Կարկտապաշտպան ցանցերի գործարան, գյուղտնտեսությունների ապահովագրություն, դիզվառելիքի սուբսիդավորում. Իգնատի Առաքելյանը՝ առաջիկա անելիքների մասին (տեսանյութ)
ՀՀ գյուղատնտեսության նախարար Իգնատի Առաքելյանը Tert.am-ի հետ զրույցում անդրադառնում է ոլորտում իրականացվող և իրականացվելիք ծրագրերին: Մասնավորապես, նախարարը հայտնեց, որ շուտով Հայաստանում կբացվի կարկտապաշտպան ցանցերի գործարան, ինչպես նաև նպատակ կա գյուղացիական տնտեսություններում ապահովագրության համակարգ ներդնելու. «Դրա համար մենք կստեղծենք ռեգիստր, որտեղ կգրանցվեն ֆերմերներ, և նրանք կստանան ապահովագրություն: Մեր գերխնդիրն է զարգացնել գյուղատնտեսությունը և մաքսիմալ կերպով նվազեցնել գյուղացիական տնտեսությունների վնասները, իսկ սրա համար ապահովագրությունն անհրաժեշտ է»,- նշեց նա: Իգնատի Առաքելյանը նաև տեղեկացրեց, որ ակցիզային հարկով պայմանավորված՝ դիզվառելիքի թանկացումը կսուբսիդավորվի պետության կողմից. մինչև 3 հա ֆերմերային տնտեսություններին 1 լիտր դիզվառելիքը կտրամադրվի 380 դրամով:
- Այս տարի բավականին տաք ձմեռ էր, ծառերը ժամանակից շուտ են բողբոջել: Այս տարի ցրտահարության ռիսկը մե՞ծ է, ի՞նչ աշխատանքներ են տարվում հնարավոր ցրտահարման դեպքում, գյուղացիական տնտեսությունները պատրա՞ստ են նման վտանգի դեպքում իրականացվող աշխատանքներին։
- Վտանգ միշտ կարող է լինել, որովհետև եղանակն ինքը փոփոխական է, և դա անվերահսկելի է: Բայց հաշվի առնելով այսօրվա կանխատեսումները՝ դեռ չունենք այդպիսի վտանգ, և հաշվի առնելով, որ մեր գյուղատնտեսությունն ունի տարիների մեծ փորձ՝ համոզված եմ, որ ֆերմերային տնտեսությունները գիտեն՝ ինչպես պայքարել ցրտահարության դեմ: Կիրառվող հիմնական մեթոդը ծխացումն է, այլ տարբերակ մենք չունենք, և իհարկե, շատ կարևոր է նաև ճիշտ այգեգործություն վարելը: Պարարտացումը պետք է ճիշտ լինի և կոմպլեքսով օգտագործվեն ազոտականը, ֆոսֆորականը և կալյումականը, որովհետև դրանք բույսին հզորություն են տալիս, բույսի առողջությունն են ապահովում, որը թույլ է տալիս նաև ինչ-որ չափով դիմակայել ցրտահարությանը: Այսինքն՝ կարճաժամկետ առումով չենք կարող ասել, որ վտանգ կա, բայց միշտ պետք է պատրաստ լինել ցանկացած փոփոխությունների:
- Մասնագետները բարձրաձայնում են կարկտապաշտպան ցանցերի ներդրման հարցը, այս մասով ի՞նչ աշխատանքներ են տարվում։ Այն բավական թանկ հաճույք է, սակայն միակ տարբերակն է, որը 100 տոկոսով պաշտպանում է այգիները կարկտահարությունից։
- Հիմա նախ կան ներմուծողներ, կա պետական ծրագիր, որը սուբսիդավորում է կարկտապաշտպան ցանցերի ներդրումն այգիներում: Եվ մենք ակնկալում ենք, որ շուտով գործարան կբացվի Հայաստանում, որը կարտադրի կարկտապաշտպան ցանցեր: Սա թույլ կտա նվազեցնել գինը՝ ներկրվածի համեմատ: Մենք ներդրողների հետ քննարկել ենք, որ և՛ խաղողի, և՛ ինտենսիվ, և՛ ավանդական այգիների համար նույնպես կարտադրվի հակակարկտային ցանց, որը, մեր կանխատեսումներով, բավականին մատչելի կլինի:
- Տվյալներ ունե՞ք, թե այժմ հանրապետության քանի տոկոսն է ապահովված հակակարկտային ցանցով:
- Շատ քիչ, հիմնականում ինտենսիվ այգիներն են, որ ծածկված են: Կարող է մոտ 500 հազար հեկտարի չափով տարածք ծածկված լինել, որն ընդհանուրի մեջ մեծ թիվ չի կազմում: Նաև որոշ խաղողի այգիներ են ծածկված, որտեղ հիմնականում բարձրարժեք խաղող են արտադրում: Սրանք մեծ ծավալ չեն կազմում, և մենք այստեղ մեծ հնարավորություն ունենք, որ մեր այգեգործությունը, խաղողագործությունը դառնան ավելի արդյունավետ և անվտանգ:
- Իսկ պետության սուբսիդավորումը քանի՞ տոկոս է կազմում:
- Գյուղացիներին վարկը 2 տոկոսով է տրամադրվում, 7 տարի ժամկետով:
- 2018 թ.-ի հունվարի 1-ից դիզվառելիքի գինը բարձրացել է շուկայում, այն կարող էր խնդիրներ առաջացնել ֆերմերների համար: Նախարարությունում այս մասով, եթե չեմ սխալվում, սուբսիդավորման ծրագիր է մշակվել, խնդրում եմ ներկայացնել ծրագրի պայմանները։
- Ծրագիրն արդեն հաստատվել է, սուբսիդավորման գինը լինելու է 380 դրամ, այսինքն՝ գյուղացուն 1 լիտր դիզվառելիքը տրամադրվելու է 380 դրամով, մնացածը սուբսիդավորելու է պետությունը: Տրամադրվելու է մինչև 3 հա հողատերերին, որոնք զբաղվում են գյուղատնտեսությամբ: Եվ պայմանն ուղղակի այն է, որ ապառիկ չի տրամադրվում, այլ տրամադրվում է գումարի դիմաց: Այսինքն՝ մարզկենտրոնը հավաքագրում է բոլոր ցանկացողների ցուցակը, գումարը փոխանցվում է հաղթող ճանաչված մատակարարին, և նա տրամադրում է դիզվառելիքը:
- 3 հա-ից ավելի ֆերմերային տնտեսությունների դեպքում սուբսիդավորում չի՞ լինելու:
- Իրենց համար սուբսիդավորում չկա: Մենք այս ծրագրով ավելի շատ փորձել ենք սոցիալական խնդիր լուծել, քան տնտեսական: Եթե մենք վերցնում ենք մեր ամբողջ հողերը, դա շատ մեծ ռեսուրս է պահանջում՝ սուբսիդավորելու ամբողջ գյուղատնտեսության դիզվառելիքի պահանջարկը: Այդ ռեսուրսը մենք այսօր, ցավոք սրտի, չունենք, որպեսզի կարողանանք ամբողջովին սուբսիդավորել:
- Գաղտնիք չէ, որ գյուղացիական տնտեսությունների հիմնական խնդիրներից մեկը վարկավորման բարձր տոկոսադրույքներն են: Նախորդ տարի Դուք հայտարարում էիք վարկավորման նոր պիլոտային ծրագրի մասին, որն ավելի ցածր տոկոսադրույքներ էր նախատեսում: Ինչպե՞ս է ընթանում ծրագիրը, արդյոք այն ընդլայնվելո՞ւ է, թե՞ ոչ:
- Իհարկե, մենք ընդլայնելու ենք և՛ ծրագրերի ծավալները, և՛ ծրագրերի քանակը, նոր ծրագրեր էլ ենք նախատեսում ներդնել: Իսկ անցած տարվա բոլոր պիլոտային ծրագրերն այս տարի ընդլայնվելու են: Մենք նախորդ տարի արեցինք գյուղմթերքի մթերման տրվող վարկերի ծրագիր, որտեղ մեկ տնտեսությանը մինչև 150 մլն դրամ էինք տալիս 3 տոկոսով: Այս տարի մենք տալու ենք մինչև 1 մլրդ դրամ ամեն մթերող ընկերությանը՝ նույն 3 տոկոսով: Եվ պահանջը այն է, որ լինի ստորագրված գնման պայմանագիր ֆերմերների հետ, որտեղ կնշվի գինը, և գումարն ամբողջովին անմիջապես կվճարվի գյուղացուն: Այսինքն՝ վարկը մենք տրամադրում ենք մթերող ընկերությանը, բայց գումարը վճարում են գյուղացուն՝ համաձայն ստորագրված պայմանագրի: Այսինքն՝ այստեղ մենք երաշխավորում ենք, որ գյուղացու արտադրանքը կվաճառվի, դրա դիմաց վճարումը կկատարվի, ինչը թույլ կտա ֆերմերներին, գյուղացիներին փակել իրենց վարկային պարտքերը, կամ եթե դրանք չկան, կատարել այլ գյուղատնտեսական աշխատանքներ:
