Millete devredecek bir anayasa!
60 Darbesi'nin iç ve dış aktörleri, Anayasa Mahkemesi, Askeri Yargı, MGK ve YAŞ adı verilen “anayasal kurullar” marifetiyle, siyasi iradeye ortak oldu. 1980 Askeri Darbesi'ni o günün koşulları içerisinde haklı gösteren de 1960 darbecileri tarafından oluşturulan bu anayasal kurum ve kurullardı. Bu saiklerle, evet amaç 1980 Askeri Darbesi'nce dayatılan anayasanın tümden değiştirilmesi olmalı, ancak yeni anayasa yazım sürecinin aktörleriyle yeni anayasa yapımı noktasında toplumsal mutabakat tartışmalarının ana gündemi, bu paranteze hapsedilmemeli.
Türk siyasetinin yeni anayasa taleplerine yönelik perspektifi, bugüne kadar “1980 Darbe Anayasası'nı değiştirme” merkezine sıkıştırıldı. Belki bu perspektifin kendi içinde haklı birtakım nedenleri olabilir; lakin değişen koşullar içerisinde yeterli bir bakış açısı olduğunu söylemek mümkün değil. Bu nedenle ilk bakışta doğru bir yaklaşım olarak görülse de yeni bir anayasa yazımını, “1980 Anayasası'nı değiştirme” parantezine hapsetmenin, milli irade üzerindeki kurumsallaşmış vesayet sistemini tasfiye açısından bir hamle olarak görülemez.
Milli iradeden kastı sandıktan çıkan sonuçla sınırlandıran, bu iradeyle şekillenen yasama ve yürütme faaliyetlerine o vesayet sisteminin sanal tehdit algıları ve ideolojik refleksleriyle blokaj uygulayan kurum ve kurullar varlığını korudukça, 1980 Anayasası'nı tümden değiştirmek, özgürlüklerin genişletilmesi ve demokratikleşme açısından bir anlam ifade etmez. Bu bakımdan, tartışmalar 1980 Anayasası'nı tümden değiştirme merkezine oturtulsa bile, öncelikli hedeflerden birinin 65'inci sene-i devriyesinde olduğumuz 27 Mayıs 1960 Darbesi'nin dayattığı “anayasal kurulların” lağvedilmesi olmalı. Yeni anayasa tartışmaları, bu çerçevede ve geniş bir perspektifle yürütülmeli, yazımında da buna dikkat edilmeli.
AYM, MGK GİBİ KURULLARIN KAYNAĞI AYNI!
Malumunuz, 66'ncı yıldönümünde olduğumuz 27 Mayıs Askeri Darbesi kadrolarının hazırlattığı ve 9 Temmuz 1961 tarihinde kabul edilen 1961 Anayasası, millet egemenliğine ipotek koyan bir dizi “anayasal kurul”u da beraberinde getirdi.
Üstelik bu kurullar, iç dinamiklerden ziyade dış dinamiklerin uzun soluklu planının bir parçasıydı. O gün darbe ile alaşağı edilen siyasi irade, küresel sistemin bölgesel çıkarlarını tehdit eden uygulamalara imza atarken, bunu da milletten aldığı güce dayandırıyordu.
60 Darbesi'nin iç ve dış aktörleri, Anayasa Mahkemesi, Askeri Yargı, MGK ve YAŞ adı verilen “anayasal kurullar” marifetiyle, siyasi iradeye ortak oldu.
1980 Askeri Darbesi'ni o günün koşulları içerisinde haklı gösteren de 1960 Darbecileri tarafından oluşturulan bu anayasal kurum ve kurullardı.
Bu saiklerle, evet amaç 1980 Askeri Darbesi'nce dayatılan anayasanın tümden değiştirilmesi olmalı, ancak yeni anayasa yazım sürecinin aktörleriyle yeni anayasa yapımı noktasında toplumsal mutabakat tartışmalarının ana gündemi, bu paranteze hapsedilmemeli.
