გორბაჩოვის სიკვდილი და მისი დატოვებული თავისუფლების ღალატი
მიხაილ გორბაჩოვის გარდაცვალების შემდეგ, მოსკოვის ომმა უკრაინასთან და რუსეთში განვითარებულმა მოვლენებმა საბოლოოდ ხაზი გადაუსვა მის მიღწევებს. პატიმრობაში მყოფი ოპოზიციის ლიდერი, ალექსეი ნავალნი დამატებითი ზეწოლის ქვეშაა, ყოფილ ჟურნალისტს 22-წლიანი პატიმრობის განაჩენი გამოუტანეს და გაზეთი, რომლის შექმნასაც გორბაჩოვი დაეხმარა, ისევ და ისევ სახელმწიფოს სამიზნეა.
ქვემოთ მოცემულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი მოვლენა, რომლებიც ბოლო ხანებში მოხდა რუსეთში, და ასევე, რამდენიმე დასკვნა მომავლისათვის.
დიდი უკუსვლა
მიხაილ გორბაჩოვის მემკვიდრეობა, ერთი სიტყვით, არის თავისუფლება. საბჭოთა კავშირის უკანასკნელმა ლიდერმა ვარშავის ხელშეკრულების ქვეყნები, რომლებიც თითქმის ნახევარი საუკუნის განმავლობაში იმყოფებოდნენ მოსკოვის „ჩექმის“ ქვეშ, სისხლისღვრის გარეშე „გაუშვა“ 1989 წელს.
ორი წლის შემდეგ, 15-მა საბჭოთა რესპუბლიკამ დამოუკიდებლობა მოიპოვა, თუმცა ზოგიერთ ადგილებში განხორციელებულმა სასიკვდილო დარბევებმა, რომლებიც [საბჭოთა კავშირის] დაშლის შეჩერებას ისახავდა მიზნად, ამ პროცესს ზიანი მიაყენა.
საბჭოთა კავშირის შიგნით, სანამ ის დაიშლებოდა, დემოკრატია, ადამიანის უფლებები და ძირითადი თავისუფლებები იზრდებოდა, რადგან მან გახსნა ქვეყანა და ბალანსი ინდივიდსა და სახელმწიფოს შორის პირველად შეიცვალა ათწლეულების - თუ საუკუნეების - განმავლობაში.
როცა გორბაჩოვი გარდაიცვალა 30 აგვისტოს, ეს მოხდა რუსეთში, რომელსაც შესაძლოა, ვეღარ ცნობენ ის ოპტიმისტები, რომელთაც ის მშფოთვარე დრო გამოიარეს და არც ისინი, ვინც დასავლეთიდან ადევნებს თვალს მოვლენების განვითარებას - და რომელიც, ალბათ, უსიამოვნოდ ნაცნობია პესიმისტებისთვის.
უკრაინა - რომლის დამოუკიდებლობისკენ სწრაფვას გადამწყვეტი მნიშვნელობა ჰქონდა იმისთვის, როგორც წარიმართა მოვლენები ორი წლით ადრე, სანამ გორბაჩოვი გადადგებოდა 1991 წლის 25 დეკემბერს და დაასრულებდა საბჭოთა კავშირის დაშლას - იმყოფება რუსეთთან ფართომასშტაბიან ომში, რომლის მიზანია მისთვის სუვერენიტეტის წართმევა, რომელიც მოსკოვმა მაშინ, ერთმნიშვნელოვნად აღიარა.
ათობით ათასი ადამიანი დაიღუპა და 12 მილიონამდე ადამიანმა იძულებით დატოვა თავისი საცხოვრებელი უკრაინაში, სადაც ქალაქები ნანგრევებად იქცა, სადაც სულ უფრო და უფრო მეტი მტკიცებულება ჩნდებააგრესორის სისასტიკის შესახებ.
რუსეთის პრეზიდენტი ასევე ცდილობს, შეუზღუდოს სუვერენიტეტი ცენტრალური და აღმოსავლეთი ევროპის ქვეყნებს, რომლებიც მოსკოვის ბატონობისგან გათავისუფლდნენ 1989 წელს.
იმ ფართო მოთხოვნებს შორის - რომლებიც რუსეთმა აშშ-სა და ნატოს წაუყენა გასული წლის ბოლოს, როგორც ნაწილი იმისა, რაც შესაძლოა, მხოლოდ ისეთი ქაღალდის შექმნის მცდელობა იყო, რომელიც 24 თებერვლის შეჭრას გაამართლებდა უკრაინაში - ყოველ შემთხვევაში, რუსეთის თვალში მაინც - იყო მოწოდება დასავლეთის ალიანსისადმი, გაეყვანა ძალები და იარაღი იმ ქვეყნების ტერიტორიიდან, რომლებიც მას 1997 წელს ან შემდგომ შეუერთდნენ.
და რადგან ომი უკრაინაში გრძელდება და მას ბოლო არ უჩანს, შემოდგომა კი ახლოვდება, რუსეთი ცდილობს გამოიყენოს ენერგიის მარაგები, - განსაკუთრებით ბუნებრივი აირი - როგორც ბერკეტი, რითაც ეცდება შეარყიოს ევროპის არსებითი ერთიანობა უკრაინის მხარდაჭერაში.
რუსეთში, ამასობაში, გორბაჩოვის ეპოქისა და შემდგომი წლების ბევრი მიღწევა უკუსვლას განიცდის, სულისშემხუთველად სწრაფად და სასტიკად სპეციფიკურად, როცა საქმე ეხება იმ ადამიანებისადმი მოპყრობას, რომლებიც პუტინის სავარაუდო მტრების წრეში მოხვდებიან.
გისოსებს მიღმა
სულ მცირე, ბოლო ორი წლის განმავლობაში ამის ნათელი მაგალითი იყო ალექსეი ნავალნი. ის საბრძოლო ნერვული აგენტით მოწამლეს, რაც, მისი მტკიცებით, იყო მისი მკვლელობის მცდელობა პუტინისა და უშიშროების ფედერალური სამსახურის (FSB) მხრიდან. ის დააკავეს და პატიმრობა მიუსაჯეს, როცა 2021 წლის იანვარში გერმანიიდან დაბრუნდა მკურნალობის შემდეგ. ახლა 9-წლიან სასჯელს იხდის ბრალდებებისთვის, რომლებსაც ის აბსურდსა და პოლიტიკურად მოტივირებულს უწოდებს, მისი ანტიკორუფციული ფონდი და ოფისების ქსელი მთელი ქვეყნის მასშტაბით სახელმწიფომ „ექსტრემისტულად“ შერაცხა და უკანონოდ გამოაცხადა.
2 სექტემბერს კოლეგების მიერ გამოქვეყნებულ ფოტოზე ჩანს, როგორ გამოიყურება 46 წლის ნავალნი, ციხეებსა და საპყრობილეებში გატარებული წელიწად-ნახევრის თავზე.
7 სექტემბერს ნავალნიმ ინსტაგრამზე დაწერა, რომ ის, აგვისტოს შუა რიცხვების შემდეგ, უკვე მეოთხედ გადაიყვანეს სადამსჯელო სამარტოო საკანში ნომერ მე-6 გამოსასწორებელ კოლონიაში, საპყრობილეში, სადაც ის დაპატიმრებული ჰყავთ ვლადიმირის რეგიონში, მოსკოვის აღმოსავლეთით.
ხოლო მეორე დღეს, მან ტვიტერზე დაწერა, რომ ციხის ადმინისტრაციამ გამოიძახა და განუცხადა, რომ ადვოკატებთან მისი კომუნიკაციის საიდუმლოება აღარ იქნება დაცული. ამის შესახებ მასთან დაახლოებულმა პირმა, ლეონიდ ვოლკოვმა განაცხადა, რომ ეს „ძალიან ცუდია. არ შეიძლება ამას სათანადო ყურადღება არ მიექცეს“.
„გარდა იმისა, რომ ნავალნი სამარტოო საკანში მოათავსეს, ახლა ცდილობენ მთლიანად გაუწყვიტონ კავშირი გარე სამყაროსთან“, - დაწერა ვოლკოვმა ტვიტერზე.
მისი მსხვერპლი აურაცხელი რაოდენობისაა იმის ფონზეც, როცა განსხვავებული აზრის სულ უფრო მკაცრი ჩახშობა ახალ ფაზაში შევიდა ნავალნის დაპატიმრებით - და კიდევ უფრო სასტიკი გახდა თებერვალში უკრაინაში შეჭრის შემდეგ, რამაც მკვეთრად გააფართოვა რვაწლიანი ომი დონბასში.
