը:
Անդրադառնալով այն դիտարկմանը, որ հարկային նոր օրենսգրքի քննարկումներին կառավարության ներկայացուցիչները կարծիք են հայտնել, թե մեծածախ առևտրով զբաղվողները թաքնվում են ՓՄՁ-ներում, տնտեսագետն ասել է. «Դեպքեր կան, երբ մեծ սուբյեկտը տարանջատվում է մի քանի փոքր ֆիրմաների և օրինակ՝ տարատեսակ հարկային արտոնություններ է ստանում. սա հենց խորքային, բովանդակային վերլուծությունն է: Ֆորմալ առումով դու կարող ես ասել՝ տեսե՛ք, կար գերիշխող դիրք ունեցող սուբյեկտ, էլ չկա: Կարող է 15 ՓՄՁ-ի տակ թաքնված լինել մի ֆիրմա: Հիմա հարցն այն է, թե մենք ուզո՞ւմ ենք իրականում լուծել խնդիրը, թե՞ ուղղակի շրջանցել: Եթե ուզում ենք շրջանցել, կարող ենք կամայական բնույթի նման խնդիրները տեսնել այլ բնագավառներում, մինչդեռ դրա խորքային լուծումը չտրվի»:
Արտակ Մանուկյանի գնահատմամբ՝ Հայաստանի գրեթե բոլոր խնդիրները թաքնված են այդ համակարգային փոփոխությունների հետևում, որը էլի ենթադրում է ոչ թե շրջանցում, այլ խնդրի կտրում լուծումներ:
«Մենք պետք է հասկանանք, որ ՓՄՁ-ները ճկուն օրգանիզմներ են, և նրանք չեն կարող իրենց թույլ տալ այնպիսի շռայլություններ, ինչպիսին պարտադիր հաշվապահական հաշվառումն է: Մենք պետք է այնպես անենք, որ ՓՄՁ-ն հնարավորինս զբաղվի իր առօրյա գործունեությամբ: Հիմա, երբ դիտարկում ենք՝ արդյո՞ք ՓՄՁ ոլորտում հեռանկարները բավականաչափ դրական են, կարող ենք ասել՝ ոչ, որովհետև հարկային օրենսգրքի ընդունումով, վստահեցնում եմ, 2018-ին մեծածավալ բողոքներ կլսենք նաև ՓՄՁ-ների առումով»,-նշել է տնտեսագետը: