5 декабрь кунини иссиққина, кўпикка бой Турк қаҳваси билан ўтказинг!
Дунёга машҳур ичимлик бўлган турк қаҳваси Туркия маданиятида муҳим ўрин тутади. Ичимликнинг аҳамияти шу қадар юқорики, 2013 йилда ЮНEСКО 5 декабрни “Бутунжаҳон турк қаҳваси куни” сифатида белгилаган. Келинг, бу кунни иссиқ, кўпикли турк қаҳваси ҳамроҳлигида нишонлаймиз!
Турк қаҳваси анъанавий турк маданиятида алоҳида ўрин тутади. Қаҳванинг пухта пишириш техникаси, хушбўй ҳиди, ўзига хос кўпикли юзаси ва тақдимоти турк меҳмондўстлиги ва ҳамроҳлигининг бебаҳо унсурдир. Турк қаҳваси учун “Қаҳва қирқ йиллик унутилмас онлар тақдим этади” ибораси бу ичимликнинг Туркиядаги кундалик ҳаётда ва дўстликда ажралмас ўрни борлигидан далолатдир.
Турк қаҳваси ўзининг хушбўй ҳиди ва нафис кўпиги ҳамда дастурхонга замонавий тортиқ қилиш усуллари билан қаҳва иштиёқмандларини ўзига ром этади. Кўнгил очувчи ва қувват берувчи хусусиятлари билан ҳам машҳур бўлган турк қаҳваси ўзига хос таъми ва анъанавий аҳамияти туфайли 2013 йилда ЮНEСКОнинг “Номоддий маданий мерослар рўйхати”га киритилган. Турк қаҳваси ЮНEСКО рўйхатига киритилган сана бўлган 5 декабрь “Бутунжаҳон турк қаҳваси куни” сифатида нишонланади.
Ноёб лаззат ва кўп асрлик пишириш техникаси
Қаҳва Туркияга илк бор Яман орқали Усмоний Турклар Империяси султони Сулаймон (1520-1566) даврида кириб келган. ХВИ аср ўрталарида Истанбулда жамоат қаҳвахоналари очила бошланди ва машҳурлиги тобора ортиб борган бу ичимлик кенг оммага танитилди. Турк қаҳвасидан лаззатланиш ушбу минтақада ва ундан ташқарида кенг тарқалгач, савдогарлар қаҳва данакларини чегаралар оша савдо қила бошладилар. Шундай қилиб, ўзининг кучли таъми ва жозибали маросими билан машҳур турк қаҳваси Европадаги қаҳвахоналарнинг севимли ичимлигига айланди.
Турк қаҳвасини бошқа қаҳва турларидан ажратиб турадиган энг муҳим хусусият бу уни майдалашнинг нозик жараён эканлигидадир. Аввал қаҳва данаклари кукунга айлантирилади, кейин қайноқ сувда секин пиширилади ва энг охирида дастурхонга тортиқ қилинади. Бу усул финжоннинг тубига чўккан кукун қатламига олиб келади. Бундан ташқари, уни тайёрлаш усулининг ўзига хослиги турк қаҳвасини бошқа турдаги қаҳва ичимликларидан ажратиб туради; Европа қаҳвасидан фарқли ўлароқ, турк қаҳвасини тайёрлаш усули бизгача асрлар давомида ўзгармасдан етиб келган.
Турк қаҳвасининг яна бир ўзига хос жиҳати унинг тақдимотида, яъни дастурхонга тортилишидадир. Турк қаҳваси кичик финжонларда, бир стакан сув ва бир парча турк луқуми билан бирга берилади. Сув томоқни «хўллаб», қаҳва таъмига урғу беришингизни, луқум эса “тилингизни ширин қилишингизни” таъминлайди.
Турк қаҳваси – ижтимоий ҳаёт ва анъаналарнинг ажралмас қисмидир
Турк қаҳваси Туркияда ижтимоий аҳиллик ва маданиятнинг асосий унсури ҳисобланади. Мисол учун, қаҳва ҳар доим овқатдан кейин берилади. Шунингдек, қаҳва дўстлар билан суҳбатнинг ажралмас қисмидир: уйга меҳмон ташриф буюрганда, уй эгаси меҳмонлардан биринчи навбатда “қаҳва ичишни хоҳлайсизми?”, деб сўрайди. Келиннинг қўлини сўраш учун бўлажак куёв келиннинг уйига ташриф буюрганида, бўлажак келин совчи ва унинг оиласи учун турк қаҳвасини тайёрлайди. Афсонага кўра, агар номзод келин ўз даъвогарига турмушга чиқишни истамаса, қаҳвада шакар ўрнига туз ишлатиб, мақсадини ошкор этади.
Шунингдек, “Қаҳва фолбинлиги” деб номланувчи майдаланган қаҳвани талқин қилиш анъанаси ҳам бор: Қаҳва ичгандан сўнг, финжон ликопчага тескари қўйилади ва қаҳва қолдиқларидан ҳосил бўлган шакллар талқин қилинади. Ушбу гўзал ва ҳаёлий анъана ҳам турк маданиятининг ажойиб қисми саналади.
Турк қаҳваси доимо ўзига хос воқеъликларга бой ва биз бу кўпикли, хушбўй ичимликнинг байрамини 5 декабрь, “Бутунжаҳон турк қаҳваси куни”да нишонлашдан бағоятда хурсандмиз!