Кызыл-Кыштактын коррупционер жепжутаты Орозкан Токторалиева качан камалып, кустурулуп, мүлктөрү конфискацияланат?
КР Президенти, Коопсуздук Кеңешинин башчысы С.Н. Жапаровго
КР УКМК төрагасы К.К. Ташиевке
АЧЫК КАТ
Урматтуу Садыр Нургожоевич!
Урматтуу Камчыбек Кыдыршаевич!
Биз 02.12.2023 ж. Кызыл-Кыштак айылдык кенешинин жепжутаты Токторалиеванын мыйзамсыз аракеттери жөнүндө арыз менен кайрылганбыз. Бирок, ал арыз текшеруу үчүн Кара-Суу райондук прокуратурасына берилгендиктен, ал арызды мыйзамсыз жаап коюшкан. Себеби, Токторалиева: “Менден Кара-Суу районунун жана Ош облусунун укук коргоо органдары коркот, себеби мен Ш. Капаровду жазганым үчүн” - деп айткан Ошон үчүн арызды текшерууну КР Башкы Прокуратурасы жана КР УКМК борбордук аппаратарына тапшырып берүүну суранганбыз.
2021 жылы Токторалиева Орозкан Дубанаевна Кара-Суу районунун Кызыл-Кыштак айылдык кеңешине депутат болуп шайлангандан баштап мыйзамсыз аракеттер жасап, мамлекетке өзгөчө ири өлчөмдө материалдык зыян келтирген.
1. О. Токторалиева депутаттык кызмат абалынан кыянаттык менен пайдаланып, кызыкчылыктардын кагылышуусу менен китепканада мурда иштеген китепканачынын үстүнөн Кара-Суу райондук маданият бөлүмүнө китепкананы жаптырам, жергиликтүү бюджеттен айлыгына акча бөлдүрбөйм, иштен кетирүүнү жана ордуна келинин ишке алуусун талап кылат. Эгерде китепканачы иштен кетсе, О. Токторалиева өзүнүн эсебинен китепкананы ремонттойм - деп убада берет. Бирок, китепканачыны кетиргенден кийин, китепканачы кызмат ордуна өзүнүн келинин Кубанычбекова Айперини дайындап берүүнү мыйзамсыз талап кылып, аны дайындого жетишет. Андан кийин, китепкананын пол жүүгүч тазалоочу аялды куугунтуктап, аны иштен кетирүүгө жетишет. Анын иш ордуна өзүнүн кызын дайындайт. Бирок, китепкана ар дайым жабык, китептер чаң басып жатат. Токторалиеванын келини жана кызы факт жүзүндө ишке келбей, “өлүк жандар” болуп, иштебей, айлыктарды алып жатышат. Натыйжада мамлекетке өзгөчө ири өлчөмдө зыян келтиришкен. Китепкананы жаап, эки штатты кыскартып, эч ким окубаган китептерди 9 мектепке таркатса окуучулар окуйт, бюджет акчалары үнөмдөлөт.
2. 2024 жылы Кызыл-Кыштак айыл аймагына таштанды ташуучу унаа келиши керек. Ошо автоунаага шофёр кылып менин уулумду ишке алынат деп депутаттык мандатынан өзүнүн жеке пайдасына иштетип жатат. Суроо туулат 44 миң эли бар Кызыл-Кыштакта Токторалиеванын үй-бүлөөсүнөн сырткары башка татыктуу кадрлар жокпу?
3. Токторалиева депутат катары элге үлгү болушу керек. Бирок, ал ФПС жерди ижарага алып, ага ижара акы, Соцфонд, агым суу төлөмдөрүн убагында төлөбөй, карыз болуп жатат. Чуулгандуу Токторалиева Кызыл-Байрак айылында чоң аянттагы эки жер тилкени 1 га жана 0,30 га өзүм билемдик менен мыйзамсыз басып, ээлеп, бак-дарак эгип, мамлекетке бир сом ижара акы төлөбөй, мыйзамсыз байып, мамлекетке өзгөчө ири өлчөмдө зыян келтирген, бирок кустурулбайт
4. 22 миң аялы бар Кызыл-Кыштак айыл аймагында О. Токторалиева эч кандай шайлоо өткөрбөй эле, документтерди жасалмалап, өзүм билемдик менен өзүн-өзү мыйзамсыз аялдар кеңешине төрайым кылып “шайлап” алат. Айыл элин бир-бирине карама-каршы кылып, эл арасында ынтымакты бекемдөөнүн ордуна, калкты бөлүп жаткан самозванка О. Токторалиева аялдар кеңешине төрайым болууга укугу жок. Токторалиева депутат жана аялдар кеңешинин төрайымы катары ишине канаатанбаган айыл аймагынын элине ушак таркатып журөт.
5. Депутаттык мандатынан жана депутаттык кызмат абалынан кыянаттык менен пайдаланып, алдамчылык жана кызыкчылыктардын кагылышуусу менен Кызыл-Кыштак айыл өкмөтүнүн кызмат адамдарын мыйзамсыз мажбурлап, аларга иштен кеттирем - деп басым жасап, алдап, 16.11.2021 ж. №461 буйругу менен аз камсыз үй-бүлөөлөргө ажыратылган бюджет акчаларынан 50 миң сом акча каражатын өзүнүн күйөөсү алкоголь ичимдик ичип, аварияга учураган Алматов Эркинга Кызыл-Кыштак айылдык кеңешинин чечими жок, мыйзамсыз чоң акча 50 миң сом ажыратат. Ошол эле учурда 19.02.2021 ж. №21 буйругу менен дагы 10 миң сом ажыратат.
6. О. Токторалиева Кызыл-Кыштак айыл өкмөтүнүн социалдык жардам акчаларын ажыратыпё берүү комиссиясынын мүчөсү кызматында мыйзамсыз акт түзүп, Россияда чоң акча таап жана “Хан Ордо” ресторанында 300 адамга чоң үйлөнүү тоюн өткөргөн уулу Эркинбек уулу Арзыматка 17.11.2022 ж. №523 буйругу менен мыйзамсыз 10 миң сом акча ажыратат.
7. Жепжутат О. Токторалиева мыйзамсыз аракеттерин токтотпой, өзүнүн келини китепканачын айлыгын алган Кубанычбекова Айпериге 17.11.2022 ж. №524 буйругу менен 10 миң сом, 27.04.2023 ж. № 127 буйругу менен 5 мин сом мыйзамсыз акча ажыратат. О. Токторалиева бак-дарак жерлери көп өзүнүн туугандары, бир үй-бүлөөнүн мүчөлөрүнө: Халматов Асилбекка (каза болгон) 19.05.2023 ж. №178 10 миң сом, Халматов Искандарга 02.06.2023 ж. №200 7 миң сом, Халматова Нускайымга 02.06.2023 ж. №201 буйруктары менен 8 миң сом акча ажыратат.
8. О. Токторалиева чындап муктаждарга акча ажыратпай, өзүнүн колдоочуларына мамлекеттен мыйзамсыз каржылап, жардам акчаларын бөлдүртүп, эл-менен элди кагыштырып жатат. Себеби, О. Токторалиева: “Мен силерге мамлекеттен гумжардам, акча алып берип жатам. Ошого силер менин мыйзамсыз аракеттеримге каршы чыккандарга каршы чыгыңыздар” - деп айыл элин бир-бирине карама-каршы кылып, эл арасында ынтымакты бекемдөөнүн ордуна, калкты бөлүп, митингга чыгууга чакырып жатат.
9. О. Токторалиева: ”Мен айткан адамдарга акча ажыратып бербесе, мен иштен кеттирем” - деп депутаттык этиканы одоно бузуп, Кызыл-Кыштак айыл өкмөтүнүн кызмат адамдарын мыйзамсыз мажбурлап, аларга иштен кеттирем - деп басым жасап, кызыкчылыктардын кагылышуусу менен бюджеттен жардам акчаларын мыйзамсыз ажыратып жатат.
10. Айыл өкмөт кеңсесине ар күнү иштегени келгендек келип, жардам акчаларын ажыратуу үчүн башка адамдардын атынан өз колу менен арыз жазып, жасалмалап, жардам акчасын алганын текшериш керек. Жардам акчасын алгандардын арасында О. Токторалиева менен тууганчылык, байланышы, ал менен аффирленген жактар же тааныштары барбы? - деген суроолорду толук кандуу тергөөдө аныкталышы зарыл. Ал акчалар аз камсыз үй-бүлөөлөргө толук жетип барабы, же бир бөлүгү орто жолдо коррупциялык схемалар менен Токторалиеванын сол чөнтөгүнө түшөбү? - тергөө аныкташы зарыл. Себеби О. Токторалиева башка жарандар атынан акча сурап өз колу менен жасалмалаган арыздардагы колтамгалар күмөн жаратат. Алар арыз жазган адамдардын өзүнүн кол тамгалары менен бирдейби, же жасалмаланганбы?-тергөө аныкташы зарыл. Бул болсо шылуундук жана бюджет акчаларын ыйгарып алуу менен алектенген туруктуу кылмышкер иштеп жаткан ишмердуулугу боюнча суроолорду жаратууда. “Жарандардын кайрылууларын кароонун тартиби жөнүндө” КР Мыйзамынын 6 бер. 1 бөл. ылайык Жаран өзүнүн жазуу жүзүндөгү кайрылуусунда жазуу жүзүндөгү кайрылуусун жөнөткөн мамлекеттик органдын же жергиликтүү өзалдынча башкаруу органынын аталышын, же болбосо тийиштүү кызмат адамынын аты-жөнүн, же болбосо тийиштүү адамдын кызмат ордун, ошондой эле өзүнүн фамилиясын, атын, атасынын атын, жооп жөнөтүлүүгө тийиш болгон дарегин милдеттүү түрдө көрсөтөт, сунушунун, арызынын же даттануусунун маани-маңызын баяндайт, өзүнүн колун коёт жана күнүн көрсөтөт. Жардам акчасын сурап жазуу жүзүндөгү кайрылуулар боюнча талаптарды бирөөлөрдүн атынан арыздарды өзү жазып, жасалмалаган О. Токторалиева тарабынан одоно бузулган.
“Жергиликтүү кеңештердин депутаттарынын статусу жөнүндө” КР Мыйзамынын 8-1 бер. ылайык Депутат өз ишинде моралдын жалпыга таанылган ченемдерин карманууга, өз беделин сактоого, башка депутаттардын, башка кызмат адамдарынын жана жарандардын ар-намысын жана беделин сыйлоого, тиешелүү жергиликтүү кеңешти, шайлоочуларды жана бүтүндөй мамлекетти жаманатты кылган аракеттерден, билдирүүлөрдөн жана жосундардан сактанууга тийиш. Депутаттык мандатты жеке максаттарда пайдаланууга жол берилбейт. Депутат өз ишинде Депутаттык этика кодексинин талаптарын карманат.
“Жергиликтүү мамлекеттик администрация жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жөнүндө” КР Мыйзамынын 32 бер. ылайык Жергиликтүү кеңештин депутаты жеке кызыкчылыгын, башкача айтканда өзү, анын жубайы, күйөөсү, ата-энеси, балдары, бир туугандары үчүн материалдык пайданы көздөгөн маселе каралып жаткан кеңештин сессияларына же туруктуу комиссиялардын же жергиликтүү кеңеш тарабынан түзүлгөн башка органдардын жыйналыштарына катышууга жана аларда добуш берүүгө тийиш эмес.
“Жергиликтүү кеңештердин депутаттарынын статусу жөнүндө” КР Мыйзамынын 25 бер. ылайык жергиликтүү кеңештин депутаты муниципалдык кызматка кирет.
“Кызыкчылыктардын кагылышуусу жөнүндө” КР Мыйзамынын 6 бер. 1 бөл. 1 п. ылайык ушул Мыйзамдын колдонулушу КР муниципалдык кызмат орундарын ээлеген адамдардын ишине жайылтылат.
Мыйзамдын 16 бер. 1 бөл. 5 п. ылайык Адамдарда кызыкчылыктардын кагылышуусу келип чыккандыгы жөнүндө тийиштүү органдын жогору турган жетекчилигине же болбосо этика боюнча комиссиясына маалымдоо аркылуу аныкталат. О. Токторалиева өзүнүн туугандарына, байланышы бар тааныштарына же колдоочуларына жардам акчасын ажыратып жаткан мезгилде кызыкчылыктардын кагылышуусу келип чыккандыгына байланыштуу айыл өкмөттүн социалдык комиссисы мүчөлүгүнөн баш тартышы керек эле. Бирок, О. Токторалиева жогоруда көрсөтүлгөн КР Мыйзамдарын талаптарын одоно бузуп, бюджет акчаларын мыйзамсыз ажыраткан.
“Кызыкчылыктардын кагылышуусу жөнүндө” КР Мыйзамынын 19 бер. 1 бөл. ылайык ушул Мыйзамдын жоболорун бузуу менен, адамдар тарабынан чыгарылган же түзүлгөн, коомдун жана мамлекеттин кызыкчылыктарын козгогон актылар жараксыз деп таанылышы мүмкүн. О. Токторалиева тарабынан жазылып, кол тамгалары жасалмаланган жардам акчаын сураган арыздар негизинде чыккан Кызыл-Кыштак айыл өкмөтүнүн башчысынын буйруктары, ошондой эле 16.11.2021 ж. №461, 19.02.2021 ж. №21 17.11.2022 ж. №523, 17.11.2022 ж. №524, 27.04.2023 ж. № 127, 19.05.2023 ж. №178, 02.06.2023 ж. №200, 02.06.2023 ж. №201 буйруктарды чыгарууга негиз болгон Кызыл-Кыштак айыл өкмөтүнүн жардам акчаларын ажыратып берүү комиссиясынын акттары жокко чыгарылып, мамлекетке келтирген материалдык зыян О. Токторалиева тарабынын мамлекет пайдасына сөзсүз, толук кустурулушу зарыл.
КР Президенти С.Н. Жапаров: “Мындан ары коррупционерлер келтирген зыянды 10 эсе төлөйт”-деп айтса, КР УКМК төрагасы К.К. Ташиев: “Мындан ары коррупционерлер келтирген зыянды гана төлөбөй, мүлктөрү конфискацияланып, сөзсүз камалат”-деген.
Жогоркулардын негизинде Сизден суранабыз:
1. О. Токторалиеваны КР КЖК 210 бер. 3 бөл, 4 бөл. 2 п, 209 бер. 3 бөл, 4 бөл. 4 п, 346 бер. 1 бөл, 379 бер. 1 бөл, 336 бер. 1 бөл, 337 бер. 2 бөл. менен кылмыш жоопкерчилигине тартып, коомдон изоляциялап, камап, мүлктөрүн конфискациялап келтирген зыянды өндүрүп берүүнуздү
2. Токторалиева комиссия мүчөсү болуп ажыратып берген акчалар адамдардын колуно толук тийгени же толук тийбегенин, жардам акча алуу үчүн Токторалиевага пара бербегенин, арыздарды өздөрү жазып, кол тамгалар өзүнүкүбү же болбосо кол тамгалары жасалмаланган эмеспи?- аларды тергөөдө аныктап, укуктук баа берип, кустуруунузду.
3. Буудай үнү толук тийгенби же аз эле тийип, мажбурлап, алдоо жолу менен элге кол койдурганбы текшеруунузду.
4. Токторалиеванын келини жана кызы китепканада иштебей, алган айлыктарын кустуруунузду. Китепканадагы китептерди 9 мектепке таркатып, китепкананы кыскартып берүүнүздү.
5. О. Токторалиева: “Кара-Суу районунун жана Ош облусунун укук коргоо органдары менден коркот, себеби мен Ш. Капаровду жазганмын”-деп айткандыктан, тергөөнү КР Башкы Прокуратурасы жана КР УКМК борбордук аппаратына тапшыруунузду.
6. Тергөө мезгилинде О. Токторалиева айыл өкмөттүн социалдык комиссиясы мүчөлүгүнөн чыгаруунузду, себеби дагы жардам акча алып, тергөө менен алдын ала сүйлөшүп алышы мүмкүн.
7. Депутаттык мандатынан жеке кызыкчылыгы үчүн пайдаланып, мыйзамсыз аракеттенген О. Токторалиеваны депутаттык мандатынан ажыратуу боюнча КР БШК кайрылуунузду. Аялдар кеңешинен чететттип берүүнүздү.
“Мен мамлекет эсебинен каржылаткан колдоочуларым бар, алар аркылуу мен бардыгына мыйзамсыз басым жасайм”-деп жаткан Токторалиева кылмыш жоопкерчилигине тартылбай, кустурулбаса, анын башка мыйзамсыз аракеттерин кийинки арызда жазууга аргасыз. болобуз.
Коррупционер жепжутат О. Токторалиеванын курмандары, 05.01.2024 ж.