Եթե լինի հայ-իրանական լիարժեք համաձայնություն, ապա Մեղրի ՀԷԿ նախագիծը կիրականացվի, լուրջ խոչընդոտներ չկան. Արմեն Մանվելյան
Լուսանկարը՝ armeniasputnik.am-ի
Արևելագիտության ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, էներգետիկ աշխարհաքաղաքականության և միջազգային անվտանգության հարցերով մասնագետ Արմեն Մանվելյանի խոսքով՝ Իրանի հետ համագործակցության արդյունքում Մեղրի ՀԷԿ-ի կառուցումը Հայաստանի համար ռազմավարական նշանակություն ունի:
Նա Tert.am-ի հետ զրույցում նկատեց՝ Հայաստանը ՀԷԿ-եր կառուցելու մեծ հնարավորություն չունի: «Այն, ինչ ուներ, արդեն օգտագործել է: Հետագայում սկսեցին փոքր ՀԷԿ-երի կառուցում, ինչը, իմ կարծիքով, շատ սխալ էր: Միակ իրատեսականը և ռազմավարական նշանակություն ունեցողը Մեղրու ՀԷԿ-ն է, որի մասին քննարկումները վաղուց են սկսվել: Կարծում եմ՝ հիմա խոչընդոտ չի լինի դրա գործարկման համար»,- ասաց նա:
Հիշեցնենք, որ Մեղրի ՀԷԿ-ը Հայաստանի և Իրանի սահմանին՝ Արաքս գետի վրա կառուցվող ՀԷԿ է՝ Մեղրի քաղաքում։ Շինարարությունը սկսվել է 2012 թվականի նոյեմբերի 8-ին, վերջնաժամկետը՝ 2017 թվական։ Դեռ 2009 թվականի ապրիլի 14-ին ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի` ԻԻՀ կատարած այցի ընթացքում ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարության և ԻԻՀ էներգետիկայի նախարարության ﬕջև ստորագրվել է Փոխըմբռնման հուշագիր` «Մեղրի» ՀԷԿ-ի կառուցման ֆինանսավորման սխեմայի վերաբերյալ: Իրանական կողմը պատրաստակամություն է հայտնել ներդրուﬓերի վերադարձի ողջ ժամանակահատվածում իրանական ներդրողից գնել «Մեղրի» ՀԷԿ-ի արտադրած էլեկտրաէներգիայի ամբողջ ծավալը:
Հիշեցնենք նաև, որ հունվարի 15-ին կայացել է ԻԻՀ-ում ՀՀ դեսպան Արտաշես Թումանյանի և ԻԻՀ էներգետիկայի նախարար, Հայաստանի Հանրապետության և Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջկառավարական համատեղ հանձնաժողովի համանախագահ Ռեզա Արդաքանիանի հանդիպումը: Քննարկվել է երկու երկրների միջև մի շարք խոշոր ծրագրերի իրականացման ընթացքը, որոնց թվում էին 3-րդ բարձրավոլտ էլեկտրագծի, Մեղրիի ՀԷԿ-ի, Հայաստանի տարածքում հողմակայանների կառուցման և այլ հարցեր:
Վերջին շրջանում այս քննարկումների ակտիվացումը, ըստ Արմեն Մանվելյանի, դրական միտումների և Մեղրու ՀԷԿ-ի նախագծի իրականացման հավանականության մասին են խոսում: «Տիգրան Սարգսյանի ժամանակ միջկառավարական համաձայնագիրը կնքվեց: Չեմ կարծում, որ հիմա խոչընդոտ լինի: Նախատեսված է երկու ՀԷԿ-ի կառուցում․ մեկը Իրանի համար, մյուսը՝ Հայաստանի: Ֆինանսավորման հարցն էլ լուծված է․ իրանական կողմը դա իր վրա է վերցրել»,- նշեց նա:
Արմեն Մանվելյանը հիշեցրեց, որ նախագիծը հետին պլան մղվեց Իրանի նկատմամբ պատժամիջոցների և այլ պատճառներով, հետո էլ մոռացվեց: «Այն հետաձգվեց նաև ներկայիս կառավարության օրոք, որն առաջ քաշեց վերականգնողական արևային էներգետիկայի քաղաքականություն վարելը, ինչը, կարծում եմ, ռազմավարական առումով սխալ է․ որքան էլ արևային էներգետիկան հեռանկար ունենա, այն չի կարող հեռանկարային լինել Հայաստանի համար և փոխարինել ՀԷԿ-երին»,- նշեց նա:
Մեղրիում ՀԷԿ-ի կառուցումը շատ կարևոր է ՀՀ-ի համար, քանի որ, ըստ Արմեն Մանվելյանի, դա շատ լուրջ ինֆրաստրուկտուրա է․ աշխատատեղ է ստեղծում հարավում ապրողների համար, ինչպես նաև՝ ապահովում է այդ տարածքն էլեկտրաէներգիայով: «Այն նաև մոտ է Արցախին և կարող ենք այնտեղ էլեկտրաէներգիա արտահանել»,- ասաց նա:
Հիմա լուրջ խոչընդոտներ՝ Մեղրի ՀԷԿ-ի նախագծի իրականացման համար չկան: Ըստ Արմեն Մանվելյանի՝ եթե լինի հայ-իրանական լիարժեք համաձայնություն, ապա նախագիծը կիրականացվի: «Այստեղ խնդիրն այն է, որ պետք է հասկանալ, որ ՀԷԿ-ի կառուցումը, հատկապես Հայաստանի համար, որի ջրային պաշարները մեծ չեն, ռազմավարական նշանակություն ունի: Սա նաև լուրջ քայլ կլինի Հայաստանի համար էներգետիկայի արտահանման առումով: Եթե Հայաստանը նպատակ է դրել դառնալ էներգիա արտահանող երկիր, ապա այդ ՀԷԿ-ը շատ անհրաժեշտ կլինի»,- նշեց նա:
Մեղրիում ՀԷԿ-ի կառուցումը ձեռնտու է նաև Իրանին․ Իրանի հյուսիսային հատվածներում էներգիայի խնդիր կա, հատկապես ամռանն այստեղ էներգետիկայի պակասորդ է լինում: «Բացի դրանից` Իրանը իրեն անմիջական հարևան երկրների հետ էներգետիկ համագործակցությանը միտված քաղաքականություն է վարում: Ցանկանում է բոլորի հետ համագործակցել, չնայած որ դա միշտ չէ, որ ստացվում է: Հայաստանը բացառիկ այն երկրներից է, ում հետ Իրանի էներգետիկ համագործակցությունը բավական դրական միտում ունի»,- նշեց նա: