Kosovës i vihet në pikëpyetje produkti i sigurisë kombëtare
Vendi nga ku Kosova importon sasinë më të madhe të grurit dhe miellit - Serbia - ka paralajmëruar se nga e enjtja e 10 marsit do të pezullojë eksportin e grurit, miellit, misrit dhe vajit, për shkak të krizës në tregje, që ka shkaktuar lufta në Ukrainë.
Gruri është lëndë e parë për prodhimin e miellit dhe si i tillë konsiderohet produkt strategjik për sigurinë kombëtare.
Për sigurimin e tij, Kosova varet skajshmërisht nga importi.
Gjatë vitit 2021, vendi ka importuar 84 mijë tonë lloje të ndryshme të grurit dhe miellit nga Serbia - nga 115 mijë tonë sa ka importuar në total nga shtete të ndryshme, si: Kroacia, Austria, Maqedonia e Veriut, Hungaria, Shqipëria, Bosnje e Hercegovina. Kjo nënkupton që Kosova importon nga Serbia rreth 73 për qind të grurit dhe miellit.
Nevojat e popullatës së Kosovës janë për rreth 400 mijë tonë grurë në vit.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, duke komentuar vendimin e Serbisë për eksportet, tha në një konferencë për media të mërkurën se “nuk ka vend për panik”. “Nuk kemi varësi ekzistenciale nga Serbia”, theksoi ai.
Sipas kryetarit të Federatës Sindikale të Bujqve të Kosovës, Tahir Tahiri, Kosova mund të plotësojë vetëm 35 për qind të nevojave të popullatës së saj për miell nga rendimentet e saj të grurit.
“Çdo shtet, i cili gjendet në zonën e rrezikshme të sigurisë, edhe nëse ka grurë apo miell për eksport, ai i mban rezervat për vete. Ne në Kosovë, si importues të mëdhenj të këtij produkti, mund të mos kemi furnizime nga ato shtete”, thotë Tahiri për Radion Evropa e Lirë.
Sipas tij, Kosova mund t’i zëvendësojë importet nga Serbia me prodhime të shteteve të tjera, por, shton ai, autoritetet duhet të bëjnë plane afatgjate që gruri të sigurohet nga toka e Kosovës.
Në Ministrinë e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural të Kosovës japin shifra të tjera. Në një deklaratë të saj për Radion Evropa e Lirë thuhet se Kosova arrin t’i plotësojë nevojat me grurë deri në 67 për qind.
“Sipërfaqja me kulturën e grurit që pritet të korret gjatë këtij viti është 66,159.52 hektarë, ndërkaq, po me këtë kulturë, gjatë vitit 2020 është korrur një sipërfaqe prej 63,220.60 hektarësh. Rendimenti mesatar ishte 4,507 kilogramë për hektar”, thonë nga ministria dhe shtojnë se në vitin 2021 janë prodhuar rreth 280 mijë tonë grurë.
Imer Rusinovci, profesor në Fakultetin e Bujqësisë në Universitetin e Prishtinës, thotë se për një produkt strategjik si gruri, Kosova nuk duhet të varet nga importi.
Sipas tij, mospërmbushja e nevojave të popullatës me këtë produkt është shqetësuese për një shtet.
“Një nga prioritetet bazë të çdo shteti është sigurimi i ushqimit. Në vendin tonë - për faktin se klima nuk përkon me kultivim të orizit - atëherë gruri është i vetmi prodhim strategjik që e siguron ushqimin për popullatën. Në këtë konotacion, Kosova asnjëherë nuk i ka plotësuar nevojat”, thotë Rusinovci.
Ai shton se pandemia COVID-19 dhe lufta në Ukrainë duhet t’i mobilizojnë institucionet e Kosovës rreth rëndësisë së kultivimit të grurit dhe subvencionimit të tij.
Tahiri thotë se gati 50 për qind e tokave bujqësore në Kosovë kanë mbetur djerrinë, për shkak të mosinteresimit të bujqve për ta kultivuar këtë kulturë bujqësore.
Kjo situatë është krijuar për shkak të përfitimeve të ulëta që kanë fermerët, thotë ai.
“Ministria e Bujqësisë [e Kosovës] duhet të bëjë plane afatgjate. T’i kushtojë rëndësi kultivimit të grurit, si burim i ekzistencës, dhe të subvencionohet më shumë”, thotë Tahiri.
Sipas Ministrisë së Bujqësisë, përkatësisht Programit për pagesat direkte 2021, për një hektar sipërfaqe të kultivuar me grurë, fermerët e Kosovës janë subvencionuar me 75 euro.
Në kuadër të Programit të pagesave direkte për vitin 2022, ministri i Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural të Kosovës, Faton Peci, është zotuar se do t’i subvencionojë fermerët për mbjelljet vjeshtore të kulturës së grurit.
Gruri është kulturë bujqësore njëvjeçare dhe sipërfaqet e mbjella me çdo kulturë të tillë njëvjeçare ndryshojnë nga viti në vit.
Mielli, produkti më i kërkuar edhe në Maqedoninë e V.
Më 4 mars, edhe Hungaria - vend nga ku Kosova importon po ashtu grurë dhe miell - ka ndaluar të gjitha eksportet e drithërave, për shkak të rritjes së çmimeve që ka shkaktuar pushtimi rus i Ukrainës dhe sanksionet që ka ndërmarrë Perëndimi kundër Rusisë.
Kosova, më 26 shkurt, e ka rritur sasinë e rezervave të saj shtetërore.
Shoqatat e mullisëve dhe kultivuesit e grurit e kanë siguruar Qeverinë se kanë furnizime dhe se “për tre muaj deri në gjashtë muaj, popullata nuk ka nevojë të brengoset”.