Մենք պատերազմի կա՛մ ողբերգական մասն ենք ընկալում, կա՛մ հերոսականը, բայց իմ ցուցադրությունն առօրյային է վերաբերում. Աշոտ Ավագյան (լուսանկարներ)
«Պատերազմին պետք է նայել որպես պատերազմ, պետք է հասկանալ, որ եթե մեկը սահմանին կանգնած է, ինքը նույն հաջողությամբ կարող է զոհվել և նույն հաջողությամբ հերոս դառնալ»՝ ասում է «Զորաց քարեր» բանակատեղի պատմամշակութային արգելոցի վարիչ Աշոտ Ավագյանը:
Հոկտեմբերի 27-ին Սարգիս Մուրադյան պատկերասրահում բացվեց «Ապրիլ, 2016 «Բոզի կալգոտկա» դիրքեր» ցուցադրությունը: Tert.am-ի հետ զրույցում ցուցադրության հեղինակ Աշոտ Ավագյանն ասաց, որ այն չի վերլուծում պատերազմը, ոչ էլ պիտակում է այն կամ փորձում հասկանալ: Այն ուղղակի փորձում է ցույց տալ պատերազմը, խոսելով դրա մասին՝ առանց հեռավորություն դնելու կամ ռոմանտիկ պատրանքների:
«Ցուցադրությանը ներկայացված է ապրիլյան պատերազմի արդի իրականությունը, ես որ այնտեղ եմ եղել՝ այդ ժամանակ արված լուսանկարները, օբյեկտները և իմ գեղանկարչական մի քանի աշխատանքներ, որ այդ օրերի հետ են ասոցացվում»,- ասաց նա:
Նրա խոսքով՝ հայ ժողովուրդը չի կարողանում մտնել պատերազմի առօրեականության մեջ:
«Մենք միշտ կամ ողբերգական մասն ենք ընկալում կամ հերոսականացնում ենք: Մյուս մասը, որ դա աշխատանք է՝ ամենօրյա, տանջալից, անձրևի տակ, ցրտին, սա չենք կարողանում ընկալել»,- նշեց նա:
«Բոզի կալգոտկան» այն դիրքն է, որտեղ ապրիլյան պատերազմի օրերին եղել է Աշոտ Ավագյանը: Արցախյան պատերազմին այստեղ դաժան մարտեր են եղել. թե՛ հայկական, թե՛ ադրբեջանական կողմերը տվել են մեծաթիվ զոհեր: Ամենադաժանը եղել է 1994 թվականին: Ադրբեջանական զորամիավորումները ականանետների և հրետանու արկերով տեղանքը դարձրել էին ցանց՝ ամենուր փոսեր են եղել: Այն նման է եղել ցանցավոր զուգագուլպայի: Տղաներից մեկն այս տեղանքը նկարագրելիս այն նմանեցրել է հենց այդ ցանցավոր զուգագուլպային՝ «բոզի կալգոտկային»: Անվանումը «կպել է» սահմանի այս ամենավտանգավոր հատվածին ու պահպանվել առ այսօր:
«Այս վիլիսի կտորները Թալիշից են, մեր տղերքի վիլիսն էր, իմ սերնդի, որ որպես կամավոր Սիսիանից գնացել էին օգնության, դռոնը եկել էր խփել էր: Ամենավտանգավոր դիրք չկա, կարող ես 8 կմ հեռու լինես, այնտեղ էլ քեզ խոցեն»,- նշեց Ավագյանը:
Ցուցասրահում նաև ներկայացված էին պարտադիր ժամկետային զինծառայողների և ապրիլյան պատերազմին օրերին դիրքեր մեկնած կամավորների գրառումներով թղթե տախտակները:
«Որոշեցի իրենց կարծիքը իմանամ, բայց գրավոր և Մարտակերտից բերել տվեցի այս բաները, կախեցի և ով ուզում էր՝ մեկը քնից ա դուրս եկել, մեկը պոստից ա հետ եկել և ամեն մեկը մի բան էր գրում»,- պատմում է նա:
Ցուցատախտակների վերևի հատվածում գրված է՝ «Տղերք, կարո՞ղ ա», իսկ դրա ներքևում զինծառայողների պատասխաններն են՝ «Իհարկե ոչ, եթե մենք ստեղ ենք», «Էսքան արյուն ենք թափել որ տա՞նք» և այլն:
Ցուցահանդեսի հեղինակի խոսքով՝ ավելի լավ գրառումներ կային, բայց դրանք ցենզուրայից դուրս էին։
«Ես մտածեցի երևի թե պետք չէր, դրա համար քիչ ներկայացրեցի: Անգամ պոետիկ մտքեր էլ կային, որ ամենամեծ պոետը կուզեր ինքը գրած լիներ»,- հայտնեց նա:
«Ապրիլ, 2016 «Բոզի կալգոտկա» դիրքեր» ցուցադրությունը Սարգիս Մուրադյան պատկերասրահում ներկայացված է լինելու մեկ շաբաթ:
