Слободата на медиумите во Србија е загрозена, велат „Репортери без граници“
Речиси една година по почетокот на масовните протести поради смртта на 16 лица во трагедијата во Нови Сад, Србија доживеа рекорден број напади врз новинари кои ги известуваат настаните, соопшти во среда меѓународната организација „Репортери без граници“.
„Од 1 ноември 2024 година, според податоците на РСФ, медиумските работници во Србија биле жртви на најмалку 89 физички напади. Вкупниот број за 2025 година е 82 случаи - највисок годишен број од 2008 година, според споредбените податоци од РСФ и нејзиниот локален партнер, Независното здружение на новинари на Србија“, соопшти РСФ.
Организацијата им оддаде почит на новинарите во Србија кои „херојски известуваат за протестите и покрај институционализираното насилство на режимот на претседателот Александар Вучиќ“.
Тие ја повикаа меѓународната заедница да им помогне на новинарите да работат безбедно преку финансиска, правна и политичка поддршка и да се осигура дека нивните напаѓачи ќе бидат гонети.
„Слободата на медиумите во Србија е под закана, како и нашето право да бидеме информирани за настаните во оваа земја-кандидат за членство во Европската Унија (ЕУ), вклучително и почитувањето на правото на собирање од страна на властите“, рече Павол Салаи од РСФ.
Организацијата соопшти дека од последната проценка на РСФ во август 2025 година, два дена биле особено насилни за новинарите што ги известувале протестите во Нови Сад.
Тие потсетуваат дека на 5 септември, полицајци ги нападнале Емир Кахримановиќ од порталот 021.rs, Катарина Стевановиќ од неделникот Време, Немања Шаровиќ од каналот КТВ, како и Ксенија Павков и нејзиниот снимател од телевизијата Н1.
Истиот ден, потсетува организацијата, за време на рација на Универзитетот во Нови Сад, полицијата привела неколку членови на студентскиот уреднички тим на информативниот портал Блокада и им ја конфискувала опремата.
Нешто повеќе од еден месец подоцна, на 11 октомври, полицајци употребиле прекумерна сила против Дарија Матиќ од порталот Машина.рс, Бранкица Матиќ од порталот Сторителер, како и Миљко Стојановиќ и Анѓела Рисантијевиќ од порталот Глас Зајечара, според Репортери без граници.
„Истиот ден, еден човек ја заканил и ја следел новинарката на телевизијата Н1, Леа Апро, пред да ја зграби за рака и да ѝ го земе телефонот - по што бил приведен од полицијата, што е ретка појава“, соопшти организацијата.
„Репортери без граници“ потсетува дека на 22 октомври, Европскиот парламент усвои резолуција во која остро ја критикува српската влада за слободата на медиумите.
„Документот потврдува дека „неколку новинари биле нападнати или им била одбиена заштита додека известувале за протестите“ и го осудува поттикнувањето на омраза од страна на српскиот претседател Александар Вучиќ кон демонстрантите и новинарите“, потсетува РСФ.
Една недела пред Европскиот парламент да ја усвои резолуцијата, претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, за време на состанокот во Белград со Александар Вучиќ, се ограничи на порака за потребата од „напредок во однос на слободата на медиумите“.
Сепак, девет меѓународни организации за заштита на слободата на печатот и правата на новинарите, вклучувајќи ја и РСФ, ја предупредија за опасниот преседан што неактивноста на Европската Унија во Србија може да го постави во регионот на Западен Балкан.
„Инструментите што ѝ се достапни на Комисијата, вклучително и суспензијата на средствата од ЕУ, треба да се применат за да се испрати јасна порака за посветеноста на Европската Унија на независно новинарство и слобода на медиумите во регионот“, рекоа деветте организации во заедничка изјава на 13 октомври.
Од 180 земји и територии во Индексот на слобода на печатот во светот на „Репортери без граници“ за 2025 година, Србија е на 96-то место.