Сув билан ҳаракатланадиган машина ихтирочиси қотиллик қурбони бўлган эдими?
0
Стенли Мейер
Сув билан ҳаракатланадиган автомобиллар кўпчилик учун ҳақиқатдан узоқ туюлиши мумкин. Лекин бундай ихтиро устида 20-асрдаёқ АҚШлик ихтирочи Стенли Мейер иш олиб борган ва унинг заҳарланиши оқибатида ишлар чала қолиб кетади.
Стенли Мейер ким?
1940 йилда АҚШда туғилган олим болалигиданоқ янгиликларга ўч бўлган. У ҳақида эгизаги Стивен Мейер "Биз доим ниманидир қурар эдик" деб эслайди.
Стенли Мейер океаншунослик, банк ва ҳатто кардиотекширув йўналишларида ҳам патентларга эга эди. Ихтиролари шунчалик кўплигидан 1989 йилда патент идораси Стенлига инновациялари учун алоҳида устунлик беради. Стенлининг патентлари ариза топширилгандан 8 ойдан кейин кучга киради. Одатда бунгача бўлган жараён учун бир йилдан ошиқ вақт кетиши ҳисобга олинса, бу жуда тез эди. Ихтирочи 200 мингдан ортиқ патент учун ариза топширган.
Стенли Мейер тадбиркорлик қобилиятига эга одам эди. Унинг ишлари кўплаб миллий ва халқаро кенгашлар томонидан тан олинганди. Олим 1993 йилда Йил ихтирочиси мукофоти билан тақдирланган.
Сув билан ҳаракатланадиган машина тарихи
1975 йилда Саудия Арабистони Қўшма Штатларга нефт етказиб беришни қисқартиргани сабаб нефт нархи кескин ошади. АҚШда кўплаб корпорациялар пул йўқотади, банкрот бўлади. Нефтнинг жуда қимматлаб кетгани Америка автосаноатида янги машиналарга талабни нолга тушириб қўяди. Бундай вазиятда нимадир қилиш керак эди.
Шу вазиятда Стенли Мейер автосаноатда инқилоб қилиши ва АҚШнинг ёнилғига қарамлигини тугатиши мумкин бўлган ихтиросини ишлаб чиқди. Бу ҳақида ўзи интервюларидан бирида "Биз муқобил энергия манбаини яратишимиз, энг муҳими, буни тез қилишимиз керак", дейди.
Мейер водород ёнилғи камерасини ишлаб чиққанди. Унинг иддао қилишича, қурилмаси ишлатилса, машиналар ёнилғи ўрнига сув билан қувватланиши мумкин.
Мейер яратган ёнилғи камерасида сув атомлари 2 та асосий шаклга: 2 та водород ва битта кислород атомига бўлинади. Водород автомобилни ҳаракатлантириш учун ёндирилади, кислород эса қолган сув қолдиқлари билан бирга чиқариб ташланарди. Бу ҳолатда бензин билан ишлайдиган автомобилларга солиштирганда саломатлик учун зарарли чиқиндилар ҳам ажралмасди.
Мейернинг ихтироси инқилобий эди. Сабаби сув билан ишлайдиган автомобиллар зарарли чиқинди ажратмагани сабабли глобал исиш хавфини камайтирар, АҚШнинг, умуман дунёнинг нефтга қарамлигини камайтирарди. Чунки бориб-бориб умуман нефт ҳам тугайди, сув эса осон топилиши мумкин бўлган энг муқобил ёнилғи эди.
Двигател устидаги бир неча ойлик меҳнатдан сўнг Мейер ўзининг сув билан ишлайдиган машинасини Қўшма Штатлар бўйлаб намойиш қилди.
Машина намойишини кўрган ҳар бир киши унинг концепцияси қанчалик инновацион ва инқилобий эканидан ҳайратда қолади. Ёнилғи камераси электролиз ёрдамида ҳисоб-китоб қилинганидан ҳам кўпроқ водород олиши мумкин эди. Машина 75 литр сув билан бутун мамлакатни кезиб чиқади.
То ҳуқуқий муаммолар пайдо бўлмагунча ғоя жуда яхшига ўхшаб туюлади. Аммо водород ёнилғи камераси ишлаб чиқилгандан бироз вақт ўтиб водород билан ишлайдиган машинанинг фирибгарлик ва ноқонунийлик маҳсули сифатида судга даъволар туша бошлайди. Кейинчалик судда унинг ихтироси 3 эксперт томонидан текширилади ва инқилобий ҳеч нарса йўқ деб топилади.
Қотиллик
Стенли Мейернинг ўлими тўғрисида ёзилган газета
1998 йил мартида Стенли Мейер эгизаги Стивен билан биргаликда белгиялик икки инвестор билан учрашув чоғида заҳарланган ҳолда ўлим топади. Унинг охирги сўзи "Мени заҳарлашди" бўлади.
Ихтирочининг ўлимидан сўнг 3 ойлик текширувлардан кейин полиция унинг ўлимини табиий ўлим деб топади. Заҳарланиш ҳақидаги иддао тасдиғини топмайди ва қотил ҳам ноаниқлигича қолади. Табиий ўлим хулосасига қарамай кўпчилик Мейер ўлдирилган деган фикрда қолади.
Ихтирочининг эгизаги Стивен унинг ўлимидан бир ҳафта ўтиб сув билан ҳаракатланувчи машина ва бошқа асбоблари ўғирлаб кетилганини айтади. Машина кейинчалик топилади, лекин ҳолати ҳақида бир нима дейиш қийин эди.
Гарчи ғоялари ҳозирга қадар исбот топмаган бўлса-да, Стенли Мейерни тарих унутиб юбормайди, эҳтимол, унинг янгилиги амалиётга айланиши мумкин. Масалан, Formula 1 машиналари водород билан ҳаракатланиши бўйича режалар олиб борилаётгани эълон қилинган.