БИР КЕЧАЛИК КЕЛИНЧАК… (20-қисм. Учинчи фасл)

* * *

Иш бошида туриш қанчалар қийинлигини Нафиса шу ернинг ўзидаёқ ҳис эта бошлади. Шошиб тургани етмагандек, ҳали униси, ҳали буниси келиб муаммолардан сўз очар, баъзиларига не жавоб беришни ҳам била олмай, ҳалак бўлди. Бироқ афсусланмади, жаҳли чиқмади. Жиғибийрон бўлмади. Аксинча, унга таъзим бажо айлаган ҳолда яқин келишлари, қўл остида шундай тарбияли, маданиятли, хуш феълли одамлар ишлаётганидан фахрланди. Шу кўйи дўкон айланишни ҳам кейинроққа суриб, хонасига кирди.

Кирди-ю, ўтиришга шошилмай, хонани бирма-бир кўздан ўтказа бошлади. Стол устидан жой олган онасининг суратига тикилди.

Бу суратда Насиба анча ёш, баркамол эди. Лекин барибир жилмайиши сўлғин тус олганди.

— Ойижоним ўзимнинг, — дея овоз чиқариб қўлига суратни олди-да, қайта-қайта ўпди. — Ўзимнинг кенг феълли, метин иродали ойижонимдан ўргилай! Мен ажойиб онанинг фарзандиман-да! Худойим, ўзингга шукр! Мени шу аёл дунёга келтиришини амр қилганинг учун ўзингга беадад шукр!..

Ўз гапларидан кўнгли бўшаб Нафисанинг кўзларига ёш қўнди.

Яна отаси Билол кўз ўнгида гавдаланди. У хаёлида жонланди дегунча сал қурса залга чиқиб отасини узоқдан томоша қилиб тургиси келиб кетди. Бироқ ўзини тийди. Аламми, армонми, йўл бермади.

Кўз ёшларини дастрўмолчасига арта-арта, юмшоқ курсига чўкди.

Шу тобда хона эшиги бир неча марта безовта тақиллаб, бармен Тилаш ичкарига кирди.

Кирди-ю, дарров эшикни ёпиб, ўнғайсизланганча бир жойда туриб қолди.

— Ҳа, Тилаш ака, тинчликми? — унинг туси ўзгарганини кўриб, Нафиса ҳам даст ўрнидан қўзғалди. — Нима бўлди? Нега рангингиз оқариб кетди?

— Анави… Ҳалиги… Прокуратурадан биттаси кепти, — деди Тилаш тутила-тутила.

— Прокуратурадан? Нима иши боракан?

— Э, синглим, уларнинг нимаям иши бўларди? Бизнес сизга ўтганини қулоқма-қулоқ эшитган бўлса, зипиллаган-да дарров!

— Менга ўтса нима қипти?

Нафиса ҳаммасини англаб улгурганди. Прокурорнинг нияти ҳам унга аён эди. Аммо сир бой бермай, Тилашни атайин саволга тутди.

— Ўша ернинг ўзидан кузатвора қолмабсизлар-да! Қани мудир? Раҳим ака қаёққа гумдоон бўлган? Нега мен келганимда шу ерда турмайди?

— Раҳим ака бозорга тушиб кетувди, — деди Тилаш қўрқув аралаш Нафисага ер остидан боқиб. — Масаллиқлар тугай деб қолган экан. Шуларни…

— Бўпти, — унинг гапини кесди Нафиса. — Прокурорни чақиринг буёққа!

— Хўп бўлади!

Тилаш шу гапдан кейин сал енгил тортган кўйи юзига қизил югуриб, ташқарига йўналди. — Ҳозир бошлаб келаман!

* * *

Нафиса ҳали кўзи билан кўрмаган бўлса-да, прокурорнинг кимлигини аллақачон билиб улгурганди.

Ҳа, ўша итсифатнинг қаршисида онаси, жондан азиз волидаси дағ-дағ титраганларини кўрган. Чунки прокурор унинг бошига маломат тошларини ёғдиришдан тийила олмаган. Мелиса, СЭС, солиқ ва шу каби ташкилотларни йўриғига солиб, онасининг қонини ичган. Катта-катта улуш олган. Аёл тадбиркорнинг қўлидан пул олаётганда ҳам бир туки сесканмаган.

«Мен Насиба онам эмасман, — кўнглидан ўтказди у. — Сендақаларминан дангалига гаплаша оламан. Ойимни улушингни берсаям сотишни мўлжаллаганларингга тек қараб турмайман. Жонингни суғурволаман, олчоқлар! Ҳали менинг совунимга кир ювмабсан!..»

Ҳали хаёлларини бир нуқтага жамлаб улгурмай, хона эшиги оҳиста тақиллади. Кейин очилди ва остонада ўрта бўйли, семирганидан бақбақаси иягидан пастроққа осилиб тушаёзган, юпқа лаблари учиб-учиб турувчи қирқ ёш атрофидаги башанг кийинган эркак пайдо бўлди. Нафиса уни жуда яхши танирди. Онаси билан дўконларни айланиб юрган вақтларида нуқул қаршиларидан чиқар, Насибанинг сиқиб сувини ичарди. То улушини бермагунча кўз очишга қўймасди.

— Мумкинми? — йўлига рухсат сўраган бўлди прокурор.

— Кираверинг! Келинг, ўтиринг! — Нафиса стол қаршисидан жой кўрсатди. — Сиз… Ким бўласиз, амаки?..

Афтидан бу саволи ёқмади шекилли, прокурорнинг юпқа лаблари тезроқ уча бошлади.

— Мен шаҳар прокуратураси ходими Асилбек Азизов бўламан! — деди қаддини ғоз тутиб прокурор. Шу аснода афтини бужмайтириб, норозилигини ошкор этган бўлди.

— Танидим, — деди атайин Нафиса сир бой бермай. — Адашмасам, бизнинг томонларга биринчи келишингизмас! Топдимми?

— Топдингиз, — деди Азизов кўрсатилган курсига чўкиб. — Насибахоннинг қизларисиз-ку! Тўғрими?

— Тўғри. Хўш, қайси шамоллар учирди?

— Шамол-ку учиргани йўқ, — шошилмай гап бошлади прокурор. — Локигин кафенгизда тартиб қолмабди! Нима, СЭС анчадан бери қадам босмаганмиди бу ерга? Ходимлар, бош ошпазингизнинг ишига разм солдим. Умуман талабга жавоб бермайди. Бунақада мижозлар касалга чалиниши мумкин-ку, синглим! Ҳатто, деразалар токчалари, ойналар ҳам худди минг йилдан бери нам латта кўрмагандай кирланиб ётибди.

— Муддаонгиз нима ўзи? — гапни калта қилишга уринди Нафиса. — Мен ойим эмасман. Дангалига гаплашишни яхши кўраман. Айтаверинг дардингизни!

— Шунақами? — бирдан сергак тортди Азизов. — Жуда яхши-и! Тушунган одамнинг садағаси кетсанг арзийди. Хў-ўш, унда эшитинг. Биринчидан, кафенгизнинг ўзида бир дунё камчилик бор. Тағинам ҳали ҳисоб-китоб ишларингизминан қизиққаним йўқ. Агар ковлаштирсам, у ерданам бир дунё камомат топаман. Иккинчидан, куни кеча шу ерда муштлашув бўпти деб эшитдим. Айтишларича, кафега кириб келган мижозларни дўппослаб ҳайдаганмишсиз. Агар ёмонликка олсам, мелиса босарди кафени. Лекин бу ишгаям кўз юмиб турибман!

— Менга қаранг, амаки, — деди Нафиса тоқати тоқ бўлиб. — Муддаога ўтайлик.

— У ҳолда менга ҳар ойда улуш бериб турасиз. Эвазига сизни ёмон кўзлардан ҳимоя қиламан. Маъқулми, ё…

— Хўш, қанча сўрайсиз?

— Ойига беш мингдан кўкида.

— Шу холосми? — прокурорга қаттиқроқ тикилиб сўради Нафиса. — Ё ками борми ҳали?

— Бу ой учун ҳозир берасиз. Қолган гапларни йўл-йўлакай гаплашаверамиз.

— Шунақами? Яхши, ҳозир… Агар малол келмаса, ташқарига чиқиб турсангиз! Мен тадоригимни кўриб олдингизга чиқаман! Майлими?

— Албатта, синглим, албатта!..

Прокурор иш бу қадар осон кўчаётганидан қувониб кетдими, ясама мулозамат билан қўлини кўксига қўйганча хонани тарк этди.

* * *

Ёлғиз қолгач, Нафиса истамайгина темир қутини очди. Ичкаридаги пуллардан керагини олди-да, қутини яна қулфлаб, курсига чўкди.

— Олчоқ, ҳаромхўрлар, — дея қарғанди бошини чангаллаб. — Ҳали бу бошланиши бўлса керак. Бироқ бу прокурор кимлигимни билмаскан. Ҳа-а, қайданам билсин!?. Ойим шўрликнинг қўрқоқлиги, соддалигидан фойдаланиб, роса «соғиб» ичишган-да кўплашиб. Мен бўлсам, унақанги қўрқоқлардан эмасман. Ҳозир чиқаман-у, қўлига мана шу сассиқ пуллар солинган конвертни тутқазаман. Ичини очмайди. Дарров киссага уради-ю, жўнаб қолади. Лекин…

Нафиса тезда компьютерни ёқди-ю, қўлидаги смартфонни сим орқали улади. Кейин керакли файлни кўчириб олиб, флэшкага жўнатди. Иши битгач, компьютерни ўчирди.

— Мана шу флэшкани иш жойига боргач, кўради-ю, пайтавасига қурт тушади. Қўрқмай ҳам бўпти! Амалидан айрилиш, буям камдек қамалиш кимгаям ёқарди. Манаман деган зўриям типирчилаб қолади…

Нафиса қўлига оппоқ қоғоз олди ва шундай жумлаларни битди:

«Бу флэшкани очиб ичидагини ўқиб кўришингизни сўрайман. Фақат беҳуда чиранманг! Асл нусхаси менинг ўзимда. Яхши қолинг, амаки!..»

* * *

Нафиса прокурорни кузатиб қўйгандан кейин ҳам кетишга шошилмади. Негаки, биларди, у албатта қайтади. Аммо бир ўзи эмас, ёнида ҳамтовоқлари билан қайтади. Хўш, нима бўпти қайтса? Қўрқади. Барибир қўрқиб қолади. Ҳойнаҳой, қонунни пеш қилишга ўтиб олса керак. Лекин Нафиса қонунни сув қилиб ичиб юборганидан бехабар. Юзига моддаларни айтиб-айтиб ташлагач, тинчланади…

Шу кўйи кафеда жуда узоқ вақт қолиб кетди…

Прокурор негадир қайта қолмади…

Қош ҳам қорая бошлади. Бу орада дўконларидан иш юритувчилар бир неча марталаб қўнғироқ қилишди ҳам. Охири тоқати тоқ бўлди.

«Келишга қўрққан бўлса керак, қўнғироқ қилади барибир», деган хаёлда қўлига сумкачасини олди-ю, залга чиқди.

Кафе ичкарисида мизозлар деярли қолмабди.

Фақат ҳов ўша устун ортидаги стол қаршисида Билол ўтирар, қўлида Нафиса овқатга қўшиб бериб юборган қоғозни айлантирганча у томондан кўз узмас, кўзларидан дув-дув ёш қуйиларди.

«Вой худойим-эй, — отасига узоқдан маъюс тикилганча ич-этини ерди Нафиса. — Мунчаям шафқатсиз бўлмаса бу дунё, худойим? Нега шу бандангга азоб бераверасан? Гуноҳлари бадалини тўлаб бўлди-ку! Раҳмини есанг бўлмайдими? Ё ўлса, тупроқ қаърига кирса бас қиласанми қийноқларингни? Шу одам ўлганиминан қаро ер тўйиб қолмайди-ку!.. Нима қипти асл ҳолига қайтса? Бошқаларга ўхшаб хорланмасдан, хотиржам, қорни овқатга тўйиб, ёруғ дунёдан лаззат топиб яшаса бўлмайдими? Шунчалар бешафқатмисан, худойим?..»

