Новости за 14.09.2021

پر افغانستان د طالبانو تر واکمن کېدو وروسته په کندهار کې یو شمېر خصوصي رسنیو په ځانګړي توګه محلي راډیوګانو خپل فعالیت درولی او پاتې رسنۍ هم د اقتصادي ستونزو له امله د تړل کېدو له ګواښ سره مخامخ دي. په کندهار کې د تېرو شلو کلونو په جریان کې د پنځو چاپي خپرونو ترڅنګ شااوخوا ۱۵ محلي راډیوګانو او درېيو خصوصي محلي ټلوېزیونونو شبکو فعالیت کاوه. د تېر اګسټ میاشتې په ۱۵مه نېټه پر افغانستان د طالبانو تر واکمن کېدو وروسته له دې ډلې ټولو چاپي خپرونو دوو سیمه ییزو ټلوېزیونونو او پنځو راډیوګانو خپل نشرات و درول. Читать дальше...

واشنګټن پوسټ واشنګټن پوسټ ورځپاڼې په خپله وروستۍ ګڼه کې له افغانستانه د نړیوالو ځواکونو د وتلو موضوع ته کتنه کړې ده او لیکي، متحده ایالات هڅه کوي دا خبره وریاده کړي چې ولې یې په ۲۰۰۱ کال کې پر افغانستان برید وکړ او له دې کاره‌یې څه ترلاسه کړل. ورځپاڼه لیکي، امریکا بې له شکه د سپټمبر د ۱۱مې د حملو په ځواب کې دا اقدام وکړ چې په نتیجه کې یې د ترورېزم پر ضد نړیواله مبارزه پیل شوه. د مطلب په دوام کې راغلي چې د امریکا لپاره د افغانستان جګړه د دې هېواد د تاریخ تر ټولو اوږده جګړه وه، خو دا د افغانستان پر ځمکه د نړۍ د قدرتونو لومړۍ جګړه نه‌وه. Читать дальше...

په فراه ولایت کې بې ځايه شوې کورنۍ مرستو ته اړتیا لري، خو تراوسه مرستې نه دي ور رسېدلي.   د طالبانو په بيا راتګ سره په فراه ولایت کې د بې ځايه شوېو کورنيو لپاره د مرستو لړۍ درېدلې ده.   دا مهال په لسګونه بې ځايه شوې کورنۍ شپې او ورځې په نهاره تېروي، خو د مرستو رسونې د بڼسټونو مسولین وايي، دوی په ډېر ژر بیا په کار پیل وکړي.   بشپړ ویډیويي راپور ددې تړوني په کیکاږلو سره وګورئ:

د ملګرو ملتونو سرمنشي اندېښنه وښوده چې روانه میلادي میاشت ښايي په افغانستان کې بشري وضعیت نور هم خراب شي.   انتونیو ګوتیریش پرون په جنیوا کې له افغانستان سره د بشردوستانه مرستو لپاره د بسپنې ټولولو نړیوال کنفرانس ته په وینا کې وویل: "د دې میاشتې تر پای پورې چې ژمی رانږدې کېږي، ښايي ډېر خلک له خوړو محرم شي. البته چې په دغه هېواد کې د کرونا وبا هم دوام لري."   که څه هم ملګرو ملتونو د بشرپالنې د مرستو لپاره د څه باندې ۶۰۰ میلیونه ډالرو بسپنې غوښتنه کړې، خو پرون مرستندویو هېوادونو تر یو میلیارد ډالرو د زیاتې  بسپنې د ورکړې ژمنه وکړه.

ازبیکستان ټول هغه افغان پوځیان او د هغوی د کورنۍ غړي درېیم هېواد ته اخراج کړي چې په وروستیو کې دغه هېواد ته ور اوښتي وو.   دغه کسان یوه بل هېواد ته چې مشخص شوی نه دی، پرون او وړمه ورځ لېږل شوي دي.   د ازبیکستان د بهرنیو چارو وزارت پرون دوشنبه په یوه اعلامیه کې وویل، دغه افغان وګړي او افغان پوځیان پر افغانستان د طالبانو د ولکې تر ټینګولو وروسته ازبیکستان ته اوښتي وو.   وسله والو طالبانو د اګسټ میاشتې پر ۱۵ مه پر افغانستان ولکه ټینګه کړه چې ورسره ګڼ افغانان مجبوره شول ګاونډیو او نورو هېوادونو ته مخه کړي.

د قطر د بهرنیو چارو وزیر وايي، د طالبانو له حکومته یې غوښتنه وکړه چې د ښځو حقونو ته درناوی وکړي.  شیخ محمد بن عبدالرحمن الثاني چې پرون یې د فرانسې د بهرنیو چارو له وزیر ژان ایو لودریان سره په دوحه کې یوه کنفرانس ته څرګندونې کولې وویل، لا ډېر وختي دی چې دوحه دې د طالبانو حکومت په رسمیت وپېژني.  د قطر د بهرنیو چارو وزیر چې د یکشنبې په ورځ یې کابل ته هم سفر کړی و، په پروني کنفرانس کې وویل، له طالبانو یې غوښتنه کړې چې د ښځو د حقونو په ګډون د افغانانو د تېرو دوو لسیزو لاسته راوړنې باید خوندي وي. ... Читать дальше...

د افغانستان د کرکټ تر ۱۹ کلنو د کم عمر لرونکې لوبډله نن د بنګله دېش د ملي لوبډلې په وړاندې خپله درېیمه مسابقه کوي.   د کرکټ بورډ ویاند، فرید هوتک په دې اړه نن سې شنبه ازادي راډیو ته وویل: "د افغانستان له ۱۹ کلنو څخه کم عمره لوبډله نن سې شنبه د بنګله دېش له ۱۹ کلنو څخه د کم عمره لوبډلې پر وړاندې خپله درېیمه پنځوس اووره مسابقه کوي. د ویلو ده چې د دغې لوبې لپاره د افغانستان لوبډله پوره چمتووالی لري."  د افغانستان او بنګله دېش تر ۱۹ کلنو کم عمره لوبډلې به په خپلو کې ۵ یو ورځنۍ او یوه څلور-ورځنۍ مسابقې کوي. Читать дальше...

په پاکستان کې په زرګونو ژورنالیستانو د پارلمان د ودانۍ مخې ته اعتراض وکړ.  دوی د هغه قانون د مسودې په اړه د خپل اعتراض غږ اوچت کړ چې د دوی په باور پر رسنیو د حکومت کنټرول سختوي او د مطبوعاتو ازادۍ محدودوي.  ژورنالیستانو خپل تحصن وړمه شپه پیل کړ چې پرون یې هم تر هغو دوام وکړ چې پارلمان د نوې جلسې لپاره پرانیستل شو څو دغه نوی قانون تصویب کړي. دغه پېشنهادي لایحه د رسنیو اوسني قوانین فسخه کوي او پر ځای یې نوي قوانین وضع کوي. د پاکستان د بشري حقونو کمېسیون هم د قانون د دې نوې لایحې په اړه اعتراض کړ او په اړه یې اندېښنه ښوولې ده. Читать дальше...

د قرغزستان درې او د تاجکستان دوه وګړي پرون د خونړیو قومي شخړو له کبله په قرغزستان کې محاکمه شول. دا شخړې روان کال د قرغزستان او تاجکستان د سرحد په لانجمنه سیمه کې شوې وې. د اپرېل له ۲۹مې د مې تر لومړۍ نېټه په هغو شخړو کې د قرغزستان ۳۶ او د تاجکستان ۱۹ وګړي ووژل شول او په دواړو خواوو کې په لسګونو نور ټپیان شول. محکمې ته حاضر شوي کسان د شخصي ملکیتونو په لوټ-تالان تورن شوي دي. د پخواني شوروي اتحاد د دغو دوو جمهوریتونو پر سرحد وضعیت له کلونو راهیسې ترینګلی دی.

ګڼو مرستندویو هېوادونو له افغانستان سره د بشري مرستو لپاره د څه باندې یو میلیارډ دالرو په اندازه د بسپنې ورکولو ژمنه وکړه. د ملګرو ملتونو سرمنشي انتونیو ګوتیریش چې په جنیوا کې د ملګرو ملتونو په بلنه رابلل شوي کنفرانس ته خبرې کولې وویل، افغانان تر لسیزو جګړو او کړاوونو وروسته تر ټولو سختې شېبې تېروي: "د افغانستان خلک لاسنیوي ته اړتیا لري. تر څو لسیزو جګړو، کړاو او ناامنۍ وروسته ښايي تر ټولو خطرناکو شېبو سره مخامخ شي. اوس د دې وخت دی چې نړیواله ټولنه د دوی تر څنګ ودرېږی. اجازه راکړئ په ښکاره ووایم... Читать дальше...

د امریکا د متحدو ایالاتونو د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن چې په نرم مزاج مشهور دی، د دویمې ورځې لپاره هم کانګرس ته حاضرېږي او هلته به پوښتنو ته ځوابونه وايي. هغه پرون دوشنبه د استازو جرګې د بهرنیو چارو کمېټه کې سختو پوښتنو ته ځوابونه وویل او نن سې شنبه(د وږي۲۳مه) د مشرانو جرګې د بهرنیو اړیکو په کمېټه کې هم پوښتنو ته ځوابونه ووايي. وروسته له هغې چې وسله والو طالبانو پر افغانستان ولکه ټینګه کړې، دا لومړی وار دی چې د امریکا د حکومت یو لوړ رتبه چارواکی په کانګرس کې په دې اړه پوښتنې ځوابوي. له... Читать дальше...