1960 Askeri Darbesinin ürünü olan, gerçekte vesayeti siyasi irade üzerinde egemen kılan, milli iradenin yasama ve yürütme faaliyetlerine blokaj uygulayan, dönemsel olarak jüristokratik bir sisteme evrilmemize sebep olan “anayasal kurullar” yeni anayasa ile dayanaksız bırakılıp, kökten lağvedilmeli.
1961 ANAYASASI, EGEMENLİĞİ KÜRESEL SEÇKİNLERE TESLİM ETTİ
Sırf bu kurullardan yola çıkarak 1960 Darbesi'nin ortaklarından sol blok, bu darbeyi bir “devrim” olarak nitelendiriyor. Ordu'yu, Yargı'yı, Bürokrasi'yi ve hatta eğitim sistemini seçkin bir sınıfın egemenlik sahasına dönüştüren, arkasındaki ideolojik eğilimin şekillendirdiği vesayeti kurumsallaştıran 1961 Anayasası'nı da bu sebeple demokratikleşme metni diye anıyor. Oysa 1961 Anayasası, Türkiye'de toplumsal iradenin, toplumsal farklılıkların uluslararası çıkarların, uyum içinde çalışabilecek bir vesayet organının, daha seçkin bir sınıfın elinde bulunması yönündeki gayretin yazıya dönüşmüş, kurumsallaştırılmış haliydi.
1961 Anayasası'nda yer alan birçok temel hak tanımlamasının bir maskeden ibaret olduğunu, bu hakların kullanımının vesayetin kurumsallaştığı kurullar üzerinden blokaja maruz kaldığını unutmayalım.
Darbecilerin 1961 Anayasası ile Meclis'i muhafaza etmesi bile demokratik bir yaklaşım değil. Çünkü Meclis'in, ortaya çıkan toplumsal irade ve beklentileri karşılayacak şekilde karar alabilme, temel konularda bir değişiklik yapabilme hakkını, 61 Anayasası'nın getirdiği kurullar marifetiyle, tümden ortadan kaldırdılar.
Bakmayın siz yasama ve yürütme faaliyetlerinin bu çatı altında şekillendiğine. Sistemin işleyişinde, bırakınız yürütmeyi yasama çalışmalarının bile nasıl bir yüksek yargı blokajına maruz kaldığına sıklıkla tanıklık etmiyor muyuz?
Aynı şekilde, yürütme faaliyetlerinin, idari yargı kararlarıyla nasıl askıya alındığını en güçlü siyasi iktidar dönemlerinde bile görmedik mi?
VESAYETİ KURUMSALLAŞTIRAN KURULLAR LAĞVEDİLMELİ
1961 Anayasası'nın vesayetçi anlayışının egemenlik sahasını genişletmek için şekillendirilen Anayasa Mahkemesi'nin, yetkilerinin dışına çıkarak yerel mahkeme kararlarına esastan müdahale ettiğine, var oluş sebebi olan vesayetin çıkarlarını gözeterek bir casusluk eylemine bile nasıl Yüksek Yargı zırhı bahşettiğine dair kararların mürekkebi bile kurumadı daha.
Yine kaynağını 1961 Anayasası'ndan alan Milli Güvenlik Kurulu, Askeri Yargı ve Yüksek Askeri Şura gibi kurulların hangi anlayışı zinde tutmak için çalıştığını acı hatıralarla görmedik mi 28 Şubat'ta?
Sözün özü; evet 1980 Askeri Darbe Anayasası kökten değişmeli ve yeni bir anayasa yapılırken tartışmalar bu paranteze hapsedilmeden, 1961 Anayasası ile millet iradesi ve parlamento üzerindeki vesayeti kurumsallaştıran kurullar da temelsiz bırakılarak lağvedilmeli.
Eğer bunu başarabilirsek, vesayetçi sistemi kökten tasfiye etmiş, millet iradesi üzerindeki ipoteği bozmuş, demokratikleşme ve özgürlüklerin genişletilmesi noktasında önemli bir yol almış oluruz. Ve Türkiye'nin bunu başarabilecek enerjisi, birikimi ve temel altyapısı fazlasıyla var.