Шуларни кўнглидан кечираркан, беихтиёр Нафисанинг ўпкаси тўлиб келди. Лекин йиғлашга улгурмай қолди.

Дафъатан кафенинг кириш эшиги шарақлаб очилди-ю, ичкарига ўн чоғли, бўйи нақ икки метрли, ашанг кийинган эркаклар кириб келди…

Нафиса ҳеч нарсага фаҳми етмай, бир уларга, бир устун ортидаги стол қаршисида ҳануз ўзига тикилиб қолган Билолга қаради.

Бу орада эркаклар яқин келиб уни ўраб олди.

* * *

Вазият қанчалар чигал ва хавфли эканини Нафиса дарров англаб етганди.

Бу эркаклар шунчаки кўча безорилари эмаслигига ҳам ақли етиб бўлганди.

Қолаверса, уларни прокурор Азизов жўнатганига сира шубҳа қилмасди.

Аммо сир бой бермади. Ўзига яқинлашиб, билагидан олишга тутинган эркаклар томон қўлларини чўзган кўйи тўхтатди.

— Жонингдан умидинг бўлса, менга яқинлашишма! — атайин кўча гапини тилига кўчириб пўписа қилди Нафиса. — Кимсанлар? Менда нима ишинг бор?

Эркаклар билдики, у ўзини ҳимоя эта олади. Қолаверса, бу ҳақда прокурор ҳам аллақачон шипшитган. Шунинг учунми, барчалари икки-уч қадам ортга тисланди. Орасидан бўйи бошқаларидан-да новчароқ, кўккўз эркак ажралиб чиқди-да, қайтадан Нафисага яқинлашди.

— Сиз биз билан юришингиз керак, — деди у хотиржамлик билан. — Қилиб қўйган ишингизни бўлимда айтиб беришади. Ҳозир қаршилик қилманг-да, таслим бўлинг. Акс ҳолда куч ишлатишга мажбур бўламиз.

— Куч? — бўш келмади Нафиса. — Қайси кучингни ишлатмоқчисан? Қани, ишлат! Мени опкетиш учун санкциянг борми? Қани? Кўрсат!..

— Ишлатайми? Яхши-и! Лекин айтиб қўяй, бекорга пачакилашяпсиз биз билан! Ҳалиям кечмас, таслим бўлинг! Аёл киши бўлганингиз учун ўзимни босиб турибман холос. Бўлмаса…

— Хўп, кўрсат санкциянгни, — бўш келмади Нафиса. — Қани? Прокуратура санкция бергандир, ахир? Кўрсат!

— «Сен»лама мени, ойимча, — дея бир қадам олдинга қадам ташлади эркак. — Мен аканг бўламан. Сарвар акангман! Сарвар ака деб мурожаат қил менга!

— Сендақа акам бўлса, ўзимни осардим, — деди Нафиса. — Сендақаларни сизлашга ўрганмаганман. Нега қараб қолдинг? Кўрсатмайсанми санкциянгни?

Сарвар азбаройи жаҳли чиққанидан лабини қаттиқ тишлаган кўйи киссасини ковлаштириб гувоҳнома чиқарди ва Нафисанинг юзига тўғрилади.

— Мана менинг санкциям, — деди паст овозда. — Мен милицияда ишлайман. Хўш, ўқий олдингми? Ҳойнаҳой, мактабда ўқишни ўргангандирсан? Ё ўзим ўқиб берайми?

— Ҳаддингдан ошма, сержант, — деди Нафиса. — Мелисалигингни ҳов ўша қора бинога борганда кўз-кўз қиласан. Бу менинг ишхонам. Кафе меники. Ҳе йўқ, бе йўқ келволиб дўқлашга ҳаққинг йўқ.

— Демак, сен яхшиликчасига кўнмайсан, шундайми? — муштларини тугиб ўдағайлашга ўтди Сарвар. — Унда ўзингдан кўр! Ҳозир бир-икки тарсаки есанг, ювошиб қоласан.

— Қани, ур зўр бўлсанг! — дея жаҳл билан сумкачасини наридаги стол устига ташлади Нафиса. — Қани, тарсаки туширишга улгурармикансан! Кўрай-чи!

— Жавоҳи-ир! — ортга ўгирилиб, шерикларидан бирига бақирди Сарвар. — Кел тез! Манави қиз биз ўйлаганданам қайсар экан! Эсини киритиб қўйларинг! Қўлига кишан солларинг! Яхшиликни билмаса, ўзидан кўрсин!

Бўйи Сарвардан сал пастроқ, худди даканг хўроз каби кўксини олдинга чиқарганча Жавоҳир деганлари Нафисага яқин келиб қўлидан тутишга чоғланди. Нафиса эса бир қадам ортга тисланиб, икки қўлини олдинга чўзди.

Ҳа, энди бу чақирилмаган меҳмонларга кимлигини кўрсатиб қўймаса бўлмасди. Мелисага қўл кўтариш мумкин эмаслигини билади. Бироқ буларнинг эгнида милиция кийими йўқ. Шундай экан, қўл кўтарса, ҳеч нима қила олишмайди. Тақдир экан. Ҳеч мелисани дўппосламаганди. Бунгаям мажбур бўлади шекилли…

Нафиса бир муштлаб Жавоҳирнинг қўлини нари суриб ташлади-да, икки қўлини олдинга чўзиб, ҳимояга турди…

Шу маҳал кутилмаган манзара кўз ўнгида намоён бўлди.

Устун ортидаги стол қаршисида яна ўша ўзи билган Билол пайдо бўлганди. У айни чоғда овқатланмасди, олдида ичкилик ҳам йўқ эди. Икки қўлини баланд кўтарганча дуо қилар, икки кўзи Нафисада эди.

«Худойим, — дея хаёлан зорлана бошлади Нафиса. — Бу тағин қандай синовинг бўлди? Шунчалар кўпми мен идрок этмаган синовларинг? Қачонгача синайсан? Қачонгача ўтмишнинг бадалини тўлайман? Худойим, нега бу одамни яна менга рўбарў қилдинг? Нимага у дуо қиляпти?.. Билиб турибман, у берган овқатларим учун миннатдорлигини изҳор этяпти. Ана, узоқдан бўлсаям аниқ кўриб турибман. Унинг кўзларидан дув-дув ёш қуйилиб келяпти. Худойим, шу банданг аллақачон тавбалар қилиб бўлган-ку! Нимага буёғига бошқалардай хотиржам яшаттирмайсан? Нимага унга азоб бераверасан? Уям хотиржам тортишга, бахт нелигини ҳис этишга ҳақли эмасми?.. Йўқ, мени шу одам ёрдамида хавфдан огоҳ этаётганингни қалбан ҳис этиб турибман. Ҳозир манави гўрсўхталар билан муштлашишимга қаршисан. Шу одамни дуога қўл очтириб мени инсофга чақирмоқдасан. Ташаккур! Мана, энди қўрқмасам ҳам бўлади. Негаки, сен барибир мени ташлаб қўймайсан. Демак, қаршилик кўрсатиб ўтирмайман. Кўнглимда сен борсан. Ҳақ бўлиб менинг ҳақлигимни ҳимоянгга оласан. Бунга ишонаман. Маразларнинг ҳам жазосини ўзинг берасан. Тавба қилдим, худо! Лекин… Худойим, ўзингга айтаман. Агар бўлимга обориб менга зуғум қила бошласалар, чидаб тура олмайман. Ҳақсизликка қарши курашга отланишга мажбур бўламан. Ўзинг кечир!..»

(давоми бор)

Олимжон ҲАЙИТ