"Şimdi areketke keçmelimiz" – ekspertler Qırımnıñ kelecek reintegratsiyası aqqında

Ukrayina akimiyeti işğalden azat etilecek Qırım yarımadasınıñ kelecek semereli reintegratsiyası içün azırlıq işlerini ötkere. Devlet hızmeti organları içün yedek, normativ-uquq baza azırlana, devlet akimiyetiniñ ğayrıdan tiklenmesi ve Ukrayinanıñ işğal etilgen topraqlarınıñ ealisiniñ reintegratsiyası içün ükümet Strategiyası işler çıqarıla. Tafsilâtlıcaq Qırım.Aqiqatnıñ maqalesinde oquñız.

Sentâbrniñ 29-nda Ukrayina Nazirler kabineti işğalden azat etilecek bölgelerdeki devlet hızmetine qabul içün yedekke muracaat mehanizminiñ eyilleştirilmesi mevzusında qarar aldı. Kadr yedegine qoşulmağa istegenlerniñ artıq motivatsion anketanı ve umumiy bilgi testini keçmesine kerek yoq. Üç ay içinde tahminen eki biñ adam qayd etildi. Olarnıñ ekseriyeti kelecek iş içün Qırımnı saylay.

Ukrayina Helsinki insan aqları birleşmesiniñ talilcisi, Ukrayina prezidentiniñ Qırım MC daimiy temsilciliginde iş tecribesi olğan Vladislav Mıroşnıçenko "kadr yedekniñ yaratılması doğru yönelişte atılğan bir adım olğanını saya".

"İnsanlarnıñ ekseriyetiniñ çalışmaq içün Qırımnı saylaması em Qırımdan olğan mecburiy köçkenlerniñ bu meselege büyük diqqat ayırası, em de işğalden azat etilgen soñ turist Qırım yarımadasında yaşayış keyfiyetiniñ diger sanayı bölgelerge baqqanda daa yüksek olacağı fikriniñ mümkün keniş yayılması ile añlatmaq mümkün. İşğal altındaki diger bölgeler artıq arbiy areketler sebebinden pek ciddiy dağıntılarğa oğradı ve adamlar, işğalden azat etilgen Qırımda dağıluvlar seviyesiniñ bayağı az olğacağına ümüt eteler", - dep ayttı talilci.

Vladislav Miroşniçenko, Qırımnıñ kelecek muvafaqiyetli reintegratsiyası içün soñki vaqıtları çoq şey yapılğanını qayd ete.

"Kadr yedekniñ yaratılmasından ğayrı Ukrayina işğalden azat etilgen Harkiv ve Herson vilâyetleriniñ bölgeleriniñ reintegratsiyası mevzusında al-azırda tecribe elde etti. Şunıñ içün yarımadanıñ memuriy ve iqtisadiy reintegratsiyası ile ciddiy problemalar olmamalı. Eñ qıyını Rusiye propagandasından, tasilniñ arbiyleştirilüvinden qurtulmaq olacaq", - dep qayd etti o.

ZMINA İnsan aqları merkeziniñ vekillik şübesiniñ reberi Alöna Lunova işğalden azat etilgen bölgelerniñ reintegratsiyası içün angi adımlarnıñ kerek olğanına dair soravnıñ neticeleri aqqında aytıp berdi. Soravdan keçkenlerniñ çoqusı reintegratsiya tedbirleri şimdi endi ömürge keçirilip başlanmalı dep saya (58,6%). İşğalden azat etilgen topraqlarda yaşağanlarnıñ reintegratsiyası içün eñ meşur elemetler şulardır: işğal vaqtında berilgen doğum, evlilik, ayırıluv ya da ölüm şeadetnamelerniñ mahkemesiz ukrayin soylarına deñiştirüv içün mehanizmniñ olması (66,5%); işğal akimiyetnen işbirlik etkenlerniñ lüstratsiyası (63,9%); işğal vaqtında berilgen tasil aqqında vesiqalarnıñ ukrayin soylarına deñiştirilmesi (50,8%).

Ukrayina prezidentiniñ Qırım MC daimiy temsilcisi Tamila Taşeva Qırımda Rusiyeniñ desteklenmesi total olğanın aqqında narrativler yañlış olğanını iddia ete.

"Qırımda Ukrayinanı ve Ukrayina Silâlı Quvetlerni desteklegen yüzlernen adamnı köremiz. Bu devlet bayrağı, ukrayin türküleri, raşist timsalleriniñ qoparıluvı, ukrayin devlet timsalerinen tatuirovkalar, restoranlarda rus arbiylerine hızmet etmeme. Ukrayinanı bekleyler. Ve biz mında Ukrayina qıtasında bunı añlamaq kerekmiz", - dep qayd ete Taşeva.

Qırımtatar Milliy Meclisi reisiniñ muavini İlmi Umerovnıñ fikrince, şimdi endi Qırımnıñ statusını qırımtatar muhtariyeti olaraq belgilemek kerek.

"Şimdi endi areket etmelimiz. Tezden qırımtatar muhtariyetini ilân etmek kerekmiz. İşğalden azat etüv, Ukrayina devletçiliginiñ ğayrıdan tiklenmesini şimdiden yapmalımız. Er şey ukrayina tilinde olsalı: bala bağçaları, mektepler, aliy oquv yurtları, reklama, vesiqalar. Saylavlarğa kelgende aşımamaq kerek. Mında ealiniñ ekseriyetinde ukrayin körüşleri tasdıqlanmağance mahsus memuriyetler olmalı. Qırımtatarlarnıñ meselelerine ve isteklerine kelgende olar iç bir vaqıt olmağanı kibi tez al etilecekler. Amma Qırımnıñ statusına kelgen onı endi şimdi belgilemek kerek. Kadr yedegi azırlanmalı. Amma bu mütehassıslar Qırımnı bilmeli ve añlamalı", - dep bildirdi Umerov.

Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.

Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.

Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d1ug5n8f9xpr1h.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.