„უსაფუძვლო“
ამ განაჩენმა გააოცა კრემლის კრიტიკოსები და დამკვირვებლები, მიუხედავად იმისა, რომ არ გაჰკვირვებიათ: ივან საფრონოვი, გაზეთების „კომერსანტისა“ და „ვედომოსტის“ თავდაცვის მრეწველობის ყოფილი რეპორტიორი და რუსეთის კოსმოსური სააგენტოს უფროსის ყოფილი თანაშემწე, დამნაშავედ ცნეს სახელმწიფოს ღალატში და 22-წლიანი პატიმრობა მიუსაჯეს. ის 32 წლისაა.
მხარდამჭერები, კრემლის ოპონენტები და დამკვირვებლები აცხადებენ, რომ საქმე საფრონოვის წინააღმდეგ, რომელიც ეფუძნება ბრალდებებს იმის შესახებ, რომ ის გადასცემდა საიდუმლო ინფორმაციას ჩეხ და გერმანელ საიდუმლო აგენტებს, არის „მთლიანად შეთითხნილი“, როგორც ეს სემ გრინმა, პოლიტიკურმა ანალიტიკოსმა და პუტინის შესახებ წიგნის ავტორმა თქვა.
29 აგვისტოს გამოქვეყნებულ ანგარიშში, საგამოძიებო მედიასაშუალება „პროექტმა“, რომელმაც საქმის მასალები შეისწავლა, განაცხადა, რომ საფრონოვის წინააღმდეგ წაყენებული ბრალდებები „უსაფუძვლოა“.
დავუბრუნდეთ გორბაჩოვს, რომელმაც მშვიდობის დარგში მისთვის 1999 წელს მინიჭებული ნობელის პრემიის ფულადი ჯილდო მოახმარა „ნოვაია გაზეტას“ შექმნის დაფინანსებას, ახალი დამოუკიდებელი გაზეთისა, რომელიც იძიებდა უსამართლობის შემთხვევებს მთელ რუსეთში მომდევნო ათწლეულების განმავლობაში და 23 წლის მანძილზე მას შემდეგ, რაც პუტინი, როგორც პრეზიდენტი ან პრემიერ-მინისტრი, 1999 წლის აგვისტოდან, ძალაუფლებაში მოვიდა.
იმ დღეს, როცა საფრონოვი დამნაშავედ ცნეს და განაჩენი გამოუტანეს, მოსკოვის სასამართლომ „ნოვაია გაზეტას“ ბეჭდვის ლიცენზია გაუუქმა, ხოლო მეორე დღეს მან გააუქმა გამომცემლობის ჟურნალის რეგისტრაცია.
სასამართლოს გადაწყვეტილებებმა, რომლებიც მედიის სახელმწიფო რეგულატორის, „როსკომნადზორის“ მოთხოვნით იქნა მიღებული, გააძლიერა ზეწოლა გაზეთზე - მის მიერ უკრაინაში რუსეთის ომის გაშუქების გამო.
„ნოვაია გაზეტამ“ მარტში განაცხადა, რომ შეაჩერა პუბლიკაცია უკრაინაში ომის გაშუქების გამო სახელმწიფოსგან ოფიციალური გაფრთხილების მიღების შემდეგ, პუტინის მთავრობა [უკრაინაში] მიმდინარე შეჭრას „სპეციალურ სამხედრო ოპერაციას“ უწოდებს და მრავალრიცხოვანი ზომები მიიღო ხალხისა და მედიის დასასჯელად, რომლებიც ამას ან აკრიტიკებენ, ან ეჭვქვეშ აყენებენ, მან ასევე არაკანონიერად გამოაცხადა ომის ომად მოხსენიება.
3 სექტემბერს, გორბაჩოვის სამგლოვიარო პროცესიას უძღვებოდა „ნოვაია გაზეტას“ მთავარი რედაქტორი, დმიტრი მურატოვი, რომელიც მშვიდობის დარგში 2021 წლის ნობელის პრემიის თანალაურეატია. მან ნობელის პრემია მიიღო „ძალისხმევისთვის გამოხატვის თავისუფლების დასაცავად, რაც დემოკრატიისა და მყარი მშვიდობის წინაპირობაა“.