Ծնելիության թվի նվազման պատճառը ոչ թե արտագաղթն է, այլ ամուսնական տարիքի հասած երիտասարդների սակավությունը. Գ. Հայրապետյան
Հայաստանում ծնելիության թվի նվազումը տարբեր պատճառներ ունի, բայց հիմնականն այն է, որ այսօրվա վերարտադրողները քիչ են ծնվել 1990-ականներին, և հիմա նրանք սկսում են մտնել ամուսնական տարիք: Իհարկե, ծնունդների թվի կրճատման վրա ազդում է նաև միգրացիան և ցածր ծնելիության գործակիցը: Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց ՄԱԿ-ի Բնակչության հիմնադրամի հայաստանյան գրասենյակի գործադիր ներկայացուցիչ Գարիկ Հայրապետյանը:
Հիշեցնենք, որ ըստ ազգային վիճակագրության ծառայության նախօրեին հրապարակած տվյալների՝ 2017 թվականի առաջին 9 ամիսների ընթացքում ՀՀ-ում ծնվել է ընդամենը 27 հազար 655 երեխա:
Գարիկ Հայրապետյանի խոսքով՝ սա վերջին 7 տարիների վատագույն ցուցանիշն է: Նրա տեղեկացմամբ՝ 2008, 2009, 2010 թթ.-ին ծնելիության ցուցանիշները տարեցտարի բարձրացել են՝ հասնելով մինչև 44 հազարի:
«Մի քանի տարի շարունակ ծնելիության թիվը բավականին բարձրացավ, բայց դա իր բացատրությունն ունի, որովհետև այդ ժամանակ ամուսնական տարիք մտան այն երեխաները, որոնք ծնվում էին 80-ական թվականների վերջերին: Այն ժամանակ Հայաստանում ծնվում էր մոտ 80 հազար երեխա: 2010 թ. հետո ծնելիության թիվը սկսեց նվազել՝ տարեկան մոտ 1000 ծնունդով: Դա կշարունակվի, քանի որ հիմա արդեն վերարտադրողական և ամուսնական տարիք են մտնում այն երեխաները, որոնք փոքրաթիվ ծնունդների տարիներին՝ 1990-ականներին են ծնվել: Այդ ժամանակ մենք ունեինք մինչև 35 հազար ծնունդ»,- նշեց Գարիկ Հայրապետյանը:
Բացի հասարակության մեջ երիտասարդ ծնողների թվաքանակը պակասից, ցածր է նաև ծնելիության գործակիցը: Մեկ վերարտադրողական տարիքի կնոջ հաշվով ծնելիության գործակիցը 1.6 է, այսինքն, երկու ընտանիքը միասին ունենում են 3 երեխա: Ստացվում է, որ անգամ ներկայիս սերունդը իր չափով չի կարողանում վերարտադրել:
Ժողովրդագրական պատկերի բարելավման համար, ըստ Գարիկ Հայրապետյանի՝ երրորդ երեխայի համար կառավարության կողմից տրամադրվող 1 մլն դրամը խթան չի կարող հանդիսանալ:
«Ինչ-որ չափով դա խթան է, բայց միայն գումարային լուծում տալը, ինչպես ցույց է տալիս այլ երկրների փորձը, կարելի ասել, դրական շարժ չի բերում: Ամբողջ Եվրոպան անցել է այդ թոհ ու բոհի միջով, այնտեղ ժողովրդագրական հարցերը շատ ավելի շուտ էին սկսվել: Ոչ թե ավելանում է ծնունդների թիվը, այլ նվազեցնում է ժամանակամիջոցը երեխաների միջև: Եթե ընտանիքը այսպես, թե այնպես, որոշել է 3 երեխա ունենալ, նրանք կունենան այդ երեքը, բայց ավելի կարճ ժամանակում: Իսկ այն ընտանիքը, որը որոշել է 1-2 երեխա ունենալ, նրան գումարայինը չի օգնում որոշումը փոխել»,- ասաց նա:
ՄԱԿ-ի Բնակչության հիմնադրամի հայաստանյան գրասենյակի գործադիր ներկայացուցիչը համոզված է, որ ընտանիքներում շատ երեխա ունենալու համար պետք է ավելի կոմպլեքս մոտեցում մշակել: Ըստ նրա՝ պետք է համապատասխան քաղաքականություններ մշակել և ստեղծել այնպիսի միջավայր, որ ոչ թե գումարի պատճառով ընտանիքները ստիպված լինեն երեխա ունենալ, այլ ցանկանան դա անել:
Գարիկ Հայրապետյանի խոսքով՝ առաջին հերթին երիտասարդ ընտանիքները աշխատանքով ապահովվեն, որը մեծ տեղ է զբաղեցնում հաջորդ երեխա ունենալու որոշում կայացնելու հարցում: Կարևոր է նաև ցերեկային խնամքի համապատասխան կենտրոնի հասանելիության և երիտասարդ մայրերին աշխատանքային շուկա վերադարձնելու համապատասխան պայմանների բարելավումը: Մեկ այլ խնդիր է աշխատանքային շուկայում վճարումների տարբերությունը. այսօր Հայաստանում կանանց աշխատավարձը միջինը 36 տոկոսով ավելի ցածր է, քան տղամարդկանցը:
«Պետությունը պետք է այնպես անի, որ ընտանիքն իր հաջորդ երեխան ունենալը չդիտարկի ռիսկ իր ընտանիքի և իր բարեկեցության համար: Պետք է նվազեցնել ռիսկի աստիճանը և երկրորդ՝ հնարավորություն տալ, որպեսզի աշխատանքային և ծնողական պատասխանատվությունները իրար հետ զուգահեռ գնան, ոչ թե բախվեն մեկը մյուսին, ինչը այսօր տեսնում ենք»,- հայտնեց նա:
Անդրադառնալով վեցերորդ գումարման Ազգային ժողովի առաջին նիստին ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանի ուղերձին, որտեղ Նախագահը հայտարարել էր, որ 2040 թվականին բնակչության քանակը պետք է հասցնել 4 միլիոնի, Գարիկ Հայրապետյանը նշեց՝ լավ է, որ կա նման ամբիցիոզ տեսլական, բայց առավել լավ կլինի, եթե առաջիկա տարիներին հնարավոր լինի ծնելիության թվի նվազման միտումը փոխելի դեպի դրական:
«Շատ լավ է, որ նման հայտարարություն է արվել: Կարևոր չէ, որ քննարկենք թիվը, կարևոր է, որ առաջինը՝ ամենաբարձր մակարդակով ընկալվում է, որ սա լուրջ խնդիր է: Մեր ընկալումից հետո մենք պետք է ձեռնարկենք ճիշտ և ժամանակին, և պատշաճ ֆինանսավորումը, որպեսզի կարողանանք շեղել ծնունդների թվի պակասման բացասական միտում և դա փոխենք դեպի դրականը: Կլինենք մենք 4 մլն 2040, թե 2050 թ.-ին, դա արդեն երկրորդական է»,- ասաց նա: