Türkiye’nin en fazla yağış alan illerinden Rize’de büyük su sorunu
Türkiye’nin en fazla yağış alan bölgesi Doğu Karadeniz illerinden biri olan Rize’de su sorunu yaşanıyor. Rize Belediyesi kadar kamuoyuna yapılan duyuruda, bilhassa sonbaharda yağışların azalmasıyla oluşan kuraklık sonucunda su kesintileri yaşandığı belirtilerek yurttaşların su tüketimi konusunda tasarruflu olması gerektiğine uyarı çekildi. Rize belediyesinin yurttaşları su konusunda uyarması, bölgede hayata geçirilen HES projeleri ve taş ocaklarını bitmiş gündeme getirdi.
Rize Belediyesi’nin yurttaşları su tüketimi konusunda uyarmasına, Güneysu İlçesi Handüzü Yaylası Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Derneği Başkanı Ceyhun Kalender ile Nehir Üreticisi Meclisleri temsilcisi ve hayat savunucusu Recep Memişoğlu karşı çıktı.
Rize bölgesinde 250’den fazla HES projesinin hayata geçirilmesi sonrası bölgenin susamış kaldığını öne süren Ceyhun Kalender, şunları söyledi:
“Bilindiği üzere ülkemiz, kişi başına yılda tüketilen bin 400 metreküp su miktarı bakımından su fakiri ülkeler arasında kabul edilmektedir. Doğu Karadeniz, su havzasında yıllık taşınan su miktarı bakımından Dicle ve Fırat havzalarından daha sonra üçüncü sıradadır. Doğu Karadeniz Bölgesi, ülkemizin azami yağış bölge bölgesi olmasına karşın topografyasının aşırı derecede eğimli ve jeolojik yapısının başlıca volkanik kayaç özelliğinde ve geçirimsiz olmasına tabi olarak kaynak ve yeraltı suyu potansiyeli açısından ülkemizin su fakiri bölgeleri arasında yer alır. Hal böyleyken Doğu Karadeniz’de vadilerdeki akarsular üzerinde 250’den pozitif HES ve onlarca taş ocağı etkinlik göstermektedir. Uydu görüntüleriyle havza planlamaları yapılmadan, kaynağından denize dek birbirine devredecek şekilde planlanan HES’ler, sadece içme sularını yutmakla kalmıyor, akarsuları yatağından uzaklaştırarak tarım ve hayvancılık dahil bütün yaşamı negatif etkiliyor. Bu konuyu gündeme taşıdığımızda da konu hakkında veri sahibi olmayanların ve ön yargılı olanların bölgenin gerçeklerinden ve doğrulardan uzak söylemleriyle karşılaşabiliyoruz: Ne diyorlardı? ‘HES’ler suyu içiyor mu? Baştan yatağına bırakıyor da! Devlet isterse su ihtiyacı oluşması durumunda HES’lerin membaından istediği kadar suyu alabilir. Sular nafile akıyordu, köylere yatırım yapıldı. Su akar, Türk bakar’ vs.
“HES ŞİRKETLERİ 49 YILLIĞINA SUYUN KULLANIM HAKKINI ALMIŞ DURUMDA”
Evet, HES’ler suları bir daha geri vermemek üzere içiyor. Tekrar yatağına bırakılan suyu 50 metre aşağıdan başka bir HES alıyor ve bu şekilde bir vadi üstünde sırt sırta dizilen onlarca HES, suyun doğuşundan denize kadar nefes zeka almasına müsade vermiyor. Bir kuraklık, susama yaşanması durumunda DSİ, hiçbir şekilde HES’lerin kullandığı suyun kaynağındaki suyu kullanamaz. Çünkü HES şirketleri 49 yıllığına suyun kullanım hakkını satın alıyor ve projesini buna tarafından hazırlıyor. Bu sebeple ÇED raporları hazırlanırken mevcut kullanılan değirmen, içme suyu ve balık çiftliklerini belirleyerek can suyu haricinde bırakabileceği suyu da belirler. ÇED raporunun kabul edilmesinden sonra şirket, hiçbir şekilde ‘değil değirmen yapacağım, balık çiftliği yapacağım, içme suyu projesi yapacağım’ gibi gerekçeleri dikkate almaz. Hatta 2010 yılında su projesi ile ilgili DSİ’ye yazdığımız bir dilekçeye bahşedilen cevapta, böyle bir su projesi yapılması durumunda HES projesinin bundan mağdur olabileceği vurgulanmıştı.
“KÖY YAŞAMI BİTTİ, KÖYLER BOŞALDI”
Bunun yanında ‘sular boşa akmıyor; tarıma, hayvancılığa ve tüm canlılara yaşam veriyor. Bu HES projeleriyle köylere yatırım yapıldı’ gibi tutarsız söylemlere de bundan böyle kimse itibar etmiyor. HES projeleriyle bozulan köy yaşamı, insanların köyleri boşaltmasına sebep oluyor. Alicik HES projesinin faaliyete geçmesiyle birlikte birçok vatandaşın evi telaş kamulaştırma kapsamında kamulaştırılarak yıkılma aşamasına gelmiştir. Evleri yıkılacak olan vatandaşlar seslerini duyuramamanın sıkıntısını yaşıyorlar. Bir yurttaş, konuşmasında, ‘Değerinin dörtte biri fiyatına, 600 bin TL karşılığında üç katlı evim, tavuk çiftliğim ve arazim kamulaştırıldı’ diye yakınıyordu. Bunun gibi çoğu vatandaş aynı sıkıntıları yaşamaktadır.
“ÇOCUKLARIMIZ ARTIK DERELERDE YÜZME ÖĞRENEMİYOR”
HES duvarlarına asılan, ‘Dereye girmek, yüzmek tehlikeli ve yasaktır’ tabelaları, her şeyden önce yüzmeyi bu derelerde öğrenen gençlere, çayını sattıktan sonradan bu derelerde serinleyen köylüye aleyhinde yapılan büyük haksızlıktır. Elbette buradaki yaşam alanlarını ellerinden bölge, dereyi ranta dönüştüren şirketler için böyle bir sorun yoktur. Şirket sahipleri yazlığında, tatil köyünde çocuklarıyla birlikte eğlenceli bir tatil yaparken birilerinin hayat alanlarını talan ettiğini düşünüyordur umarım.”
Bölgede HES projeleri yapılmaya başlandıktan sonradan su sorunun daha da büyüdüğünü söyleyen Akarsu Üreticisi Meclisleri temsilcisi Recep Memişoğlu ise şunları söyledi:
“İlimizin en büyük su projesi olan Andon içme suyu projesi yapılırken AKP’li sözcüler ‘İlin asgari 50 takvim su sorununu çözeceğiz’ demişlerdi. Şu Anda soruyoruz; ne oldu da 10 sene içinde bu iddianız çöktü? Neyi göremediniz? Yoksa proje hatalı mıydı veya yanlış mı uygulandı? Bir belediye, milyonlarca lira yatırım yaptığı projenin projeksiyonunu hesap edemez mi? Bu kadar mı basiretsiz ve süreci yönetemez durumdasınız? Devletin, halkın kaynaklarını çarçur ederken hiç mi vicdanınız sızlamadı? Bölgemizde HES’ler yapılmaya başladığından beri iklimler değişmiştir. HES projeleri ve taş ocakları doğanın talanı, denizlerde yapılan gelişi güzel bilimsellikten uzakta sadece ranta dayalı projeler sonuçta bölgemizde en fazla yağış bölge illerden biri olan Rize’de su kıtlığı başladı. Bir ilde birileri halkın derelerinden para kazansın diye onlarca adet HES projesi yaparsanız olacağı budur. Bölgemizde bazen fazla kuraklık olurken ara sıra de sel düzeyinde yağışlar yağmasındaki esas niçin derelerin gasp edilip tünellere hapsedilmesinden kaynaklı bir durumdur. Tam da bu nokta da 20 yıllık AKP iktidarının suyu fakirleştirdiğini, derelerimizi vadilerimizi üç, beş rantçı şirkete peşkeş çektiğini söylemeyelim mi? Bölgemizde en fazla yağmur bölge illerden biri olan Rize’de belediye yarın aranjörlerle yurttaşlara su dağıtmaya başlarsa hiç şaşırmayalım bunun sorumlusu HES projeleri ve taş ocaklarıyla doğayı talan eden ülkeyi 20 yıldan beri yönettiğini bahis eden AKP iktidarıdır.”
BELEDİYENİN AÇIKLAMASI
Rize Belediyesi göre yapılan açıklamada şu ifadelere yer verilmişti:
“İlimizde ağustos-eylül ve kasım-aralık ayları yağış açısından verimsiz geçmektedir. İlimiz, içme suyu tedariki açısından yağmur suyuna alt olarak üstünkörü suların arıtılmasıyla elde edilen suyu kullanmaktadır. bu nedenle uzun süredir yağışların az olması ve buna bağlı olarak üstünkörü suların azalmasından dolayı çoğu kez su kesintisi yaşanmaktadır. İçinde bulunduğumuz bu süreçte daha eksik mağduriyet yaşamak adına bütün vatandaşlarımızı su konusunda tasarruflu olmaya ziyafet ediyoruz. Uzun yıllar baştan başa yaşamakta olduğumuz su sıkıntısını onarmak namına iki sene önce belediyemizin Devlet Su İşleri ile projelendirdiği ve ilimizin su sıkıntısını giderecek olan Andon vadisi üstünde yapacağımız Su Göleti Projesi’nin ihalesi üretilmiş olup kısa bir sürede inşasına başlanacaktır. İvedi bir şekilde tamamlanması planlanan bu proje ile şehrimizin su sıkıntısını çözüp sağlıklı ve aralıksız bir içme suyuna kavuşmuş olacağız. Yaşanabilecek su kesintileri ve mağduriyetlerden nedeniyle hemşerilerimizden özür diler, özverili çalışmalarımızla bu mağduriyetleri en düşük seviyede tutmayı amaçladığımızı belirlemek isteriz. Kamuoyuna saygıyla duyurulur.” (ANKA)
Video haberler için YouTube kanalımıza abone olun