Շատ դեպքերում ՀՀ-ին էլ շահեկան չէ դոլարն օգտագործել որպես վճարամիջոց․ տնտեսագետը՝ ՌԴ-ի, Թուրքիայի, Իրանի՝ ներքին գործարքներում դոլարից հրաժարվելու որոշման մասին
Տնտեսագետ Ատոմ Մարգարյանը ՌԴ-ի, Թուրքիայի ու Իրանի քննարկումը՝ կապված ներքին գործարքներում ամերիկյան դոլարից հրաժարվելու հետ, հարկադրված միջոց է համարում։ Նա Tert.am-ի հետ զրույցում նկատեց, որ ամերիկյան ճնշումները ՌԴ-ի, Իրանի ու Թուրքիայի վրա շարունակվում են, ինչի հետևանքով այս եռյակի կողմից ցանկալի չէ ամերիկյան դոլարի օգտագործումը։ Միևնույն ժամանակ Մարգարյանը նշեց, որ նման գործելաոճը նորություն չէ և հիշեցրեց, որ ԲՐԻԿՍ-ի անդամ երկներում այսպիսի ծրագիր ունեն։
«ԱՄՆ-ի կողմից Թուրքիայի նկատմամբ ճնշումները շարունակվում են տարբեր սեկտորներում` հատկապես մետալուրգիական ոլորտում։ Բնականաբար, դոլարային միջորդավորված առևտուրը լրացուցիչ կորուստներ է պատճառում։ Այս երկրները, երբ իրենց առևտրային հաշվեկշիռը ճշգրտում են, պարզապես կարող են անցնել այլ երկրի արժույթի օգտագործման»,- ասաց նա։
Մարգարյանը նշեց, որ արժույթային կայուն փոխարժեքներից, որպես միջանկյալ վճարամիջոց, որպես կանոն՝ օգտագործվում է եվրոն։ Նրա գնահատմամբ՝ այս փուլում ԱՄՆ պատժամիջոցների լարվածությունը չի թուլանում։ Մարգարյանը շեշտեց, որ ընդհանրապես, միջազգային առևտրում բավականին կոնֆլիկտային վիճակ է, ԱՄՆ-ն առևտրատնտեսական որոշակի լարվածություն ունի նաև Չինաստանի, Կորեայի ու ԵՄ-ի հետ։
«Իրանը վաղուց նավթի արդյունահանումը կատարում է եվրոյով, իսկ Թուրքիան թեքվել է դեպի Արևելք, բայց ներքին ծանր անկայունության պայմաններում ՝ թուրքական լիրայի նվազման պարագայում, այս պահին տնտեսական վերակողմնորոշման խնդիր ունի»,- շարունակեց Ատոմ Մարգարյանը։
Ինչ վերաբերում է հարցին, թե այս իրավիճակն ի՞նչ խնդիրներ է առաջացնելու ՀՀ-ի համար, Ատոմ Մարգարյանը պատասխանեց, որ, մեծ հաշվով, կորուստները մեծ չեն լինելու։ Տնտեսագետը նշեց, որ Թուրքիայի և Իրանի հետ առևտրում ծավալները մեծ չեն՝ 4, 4.5 տոկոս համապատասխաբար, իսկ ՌԴ-ն ՀՀ առևտրային գործընկերն է։
«Բնական է, որ մեզ էլ շատ դեպքերում ձեռնտու չէ 3-րդ երկրի արժույթը՝ դոլարն, օգտագործել որպես վճարամիջոց։ Բազմիցս առաջարկներ եղել են, որպեսզի վճարում իրականացվի ռուսական ռուբլով, օրինակ՝ ռուսական գազի, հացահատիկի, ընդհանրապես ռուսական ապրանքների դիմաց օգտագործվի այս սխեման։ Մի ժամանակ խոսակցություններ կային, որ ՌԴ Կենտրոնական բանկը կարող է վարկային գծեր բացել, և այսպես ասած, ռուբլով վճարումներ իրականացնել։ Միանգամայն ռեալ ու ընդունելի տարբերակ է, եթե խոսքը վերաբերում է եվրասիական շուկաներին և, տվյալ դեպքում՝ ՌԴ-ին»,- ընդգծեց Մարգարյանը։
Վերջինս, անդրադառնալով Թուրքիայի ու Իրանի հետ ՀՀ առևտրային գործարքներին, շեշտեց, որ դրանք մեծ ծավալի չեն։ Մարգարյանը հավելեց, որ Թուրքիայի հետ, ըստ էության, միակողմանի է հաշվեկշիռը, քանի որ հիմնականում ներմուծում է՝ 90 և ավելի տոկոս, թեպետ վերջին տարիներին Թուրքիայի հետ առևտուրն էապես նվազել է:
«Իրանի հետ մենք ունենք բարտերային առևտուր՝ ունենք գազ-էլեկտրաէներգիայի դիմաց բանաձևը։ Այս սխեման կարող է օգտագործվել նաև այլ տիպի գործարքներում։ Դոլարից հրաժարումն այս երկների՝ հատկապես ՌԴ-ի հետ առևտրում, վալյուտային ռիսկերը մեծ հաշվով կչեզոքացնի, ինչը շահեկան է, զուգահեռ նաև ռուսական ռուբլին է նվազում, և ներմուծման համար շահեկան կլինի։ Բայց որոշակի խնդիրներ կարող են ստեղծվել արտահանման մասով»,- եզրափակեց Ատոմ Մարգարյանը։