- Նոր ծրագրերից մի քանի հակիրճ կներկայացնե՞ք:
- Իսկ նոր ծրագրերը, որ այժմ մշակում ենք, դրանք վերաբերելու են հիմնականում անասնաբուծությանը, որովհետև եթե նկատել եք, նախորդ տարվա մեր ամբողջ աշխատանքը հիմնականում վերաբերում էր բուսաբուծությանը: Ծրագրերը կներկայացնենք Կառավարություն, դրանք կսկսեն երևի 2019 թ.-ից, բայց մենք այս տարի դրանք պետք է մշակենք, ներկայացնենք, հաստատենք:
- Այս տարի սակավաջուր տարի է կանխատեսվում, չե՞ք կարծում, որ ճիշտ ժամանակն է անդրադարձ կատարելու կաթիլային ոռոգման համակարգի ներդրմանը և ծրագրի ընդլայնմանը։ Խնդրում եմ նշել 3 պատճառ, թե ինչու գյուղացիական տնտեսությունը պետք է ներդնի կաթիլային ոռոգման համակարգ։
- Վաղուց է ճիշտ անցնելը կաթիլային ոռոգման համակարգի, ուղղակի այսօր պետությունը ստեղծել է այդ հնարավորությունը, որ անցնեն այդ համակարգին՝ տրամադրելով մատչելի ֆինանսական ռեսուրս: Ինչո՞ւ անցնել, իհարկե, առաջին հերթին, դա ֆինանսական արդյունավետությունն է, որ հետաքրքիր պետք է լինի գյուղացու համար: Ե՛վ ջրի վարձի գումարը կնվազի, և՛ կավելացնի բերքատվությունը: Բացի դրանից, կաթիլային ոռոգման համակարգն իրենից ենթադրում է, որ կարելի է նաև պարարտացում անել, բուժումն անել կաթիլային ոռոգման միջոցով: Բոլոր հարցերը եթե դնում ես կշեռքի նժարին, իհարկե, ձեռնտու է անցնել կաթիլային ոռոգման: Մի հարց կա, որ ջուրը պետք է գա, հասնի այդ դաշտը, և հիմա մենք ջրային պետական կոմիտեի հետ աշխատում ենք դրա վրա, որպեսզի կարողանանք ապահովել ջուրն այն տնտեսություններին, որոնք անցնում են կաթիլային ոռոգման:
- Նշեցիք, որ պետությունը աջակցում է, ցածր տոկոսադրույքով վարկեր է տրամադրում ֆերմերներին, որպեսզի կաթիլային ոռոգման համակարգ ներդրվի, բայց դա գյուղացուն ֆինանսապես հասանելի՞ է:
- Տեսեք՝ մեր ծրագիրը նախատեսված է 1900 հա-ի համար: Ես համոզված եմ, որ մենք ունենք ֆերմերներ, որոնք կցանկանան օգտվել այս ծրագրից: Կարելի է ասել՝ սա պիլոտային ծրագիր է, որտեղ մենք կտեսնենք՝ այն հասանելի՞ է, թե՞ ոչ, ի՞նչ խնդիրներ ունենք, որպեսզի կաթիլային համակարգի ներդրումը զարգանա ՀՀ-ում: Մենք պետք է այդ բոլոր խնդիրները լուծենք, այստեղ միայն ֆինանսական խնդիրը չէ, նաև կա ինժեներական, ջրի առկայության հարցերը կան: Այս երեք հարցերն էլ պետք է լուծվեն:
- Պարո՛ն նախարար, եկե՛ք խոսենք գյուղոլորտի ապահովագրության մասին. ինչպե՞ս և ե՞րբ կարող է գյուղացին ավելի ապահով գյուղատնտեսություն վարել, որպեսզի ամեն կարկտահարությունից և ցրտահարությունից հետո պետության կողմից փոխհատուցման խնդիրն առաջ չգա: Ապահովագրության դրական և բացասական կողմերը որո՞նք են:
- Ապահովագրությունը բացասական կողմ չունի, այն միշտ դրական է:
- Գյուղացիական տնտեսություններին հարկային դաշտ բերելու խնդիրը չի՞ առաջանում:
- Տեսեք՝ նախ ասեմ, որ մենք սկսել ենք ապահովագրության ծրագիրը: Այժմ աշխատում են համակարգի ուղղությամբ, թե ինչպես պետք է ներդրվի, և մինչև տարվա վերջ բոլոր կազմակերպչական, կառավարչական հարցերը կլուծվեն, և 2019 թ.-ից կսկսենք ապահովագրությունը: Եթե մենք խոսում ենք՝ ֆերմերը պետք է մտնի հարկային դաշտ, թե չմտնի, այսօր մենք սուբսիդավորում ենք ֆերմերին պետության հավաքագրած հարկերից: Բայց մենք եթե ասում ենք՝ այն գյուղացիական տնտեսությունը, որն այսօր թափանցիկ դաշտում է, ցույց է տալիս իր արտադրանքը, կարող է զարգանալ, այդ պարագայում նա կստանա և ապահովագրություն և սուբսիդավորված վարկեր: Իմ կարծիքով՝ սա շատ լավ համագործակցություն է պետության և մասնավորի միջև: Եթե դա չկա, մեր հասցեականությունը, թե մենք ուր ենք գնում, ում ենք օգնում, դառնում է ոչ հստակ: Դրա համար մենք կստեղծենք ռեգիստր, որտեղ կգրանցվեն ֆերմերներ, նրանք կստանան ապահովագրություն: Մեր գերխնդիրն է զարգացնել գյուղատնտեսությունը և մաքսիամալ կերպով նվազեցնել գյուղացիական տնտեսությունների վնասները, իսկ սրա համար ապահովագրությունն անհրաժեշտ է: Այլևս պետության կողմից որոշ չափով փոխհատուցման խնդիրը չի առաջանա, որովհետև մենք ենթադրում ենք, որ ապահովագրելու ենք բոլոր ծախսերը: Մենք հաստատ պետք է ներդնենք ապահովագրությունը և լայն մասշտաբով:
- Ապրիլի 9-ին Կառավարությունը հրաժարական է տալու և ապրիլի 16 -ից հետո նոր կառավարություն է ձևավորվելու: Նոր վարչապետի դեպքում Դուք Ձեզ նորից տեսնո՞ւմ եք նախարարի պաշտոնում:
- Տեսնողը ես չեմ, տեսնողը ղեկավարներն են, որոնք կորոշեն, թե ով կլինի Կառավարությունում: Ես մի բան կարող եմ ասել, որ այն ծրագրերը, որոնք որդեգրել ենք և հնչեցրել ենք, միանշանակ կարող ենք իրականացնել: Ոնց կլինի հետո՝ դա արդեն որոշողները կորոշեն:
- Դուք առաջիկա մի քանի տարիների կտրվածքով պլաններ ունեք, դա չի՞ ենթադրում...
- Մենք ծրագրեր ունենք, որոնք մոտակա 3-4 տարվա իրականացման ժամանակացույցով են: Դրանք կան և՛ Կառավարության ծրագրում, և՛ մեր հայտարարած ծրագրերում, և մենք ասում ենք, թե դա ինչ արդյունք կունենա: Պետք է ստեղծվի գյուղատնտեսության զարգացման համակարգ, որին ժամանակ է պետք:
- Պարո՛ն Առաքելյան, Ձեր պաշտոնավարման ընթացքում ի՞նչը կառանձնացնեք՝ այն հիմնական խնդիրը, ուր լուծել եք, և ինչո՞ւ նորից Ձեզ պետք է վստահեն գյուղոլորտի պատասխանատվությունը:
- Ես չեմ սիրում մեր աշխատանքին գնահատական տալ, գնահատական տվողները պետք է այդ գնահատականը տան: Ինչո՞ւ վստահեն, թե ինչու չվստահեն, պետք է լինեմ, չպետք է լինեմ, դա անհամեստություն կլինի: Մենք անում ենք, ինչ որ անում ենք:
- Իսկ խնդիր եղե՞լ է և կա՞, որ չեք կարողանում լուծել Ձեր պաշտոնավարման ընթացքում:
- Ոչ, առ այսօր չկա: Այս 1.5 տարվա ընթացքում թե՛ երկրի Նախագահի, թե՛ վարչապետի կողմից 100 %-անոց աջակցություն է եղել բոլոր նախաձեռնություններին և ծրագրերին, որոնք մենք սկսել ենք: