Эрон ва Афғонистон ўртасида сув муаммоси муҳокама қилинмоқда
Эрон ва Афғонистон ўртасидаги «сув ҳуқуқи» муҳокамалари билан кун тартибига чиққан Афғонистондаги Ҳилманд дарёсининг манбаи биринчи марта эронлик мутахассислар томонидан текширилди.
Форс ахборот агентлигининг хабар беришича, Эроннинг Афғонистон бўйича махсус вакили Ҳасан Казими Куми мавзу юзасидан маълумот берган.
«Эронлик мутахассислар Деҳ Равуд ҳудудида (Ҳилманд дарёсининг манбаи жойлашган) текширувлар ўтказди. Бу биринчи марта содир бўлмоқда», деди у.
Эрон расмийси экспертлар ҳамон Афғонистон пойтахти Кобулда эканлигини ва улар зудлик билан ўз ҳисоботларини тайёрлаб беришларини қайд этди.
Ҳилманд дарёси Афғонистоннинг Бамён вилоятидаги Ҳиндукуш тоғларининг давоми бўлган Баба тоғларидан бошланади. 1100 километрлик оқимдан сўнг дарё суви Эрон-Афғонистон чегарасидаги Хомун кўлига қуйилади.
Афғонистон ва Эрон ўртасидаги Ҳилманд сув йўлидаги сув муаммоси 1973-йилда эришилган келишув билан ҳал қилинганди.
Келишувга кўра, Афғонистон Эронга сув йўли орқали “нормал шароитда” сониясига 26 куб метр сув етказиб бериш мажбуриятини олган эди. Бунинг 22 куб метри «Эроннинг сув олиш ҳуқуқи» деб белгиланса, 4 куб метри Афғонистоннинг Эронга нисбатан «яхши ният кўрсаткичи» сифатида белгиланди.
Шунга қарамай, келишувда қурғоқчилик даврида Эронга оқиб ўтадиган сув секундига 26 кубометрдан паст бўлиши ҳам таъкидланган.
Охирги йилларда Афғонистондаги қурғоқчилик туфайли Эронга оқиб келаётган сув миқдори камайгани Теҳрон маъмуриятини безовта қила бошлади.
Вақти-вақти билан қурғоқчиликка учраган икки давлат, 1973 йилда имзоланган шартномага содиқлигини билдиришса-да, сув муаммоси туфайли бир-бирлари билан тўқнашмоқда.
Толибон маъмурияти минтақадаги қурғоқчилик туфайли Ҳилманд дарёсидаги Кесеки тўғонида сув йўқлиги, шунинг учун Эрон томонига сув этиб бормаётганини таъкидлаётганди. Эрон техник делегациянинг тўғонга ташриф буюришини ва бу ҳолатни тасдиқлаши кераклигини билдирганди. Толибон эса бу талабни қабул қилмаётганди.
Эрон Президенти Иброҳим Раисий 18-май куни Систан-Балучистон вилоятига ташрифи чоғида бу ҳақда баёнот берди.
«Мутахассисларимиз сув танқислигини тасдиқласа, айтадиган гапимиз йўқ, акс ҳолда биз халқимиз ҳуқуқлари поймол этилишига йўл қўймаймиз. Афғонистондаги ҳукмдорларни Эронга зудлик билан сув олиш ҳуқуқини беришлари ҳақида огоҳлантираман»,-деди Эрон Президенти.