თანმხლები ჩამოწერს
ყველა ვხედავთ, როგორ არის ჯანდაცვის სფერო ჩვენთან ორგანიზებული, როგორ არის პოლიტიკა და ძალაუფლების სტრუქტურები მასში შეჭრილი, რამდენად „ეფექტიანად“ იმართება პანდემია, როგორი ძალისხმევის ფასად უჯდებათ „რიგით მოქალაქეებს“ თავიანთი ოჯახის წევრების საავადმყოფოებში გადაყვანა, რამხელა როლს თამაშობს სიცოცხლისათვის ბრძოლაში ნაცნობობა და ქონებრივი ცენზი, როგორი მნიშვნელობა აქვს პოლიტიკოსის, ხელისუფლების წარმომადგენლის ან სულაც „ცნობადი სახის“ დროულ ჩარევას, სადღაც დარეკვას, ვიღაცის შეწუხებას, რათა დროზე მოვიდეს სასწრაფო, დროზე გამოინახოს ადგილი ან სასტუმროში ან საავადმყოფოში, რათა შენ ან ვინმე შენიანი არ მოხვდეს კოვიდით გარდაცვლილთა სავალალო სტატისტიკაში და სახელმწიფო კანცელარიის ან ჯანდაცვის სისტემის რომელიმე თანამშრომელმა მოჩვენებითი წუხილით არ აღნიშნოს, პაციენტს COVID-19-თან ერთად თანმხლები დაავადებებიც ჰქონდაო.
განა, არსებობს იდეალურად ჯანმრთელი ადამიანი „თანმხლები დაავადებ(ებ)ის“ გარეშე?
მწერალ ექიმთა (თუ ექიმ მწერალთა) ვრცელ ჩამონათვალში საპატიო ადგილი უკავია ბიკენტი ვერესაევს, ტარტუს უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტის კურსდამთავრებულს, რომელიც თავის „ექიმის ჩანაწერებში“ ამბობს, რომ საჭიროა ცხოვრების წარმოუდგენლად იდეალური პირობები, რათა ავადმყოფობა იქცეს „შემთხვევითობად“, სხვა შემთხვევაში კი ყველა ადამიანი ავადმყოფობსო: ღარიბები გაჭირვებისგან, მდიდრები - სიმაძღრისგან, მშრომელები - გადაღლილობისგან და ა. შ. ყველა ადამიანში, ადრეული წლებიდან, ბუდობს განადგურების მარცვალი, სხეული იწყებს დაშლას, ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების დასრულებამდეო.
თუმცა, ცხადია, ავადმყოფობა არ ნიშნავს ადამიანის გარდაუვალ, ხანმოკლე სიცოცხლეს. თანამედროვე მედიცინის მიღწევებს რომ დავანებოთ თავი, ათენელი პოეტი და მოაზროვნე სოლონი ჯერ კიდევ ჩვ. წ. აღრიცხვამდე ადამიანის სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობად 70 წელს ანგარიშობდა. ამის შესახებ ლექსიც კი აქვს დაწერილი სათაურით „ცხოვრება კაცისა“, რომელიც გიგლა სარიშვილმა თარგმნა გასული საუკუნის 80-იან წლებში.
სოლონს ადამიანის სიცოცხლე 7-7 წლიან პერიოდებად აქვს დაყოფილი: პირველ შვიდწლეულში კბილებს მოიცვლისო, მეორე შვიდწლეულში ტანს აიყრისო, მესამეში ნირს შეიცვლისო, მეოთხეში ძალას შეიძენსო, მეხუთეში ქორწილის დროაო და ასე შემდეგ:
„და თუ მეათე შვიდწლედიც უბოძა ღმერთმა,
დროა, კაცს ბოლო დაუდგინოს არსთა გამრიგემ“.
ისეც ხდება, რომ ადამიანი „არსთა გამრიგეს“ არ ელოდება და მეათე შვიდწლედის გასრულების შემდეგ თვითონ დაუდგენს თავის თავს ბოლოს, როგორც ეს გააკეთა პოლ ლაფორგმა - ცნობილმა ფრანგმა ეკონომისტმა და კარლ მარქსის სიძემ, რომელმაც, 1911 წლის 6 ნოემბერს, სწორედ 70 წელს მიღწეულმა, ცოლთან, ლაურა მარქსთან ერთად ციანიდით მოიკლა თავი.
რატომ?
„ეს იყო სრულიად შეგნებული აქტიო“, - წერს აკაკი ბაქრაძე თავის ერთ წერილში, - „ლაფორგი თვლიდა, რომ ადამიანმა 70 წელზე მეტი არ უნდა იცხოვროს. 70 წლის შემდეგ იწყება სიბერე, როცა ადამიანი ხდება ტვირთი როგორც სხვისთვის, ისე თავისი თავისთვის. რაკი ლაფორგს 70 წელი შეუსრულდა, მან სრული შეგნებით, მისი რწმენის შესაფერისი საქციელი ჩაიდინა. მართალია, ლაურა მარქსი მაშინ 70-ის არ ყოფილა, მაგრამ იგი 33 წელიწადი ლაფორგის ჭირისა და ლხინის გამზიარებელი იყო და ქმარს არც სიკვდილში უღალატა“.
უფრო უცნაურ არჩევანსაც იცნობს კაცობრიობის ისტორია. ძველი წელთაღრიცხვის პირველ საუკუნეში მცხოვრებმა რომის მოქალაქემ, ციცერონის მეგობარმა ტიტუს ატიკუსმა, მას შემდეგ, რაც ექიმების ძალისხმევამ შედეგი ვერ გამოიღო (წყალმანკით იტანჯებოდა), გადაწყვიტა შიმშილით მოეკლა თავი და ამგვარად მოეღო ბოლო ტანჯვისათვის. დაემშვიდობა მეგობრებს, ნათესავებს და უარი თქვა საკვების მიღებაზე, მაგრამ მოხდა „სასწაული“: გარკვეული დროის შემდეგ შიმშილობის შედეგად დაავადებამ უკან დაიხია, რამაც ძალზე გაახარა ავადმყოფის ახლობლები, თუმცა არა თავად ატიკუსი, რომელმაც არ შეწყვიტა შიმშილობა, რადგან, მისი სიტყვებით: „როცა ასე ახლოს მიხვალ სიკვდილთან, სირცხვილია უკან დაბრუნება.“
ერთი სიტყვით, სიკვდილი ყველანაირი შეიძლება იყოს, ისეთიც როგორებიც გავიხსენეთ, და ნაკლებად ორიგინალურიც - უკურნებელი ავადმყოფობებით გამოწვეული ან ისეთები, რომლებსაც ახალი კორონავირუსი გაამძაფრებს და მკვლელად აქცევს, თუმცა ერთია, როცა ადამიანს თავისი ახირება, ავადმყოფობა ან მეცნიერების უძლურება კლავს და სულ სხვა, როცა ადამიანი გაუმართავ ან უსამართლო სისტემას ეწირება.
დღეს გამოაცხადეს, რომ 19 წლის თეკლა თორდიას გარდაცვალების საკითხს ჯანდაცვის სამინისტროს რეგულირების სააგენტო შეისწავლისო. თეკლას COVID-19-თან ერთად თანმხლები დაავადებაც ჰქონდა, ჯანდაცვის სამინისტროს პროტოკოლი კი თანმხლები დაავადებების შემთხვევაში ჰოსპიტალიზაციას ითვალისწინებს, მაგრამ რას ჰყვება გარდაცვლილი გოგონას დედა?
"გამუდმებით ვრეკავდი სასწრაფოს ექიმებთან, ჯანდაცვასაც ვაწუხებდი და მიდიოდა გადამისამართება. 4 დღე გაგრძელდა ეს. მერე გამოვიძახე სასწრაფო, გადაიყვანეს კოვიდსასტუმროში და ექიმმა თქვა, რომ აქ, ერთადერთი შემიძლია ინჰალაცია გავუკეთოვო. არც ჟანგბადი, არანაირი პირობა არ ჰქონდათ. სიცხის დამწევ წამალსაც მე ვაწვდიდი. რომ გავიგეთ, როგორი შედეგები აჩვენა კვლევებმა და მაინც ისევ სასტუმროში დააბრუნეს, მივედით ჩვენც იქ, გამოვიძახეთ სასწრაფო. სასწრაფოს ექიმი რომ მოვიდა, გვითხრა, რომ კლინიკაში ვერ გადაიყვანდა. ერთხელ დარეკა და ვთხოვე, კიდევ დაერეკა - მომაწოდა ტელეფონი და მითხრა, აჰა, შენ დარეკე, თუ არ გჯერა რომ ადგილები არ არისო. არავინ არ გყავს, სამინისტროში ან გავლენიანი, ერთი ადგილი რამენაირად რომ გამოგიძებნოსო? - სასწრაფოს ექიმი გვეკითხებოდა ამას.”
საქართველოს კონსტიტუციაში წერია, რომ ადამიანის სიცოცხლე დაცულია და, რომ საქართველო სოციალური სახელმწიფოა, რომ სახელმწიფო ზრუნავს საზოგადოებაში სოციალური სამართლიანობის, სოციალური თანასწორობისა და სოციალური სოლიდარობის პრინციპების განმტკიცებაზეო.
ვინმეს სჯერა, რომ რომელიმე დეპუტატს, მინისტრს, მის მოადგილეს, მერს, გამგებელს და ა.შ. ოთხი დღე დასჭირდებოდა კორონავირუსდადასტურებული, დიაბეტიანი შვილის ჰოსპიტალიზებისთვის?
როგორ გინდა დაიჯერო, რომ დღემდე გარდაცვლილი 1342 ადამიანიდან ყველას აღმოუჩინეს დროული და სრულფასოვანი დახმარება?
როგორ გინდა დაიჯერო, რომ თანმხლები დაავადებებით არ ხდება უსამართლო და გაუმართავი სისტემის შელამაზება-„გაპრავება“?
ის, რაც დღეს ხდება, ძალიან ჰგავს ომსო, ხშირად ამბობენ პათეთიკით ჩვენი პოლიტიკოსები, უხილავ მტერთან ომში ყოფნასო...
არც ტყუიან, მართლაც ასეა და, განა, მარტო წარმოუდგენლად დიდი მსხვერპლის გამო?
პირველ რიგში, საქმისადმი „ბიუროკრატიულ-ჩინოვნიკური“ მიდგომით!
იქ თუ ომი ჩამოწერს ყველაფერს, აქ პანდემიის იმედად არიან, უფრო სწორად - პანდემიისა და თანმხლები დაავადებების!
ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება ყოველთვის არ ემთხვეოდეს რედაქციის პოზიციას.