Պետք է պետական ապարատից հեռացնել տզրուկներին. փորձագետի առաջարկները՝ նախարարությունների կրճատման, միավորման վերաբերյալ
Կառավարման ապարատը ուռճացված է և մեր նման փոքր երկրի համար ճոխություն է ունենալ 17 նախարարություն, վարչապետին ենթակա 6 կազմակերպություն, կառավարությանը ենթակա ևս 18 կազմակերպություն, նախարարություններին ենթակա 20 կազմակերպություն: Tert.am-ի հետ զրույցում այս մասին հայտնեց «Տնտեսական իրավունքի կենտրոն» ՀԿ-ի նախագահ, տնտեսագետ, կառավարման մասնագետ Մովսես Արիստակեսյանը:
«Սա հսկա բեռ է: Երբ Հայաստանի Հանրապետությունը գտնվում էր իր զարգացման գագաթնակետին՝ 1987-1988 թթ. և պետական կառավարումն ամբողջությամբ պետությունն էր իրականացնում, պետական բյուջեից ծախսվում էր ընդամենը 3.5 տոկոս այդ կառավարման ապարատի պահպանման համար: Իսկ ներկայում, երբ ՀՆԱ մոտ 80 տոկոսը գալիս է մասնավոր սեփականատերերից և պետական արտադրություն, ըստ էության, չկա, կառավարման ապարատի վրա ծախսվում է բյուջեի 15.5 տոկոսը»,- նշեց կառավարման փորձագետը:
Նրա խոսքով՝ նոր իրողություններ են ի հայտ եկել, որոնք նախկինում չկային, օրինակ՝ Ազգային ժողովը, տեղական ինքնակառավարման մարմինները: Այդուհանդերձ, ըստ Մովսես Արիստակեսյանի, պետական կառավարման ապարատը, այսքան նախարարություններով, կոմիտեներով, վարչապետի և նախարարությունների ենթակա կազմակերպություններով, չափազանց ուռճացված է:
«Մենք դարձել ենք մի երկիր, որի բյուջեն հիմնականում ծախսվում է ռազմաոստիկանական ուժերի և պետական ապարատի պահպանման համար: Շատ չնչին գումար է գնում պետության առաքելությունն իրականացնելու՝ սոցիալական խնդիրները լուծելու համար: Ընդ որում, այդ կառավարումը շատ անարդյունավետ է, իսկ նախկին կառավարություններից մնացած անձինք, որոնց դեռ չեն փոխել, իրենց գործունեությամբ սաբոտաժի են ենթարկում նոր իշխանությունների գործունեությունը»,- նշեց նա:
Հիշեցնենք, որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը օգոստոսի 17-ին կառավարության 100 օրվա գործունեությանը նվիրված հանրահավաքին հայտարարել էր պետական ապարատի օպտիմալացման, նախարարությունների կրճատման մասին:
«Համամիտ եմ Նիկոլ Փաշինյանի առաջադրած խնդրի հետ և ուրախ եմ, որ նաև քաղաքացիական հասարակության ձայնը հասել է, և ընդունել է այդ իրողությունը: Ես այս խնդրի մասին ոչ միայն հանրային ելույթներով, այլ նաև գրավոր առաջարկ եմ ներկայացրել վարչապետին»,- հայտնեց Մովսես Արիստակեսյանը:
Նրա կարծիքով՝ պետությունը կարող է 17 նախարարությունների փոխարեն բավարարվել 10-ով: Օրինակ՝ նա արտակարգ իրավիճակների և տարածքային կառավարման նախարարությունների միացման անհրաժեշտություն է տեսնում:
«Նախարարությունները կոչված են քաղաքականություն մշակելու համար: Արտակարգ իրավիճակների քաղաքականություն մշակելը կապված է տարածքային խնդիրների հետ, և դրա գործառույթները շատ հանգիստ կարող է կատարել տարածքային կառավարման նախարարության ինչ-որ մի բաժին կամ վարչություն: Ստորին ծառայությունները, իհարկե, կարող են մնալ որպես գործակալություններ: Այսինքն՝ մի ամբողջ նախարարական համակարգ՝ նախարար, տեղակալներ, քարտուղարներ, մեքենաներ կվերացվեն»,- ասաց նա:
Ըստ նրա՝ պետք է միավորել նաև Առողջապահության ու Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունները, իսկ Էներգետիկայի և Բնական պաշարների ու Գյուղատնտեսության նախարարությունների գործառույթները պետք է անցնեն Բնապահպանության նախարարությանը:
«Էներգետիկայի նախարարությունը ես բոլորովին չեմ տեսնում, թե ինչ աշխատանք է կատարում: Բոլորը, կարծեք թե, մասնավորեցված են: Պետական ատոմակայան ունենք, որի կառավարումն էլ տրվել են Ռուսաստանին, բոլոր ցանցերը ռուսական սեփականություն են, և չգիտես ինչու էներգետիկ կառավարվում է»,- նկատեց տնտեսագետը:
Նախարարությունների թվի կտրուկ կրճատմանը զուգահեռ, տնտեսագետի կարծիքով՝ կառավարությանն առընթեր կազմակերպությունները ևս պետք է միավորվեն կառավարության կազմում:
«Ժամանակն է նորից միացնել Ֆինանսների նախարարությունը և Պետական եկամուտների կոմիտեն: Տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարարության ենթակայության տակ կա Զբոսաշրջության կոմիտե: Ավելորդ կոմիտեները պետք է վերանան: Նախկինում մի վարչություն էր այդ խնդիրը լուծում, ինչո՞ւ է պետք կոմիտե ստեղծել, որքան էլ այդ ոլորտը առաջնահերթություն լինի: Զբոսաշրջության վարչությունը կարող է այս խնդիրը լուծել, կոմիտեն պետք է կրճատել: Կամ քաղաքացիական ավիացիայի կոմիտեն ինչո՞ւ է առանձին կոմիտե, պաշտո՞ն են ստեղծել ինչ-որ մեկի համար: Թող միանա Տրանսպորտի նախարարությանը, քաղավիացիան տրանսպորտ չէ՞»,- ընդգծեց նա:
Մ. Արիստակեսյանը նաև նշում է, որ պետական ապարատի կրճատումների արդյունքում առաջ են գալու սոցիալական խնդիրներ, մասնավորապես, կրճատված աշխատակիցների գործազրկության հարցը: Ըստ նրա՝ կրճատումները սոցիալական դժվարություններ և հիասթափություն կառաջացնեն, բայց պետք է գնալ այդ քայլին, եթե ցանկություն կա պետական բյուջեի միջոցներն արդյունավետ օգտագործելու:
«Խոսում են գործազրկության մասին, բայց պետական ապարատում աշխատող հսկայական քանակությամբ մարդիկ սուրճ խմելով են զբաղված: Դրա պատճառով պետությունը չի կարողանում իր առաքելությունը, պարտավորությունները կատարել՝ անվճար բժշկական օգնություն իրականացնելու, սոցիալական այլ խնդիրներ լուծելու համար: Պետպատվերի գումարը տարվա կեսին վերջացել է, ակնհայտ է, բյուջեն փող չունի: Մեր առողջապահական կարիքը գնահատվում է 240 մլրդ դրամ, բայց պետությունը տալիս է 80 մլրդ: Իսկ մենք կարող են պետական անգործունակ ապարատից հեռացնել տզրուկներին, որոնք կցված են բյուջեին և ավելացնել սոցիալական ծրագրերի ֆինանսավորումը»,- նշեց նա:
Վարչապետի՝ հասարակական կազմակերպությունների հետ հանդիպմանը, Մովսես Արիստակեսյանը Նիկոլ Փաշինյանին առաջարկել է կառավարության որոշ լիազորություններ պատվիրակել քաղաքացիական հասարակության կազմակերպություններին, ինչը վարչապետի վստահեցմամբ՝ հաշվի կառնվի օպտիմալացնելու շրջանակում: