Муслиманите во Москва: претставуваат ли закана?
Комплексот „Дубровка“ е еден од речиси 500 московски трговски центри. Тој се одликува со удобното локација - на 100 метри од најблиската метростаница, на 5 километри од центарот на главниот град Кремљ. „Едно од најпопуларните места за шопинг на московјани“, е напишан на рекламниот билборд на влезот. Меѓу московјаните овој мол го бие лош глас и е познат како „муслиманскиот пазар“. Кога ќе влезеш внатре, имаш чувство дека не си во центарот на Москва, ами во предградието на Париз - жени со хиџаб, мажи со бројаници, продавници за халал-производи и традиционална облека за муслимани („Затворете по мода“ - креативна реклама на една од продавниците) и сето тоа на 80.000 м² трговска територија.
Жителите на околните куќи се незадоволни. „Да се шетате низ соседството е страшно, вели средовечна жена, која живее на раскрсницата од трговскиот комплекс и се претставува со името Ана Викторовна. За ќерка ми е опасно, таа се прибира подоцна од факултет. Неколку пати била запирана на улицата од мигранти, еднаш за малку не ја силувале. Регистрацијата на сите е лажна. До трговскиот центар има фирма која ги издава овие регистрации за 200 американски долари“.
Антон Белицкиј Антон Белицкиј Антон Белицкиј Антон Белицкиј
Всушност, лево од „Дубровка“ има голема железна врата, од која започнува долга редица луѓе, очигледно дојденци. На моето прашање „За што чекаат тука?“ сите се свртуваат и молчат, но еден работник во портокалова униформа ги потврдува зборовите на Ана Викторовна.
На гости - богато, убаво, но сепак лошо
Мурат е 25-годишно момче со долга црна брада кои тргува во „Дубровка“ со мобилни телефони - типичен претставник на муслиман-дојденец во Москва. Пред шест години тој го напуштил дагестанското село Чинар (на 1.590 километри југоисточно од Москва) по стапките на своите браќа и вујко. Сите заедно живеат во комуналка во северниот дел на градот. Доаѓањето во Москва го објаснува едноставно: дома нема работа, а тука на пазарот со стоење од 12 часа заработува околу 40.000 рубли месечно (околу 693 американски долари). Парите стигнуваат за плаќање на станот и за испраќање на пари дома, за старите родители.
Мурат не пие, се занимава со борба, комуницира само со своите браќа по вера, исклучок прави само за руските девојки кои тој ги смета за „најубави по дагестанските“. Притоа се жали од животот во главниот град: „Во метрото нè запираат полицајци по три пати на ден за проверка но документите - само поради надворешниот изглед - објаснува тој. – Со нас се однесуваат безобразно, како со криминалци“. Покрај тоа, на Мурат не му се допаѓа и фактот дека во Москва има малку џамии. „Не сум само јас навреден од овој факт, ами сите муслимани. Сега градат православни храмови во секоја населба, а за нас има една џамија за цела северна Москва. На празници не можеш да се пробиеш, толпа, метеж е внатре. Се чувствувам како овца во штала. Зошто нè понижуваат?“
Антон Белицкиј Антон Белицкиј Антон Белицкиј Антон Белицкиј
Мека сила
Џамии во Москва има навистина малку - вкупно осум. Од време на време општината, под притисок на муслиманските заедници, се согласува да гради нови, но секој пат доаѓа до отпор од локалното население и конечно самата ги укинува сопствените наредби.
Имамот Шамил Аљаутдинов кој ги спроведува службите во Меморијалната џамија на Поклонаја Гора (8 километри од Кремљ), не го крие своето незадоволство. „Ако сè што ветија службениците во последниве 15 години беше исполнето, во Москва требаше да има околу 50 молитвени храма за муслиманите. Тоа требаше да биде профитабилно и за нас, и за властите - секогаш е подобро дојдените муслимани да одат во официјални џамии отколку да се молат во своите домови, комуницирајќи кој знае со кого“.
Под „кој знае со кого“ имамот очигледно мисли на врбувчите на терористи. Извор од ФСБ на Русија, кој се состана со мене и замоли да не го соопштувам неговото име, ги смета зборовите на имамот за шпекулација. „Џамијата Јардјам во североисточна Москва, иако е официјална, не го спречи тамошниот имам да држи говори во поддршка на терористичката организација Хизб ут-Тахрир ал-Ислами (Махмуд Велитов беше уапсен токму тука минатата година, како и уште четворица муслимани, кои според истрагата доаѓале во храмот со цел да врбуваат). Впрочем во оваа џамија има доаѓано да се моли и организаторот на терористичкиот напад во Волгоград“.
Антон Белицкиј Антон Белицкиј Антон Белицкиј Антон Белицкиј
Да се крене во воздух Москва за пет минути
Отидов и во најголемата муслиманска џамија, во реонот на Проспект на мирот (3 километри од Кремљ), која е на 6 ката и со вкупна површина 19.000 м² - може да собере 10.000 луѓе. Во Москва за неа знае секој, дури и најоддалечените од религијата жители на градот - благодарение на годишно одбележување на муслиманскиот празник Курбан Бајрам. На овој ден околу џамијата се собираат околу 150.000 муслимани. Тие не можат да се соберат во преполнетата џамија и затоа без дозвола го заземат целиот булевар и околните улици, молејќи се буквално на улица. Поради тоа, според незадоволството на локалното население, се формираат километарски застои во сообраќајот во соседството.
Денес во џамијата е обичен молитвен ден - внатре има само неколкумина муслимани. На влезот се обидувам да прозборам со возрасен маж кој се вика Шамил, но на моето прашање за неговиот однос кон идентификацијата тој се навредува. „Русите немаат поим што е Куранот - оттука доаѓаат сите ваши стравови! Замислете ако не бевме претставници на мирна религија. Та, ние би ја кренале во воздух Москва за пет минути!“
Исламското образование во Русија
Во деведесеттите години од минатиот век беше токму така. Од почетокот на антитерористичката операција во Чеченија (1993 година) само во главниот град Москва беа извршени 32 терористички напади, во кои загинаа 542 лица. Мнозинството од организаторите и од извршителите исповедале радикален ислам. По доаѓањето на власт во Чеченија на Рамзан Кадиров, кој цврсто ги одвраќа сите обиди за сепаратизам, бројот на терористичките напади се намали, а од 2011 година експлозиите во престолнината исчезнаа целосно. Последната бомба, им го однесе животот на 37 лица, беше подметната на 24 јануари на аеродромот Домодедово. Според верзијата на истрагата делото е извршено од страна на претставници на исламската терористичка организација Имарат Кавказ, во која членуваат Чечени. Потоа следува затишје.
Агенти на ФСБ наместо имами
Александар Гусак, потполковник од ФСБ во резерва, шеф во деведесеттите години од минатиот век на таен антитерористички оддел кој до денешен ден останал во врска со своите колеги, го објаснува затишјето со два фактора: напорната работа на неговите поранешни колеги и тоа што за разлика од Сирија, Ирак или Авганистан, религиозната култура на муслиманите кои живеат во Русија е на повисоко ниво. „Многу помалку религиозно незнаење е потребно за да може човек кој прочитал неколку поглавја од Куранот и без да се загледа во нив, да тргне да прави џихад. Кај нас сепак живеат различни муслимани. Сите ние сме израснале во една земја - Советскиот Сојуз. Невозможно е да ги споредиш, на пример, Татарите или Дагестанците со сириските салафити“.
7 чудесни џамии на Русија
Но, и ФСБ не спие. Според зборовите на Гусак во последниве години доста сериозно е проширена агентурната мрежа. „Тоа е она со што се гордееја советските служби - упад во бандите“. Како пример тој го наведува случајот од пред две години, кога околу џамијата на Големата татарска улица муслиманите, незадоволни од приведувањето на еден од нивните соработници под сомневање за извршено кривично дело со извици „Алах Акбар!“ нападнаа полициски автобус. „И дури имамот не успеа да ги запре. На местото беа повикани ОМОН, за да не се пренесат немирите низ целиот град. Муслиманите од своја страна исто така почнаа да собираат свои блиски и познати, и како што тоа се случува кај нив, за околу еден час се собра толпа. Ситуацијата беше многу напната. И токму тогаш проработати внатрешната агентура. Токму таа го угаси конфликтот. Откако толпата се разотиде, соработниците на ОМОН мирно ги уапсија организаторите. Некои соработници на ОМОН го имаат специјално прифатено исламот, за да следат потенцијално опасни групи внатре во муслиманската заедница . И со свештенството, се разбира, исто така, работат рамо до рамо“.
Притоа Гусак признава дека веројатноста за терористички напади сепак останува голема. „Многу од случаите не се објавуваат во јавноста за да не се создава паника. Воопшто, ако има сериозна терористичка група, таа порано или подоцна ќе се обиде да изврши терористички напад. Додека не ги победиме главните внатрешни проблеми, митото и корупцијата, тоа ќе биде можно. Минатата година, напролет, моите колеги спречија терористички напад во Москва: во една зграда во предградието најдоа алуминиумски прав, кој се користи како состојка за експлозивни направи. Бев во таа зграда, таму голем дел од станот се дава под наем без каква и да е регистрација. 10-15 мигранти живеат во секој стан. Заѕвонев на вратата, но никој не ти отвора, ами во отворчето ти туркаат пари. Локалната полиција си направила бизнис за себе. Добро успеавме да го одработиме овој случај. А, можевме и да не успееме“.