Պարագլուխներին վերացնելով՝ կարելի է կոռուպցիայի խնդրի էական բարելավման հասնել, իսկ մանր չինովնիկների հարցը ինքնաբերաբար լուծվելու է. Հ. Բալանյան
Կարծում եմ՝ պարագլուխներին վերացնելով կարելի է կոռուպցիայի խնդրի էական բարելավման հասնել, իսկ մանր չինովնիկների հարցը ինքնաբերաբար լուծվելու է: Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց տնտեսագետ Հայկ Բալանյանը:
«ԱԱԾ-ի օրերս արած բացահայտումը պետք է սկիզբը լինի: Եթե շարունակվի, մենք ավելի խոշոր գումարների վրա դուրս կգանք, օրինակ՝ Հյուսիս-հարավ ճանապարհի, բոլոր գերատեսչությունների մեջ բյուջետային միջոցների մսխման վրա: Իմ կարծիքով՝ ոլորտ չկա, որ դրա մեջ թաթախված չլինի և այդ գումարը 1-2 անձի խնդիր չի եղել: Դրա մեջ թաթախված են եղել հազարավոր կամ միգուցե 10-յակ հազարավոր մարդիկ: Այդ դեպքում պետք է մի 20-30 հազար մարդ նստեցնել, բայց դա արժե՞ անել, թե՞ ոչ: Այլ հարց է, որ այդ արատավոր համակարգի լիդերները շատ չեն»,- նշեց տնտեսագետը:
Հիշեցնենք, որ Ազգային անվտանգության ծառայությունը կոռուպցիոն, տնտեսական բնույթի հանցագործությունների դեմ պայքարին ուղղված իր գործառույթների իրականացման շրջանակներում բացահայտել է հանցավոր սխեմա, որի միջոցով ՀՀ-ում գործող խոշոր ընկերությունը խուսափել է առանձնապես խոշոր չափերով հարկեր, տուրքեր և պարտադիր այլ վճարումներ կատարելուց:
«Նորֆոլկ Քոնսալթինգ» ՍՊ ընկերությունը, որը զբաղվում է Հայաստանի մաքսային սահմանով ՀՀ տեղափոխվող ապրանքների մաքսային ձևակերպումների իրականացմամբ, պետբյուջե պակաս է վճարել ընդհանուր առմամբ շուրջ 7 մլն ԱՄՆ դոլարին համարժեք ավելի քան 3.3 մլրդ ՀՀ դրամ: Ընկերության ձևավորման և գործունեության կազմակերպման հետ անմիջական առնչություն են ունեցել ՀՀ ՊԵԿ բարձրաստիճան պաշտոնյաներ:
Հայկ Բալանյանի կարծիքով՝ ճիշտ էր մաքսային գործունեությամբ զբաղվող ընկերությունից սկսել կոռուպցիոն սխեմաների բացահայտումը, քանի որ Հայաստանի բյուջեի ձևավորման երկու հիմնական կառույցները մաքսայինը և հարկայինն են. «Հանրապետության հիմնական փողը այդտեղով է անցնում: Մնացած բոլոր հիմնարկները, նախարարություններն ինչ-որ մի մասով հավաքած գումարի ընդամենը սպառողն են կամ բաշխողը կամ էլ մսխողը: Այս երկուսը սկզբնաղբյուրներն են, և այդ իմաստով շատ կարևոր են և՛ հարկային, և՛ մաքսային մարմինները»,- ընդգծեց նա:
Ինչ վերաբերում է նոր իշխանությունների հայտարարած առանց վենդետաների գործելաոճին, տնտեսագետը նշեց. «Կարծում եմ՝ դա վերաբերում էր անձամբ Սերժ Սարգսյանին, քաղաքական դեմքերին, բայց ոչ երկրորդ, երրորդ էշելոնին: Սա չէր կարող վերաբերվել շարունակական գործունեությանը: Այսինքն՝ ես հասկանում եմ, որ համաներումը վերաբերում է մինչև 2018 թ.-ի ապրիլի 23-ը կատարված հանցանքներին, բայց եթե այդ սխեմաները շարունակվում են: Կոնկրետ մաքսային ընկերության դեպքի մասով մենք հրաժարականներ չենք տեսնում, և եթե այդ հանցագործությունները չբացվեն, նույն տեմպով, նույն մեխանիզմով շարունակվելու էին, խնդիրը դրա մեջ է»:
Նրա խոսքով՝ մաքսային մարմիններում կոռուպցիայի խնդիրը վաղուց կար, ուղղակի այդ հարցով զբաղվելու քաղաքական որոշում չկար:
«Դա մի կծիկ է, որտեղից էլ քաշես, մնացած տեղերը դուրս են գալու: Այդ իմաստով, քանի որ սա միասնական համակարգ էր, այդքան էական չի որտեղից են սկսում: Իմ կարծիքով՝ շարունակական են լինելու նման գործողությունները նաև այլ ոլորտներում»,- ասաց Հայկ Բալանյանը:
Հարցին, թե ինչպիսի ազդեցություն կունենան ԱԱԾ-ի կողմից նման գործողությունների շարունակականությունը ՀՀ ներդրումային դաշտի վրա, տնտեսագետը պատասխանեց. «Եթե ձերբակալվեն ազնիվ մարդիկ, դա բացասական կանդրադառնա, եթե ձերբակալվում են հանցագործները, դա միշտ դրական է: Այս դեպքում, ներդրողները տեսնում են, որ այստեղ օրենքի գերակայություն է, ոչ թե կամայական որոշում»:
Ներդրումային դաշտի վրա դրական կարող է ազդել դատական համակարգի անկախությունը: Սակայն, ըստ Հ. Բալանյանի՝ կարճ ժամանակում հնարավոր չէ դատական իշխանության լրիվ անկախացման հասնել:
«Ուզում եմ հիշեցնել, որ Վրաստանում Սաակաշվիլին ամբողջ դատական կազմը 3 անգամ փոխեց, մինչև եկան մարդիկ, ովքեր արդեն աշխատեցին նոր ձևով: Եթե մարդիկ տասնամյակներով աշխատել են մի ձևով, ինչքան էլ ուզում ես կարգավիճակ փոխիր, եթե մարդը սովոր է գողանալ, նա միշտ գողանալու է: Կարծում եմ՝ միանգամից հարցի լուծում ակնկալելը սխալ է, պետք է սպասենք, աշխատենք, նոր մարդիկ ի հայտ գան, մեխանիզմներ ստեղծվեն, օրենքները կարգավորվեն, ինստիտուտները կայանան և այլն»,- նշեց նա:
Հիշեցնենք, որ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել էր, որ այլևս հրամաններ չեն իջեցվելու դատարանների վրա: