Новости за 05.12.2023

د نوبل د سولې د جایزې ګټونکې او د نجونو د زده کړې فعاله ملاله یوسفزۍ وایي، پر افغانستان واکمنو طالبانو نجلۍتوب غیرقانوني کړی او غوښتنه یې وکړه چې جنسیتي توپیرپالنه یا جنسیتي اپارټایډ باید د بشریت ضد جنایت وبلل شي. ملاله یوسفزۍ دغه څرګندونې نن د جنوبي افریقا په پلازمېنه جهانسبورګ کې د جنوبي افریقا د پخواني ولسمشر او د نژادي توپیر یا اپارټایډ د سر سخت مخالف نیلسن مانډیلا د لسم تلین په مناسبت یوې جوړې شوې غونډې ته وکړې. هغې وویل ، افغان نجونې چې ښوونځیو ته له تلو منع شوي، ډېری یې له خفګان سره مخ... Читать дальше...

د اتریش په پلازمېنه ویانا کې د طالب ضد څېرو درې ورځنۍ ناسته چې د روانې اوونۍ د یکشنبې په ورځ پیل شوې وه، پای ته ورسېده. د دې ناستې یو ګډونوال د افغانستان د ملي مقاومت جبهې مشر احمد مسعود و. هغه وویل، د افغانستان په تړاو د لار نقشې په جوړولو هوکړې ته رسېدلي.

د نیپال حکومت وايي، شپږ وګړي یې چې د روسي ځواکونو په لیکو کې وو، په اوکراین کې وژل شوي دي. د نيپال حکومت په یوه بیان کې چې پرون یې خپور کړ پر روسیې غږ کړی چې د خپل پوځ په لیکو کې د نیپالي وګړو له استخدام څخه ډډه وکړي. په بیان کې له روسیې څخه غوښتنه شوې څو هغه نیپالي وګړي چې اوس هم د روسیې په پوځ کې دي سمدستي نیپال ته واستوي. بیان زیاتوي چې کتمندو اوسمهال د هغو نیپالي وګړو د آزادولو هڅه کوي چې د روسي ځواکونو په لیکو کې وو او د جګړې پرمهال د اوکرایني سرتېرو له خوا اسیران شوي دي.

د اروپايي ټولنې د کورنیو چارو کمېشنرې خبرداری ورکړی چې په منځني ختیځ کې د روان کړکېچ له کبله اروپا د تروریستي حملو له لوی ګواښ سره مخ ده. ییلوا جانسن نن یوې خبري غونډې ته وویل، د اسراییلو او د حماس د سختدریځې ډلې ترمنځ د جګړې له کبله چې په ټولنه کې کوم ویش راغلی دی، داسې مهال چې د کرسمس جشن راروان دی په اروپايي ټولنه کې د تروریستي حملو خطر شته. هغې په دې اړه نور جزییات ورنه کړل او دفتر یې هم سمدستي په دې اړه د جزییاتو لپاره غوښتنې نه دي ځواب کړي. اروپايي ټولنه او متحدایالات حماس د یوې تروریستي ډلې په توګه پېژني. Читать дальше...

د ښځو د حقونو ځینې افغان فعالانې ادعا کوي چې د افغان ښځو د خودجوشه غورځنګ غړې منیژه صدیقي د څرخي پله زندان ته لېږدول شوې او روغتیايي وضعیت یې د اندېښنې وړ دی. د ښځو د حقونو ځینې افغان فعالانې ادعا کوي چې د افغانستان د ښځو د خودجوشه غورځنګ غړې منیژه صدیقي د څرخي پله زندان ته لېږدول شوې ده. دوی وايي، د منیژې صدیقي او نورو معترضو ښځو وضعیت چې د طالبانو په زندانونو کې دي، د اندېښنې وړ دی. منيژه صديقي د روان کال د تلې په ١٧مه د کابل ښار په سید نورمحمد شاه مېنه 'کارته نو' سیمه کې ونيول شوه. د افغان... Читать дальше...

چین وايي، که د طالبانو تر واکمنۍ لاندې افغانستان نړیوالو معیارونو ته غاړه کېږدي نو په رسمیت وپېژندل شي. د چین د بهرنیو چارو وزارت ویاند وانګ وین بِن نن په خپله اوونیزه خبري غونډه کې دې پوښتنې ته چې آیا په پېکېنګ کې د طالبانو د سفیر ټاکنه د طالبانو د حکومت د رسمیت پېژندلو په معنا ده په ځواب کې وویل، پېکېنګ باور لري چې افغانستان باید له نړیوالې ټولنې منزوي نه شي. خو هغه زیاته کړه چې چین هیله من دی افغانستان به د یوه آزاد او ټولشموله حکومت د رامنځ ته کولو، د معتدلې کورنۍ او نړیوالې پالیسۍ د تطبیق،... Читать дальше...

په ویانا کې د طالبانو د حکومت د یو شمېر مخالفو څېرو او فعالانو درې ورځنۍ غونډه پای ته ورسېده. په ویانا کې د طالبانو د حکومت د یو شمېر مخالفو څېرو او فعالانو درې ورځنۍ غونډه د ډلو، سیاسي ګوندونو، مدني بنسټونو او ښځو ترمنځ د اجماع د رامنځته کولو لپاره د یوې تګلارې په جوړولو سره پای ته ورسېده. شکریه بارکزۍ چې یوه سیاسي فعاله او د يادې غونډې ګډونواله وه، نن سه‌شنبه د ویانا د غونډې په درېیمه ورځ ازادي راډيو ته وویل، دا تګلاره د افغانستان د خلکو د را يوځای کولو او د راتلونکي لپاره ليدلوری دی. نوموړې وويل... Читать дальше...

یوه ایراني چارواکي خبر ورکړی چې په دغه هېواد کې د بهرنۍ پانګونې تر ټولو ډېر غوښتونکي افغانان دي. په افغانستان کې د طالبانو د حکومت د نه ملاتړ په اړه د ځینو افغان فابریکو څښتنانو او سوداګرو له نیوکو وروسته، یوه ایراني چارواکي په دې وروستیو کې خبر ورکړی چې په دغه هېواد کې د بهرنۍ پانګونې تر ټولو زیات غوښتونکي افغانان دي. د ایران د بهرنۍ پانګه‌ونې ټولنې مشر حسین سلیمي د دغه هېواد د کارګرانو له يو اژانس 'ايلنا' سره په خبرو کې ويلي، افغانان په وړو پروژو کې د پانګونې غوښتنه کوي او په ایران کې د دوی... Читать дальше...

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سیاسي استازولي یا یوناما وايي، په افغانستان کې د شیعه مذهبو پر وړاندې تاوتریخوالی ډېر شوی. یوناما د دوشنبې په ورځ پر خپله ایکسپاڼه د کابل، هرات او بغلان وروستیو پېښو ته چې شیعه وګړي په کې په نښه شوي وو، اشاره کړې او د قربانیانو له کورنیو سره یې خواخوږي ښودلې ده. یوناما د دې پېښو په اړه د څېړنې او له عاملانو سره یې د حساب کتاب غوښتنه کړې او همدا شان یې ویلي چې د هغو کسانو امنیت باید خوندي شي چې له خطر سره مخ دي. په ورته وخت کې د وروستیو پېښو د قربانیانو ځینې... Читать дальше...

افغانستان کرکټ بورډ وايي چې تر نولسو کلنو د کم عمره ځوانانو ملي لوبډله به یې سبا چهارشنبه د ډسمبر په ۶مه نېټه په اسیا جام کې د ګډون په موخه عربي متحده اماراتو ته سفر وکړي. د کرکټ بورډ ویاند سید نسیم سادات ازادي راډیو ته په یوه رالېږلي پیغام کې ویلي چې افغانستان به د ډسمبر په ۸مه نېټه خپله لومړۍ لوبه له هندوستان سره ترسره کړي. د سادات په خبره، افغان لوبډله به په الف ګروپ کې خپلې دوه نورې سیالۍ د ډسمبر په ۱۰مه نېټه له نیپال او د ډسمبر په ۱۲مه نېټه له پاکستان سره ترسره کړي. د یادو سیالیو لپاره... Читать дальше...

د اسراییلو پوځ نن د غزې د تړانګې په جنوبي برخه کې له ځمکې او هوا څخه پوځي عملیاتو ته زور ورکړ. د راپورونو له مخې اسراییلو په نننیو عملیاتو کې لسګونه فلسطینیان مړه او ټپیان کړي او دا په داسې حال کې ده چې امریکا او ملګروملتونو په وار وار ترې غوښتي چې د ملکي وګړو خوندیتوب ته پام وکړي. اسراییل ژمنه کړې چې حملې به یې د حماس د سختدریځې ډلې تر ځپلو پورې روانې وي. امریکا او اروپايي ټولنه حماس د یوې تروریستي ډلې په توګه پېژني. رویټرز خبري آژانس د سیمې د اوسېدونکو او په سیمه کې د خبریالانو له قوله... Читать дальше...

د میدان وردګو ولایت یو شمېر اوسیدونکې وايي، کورونه یې د تېرې ۲۰ کلنې جګړې پر مهال تخریب شوي او دوی یې د بیا ودانو توان نه لري. د دي ولایت اوسیدونکې وايي، خیریه بنسټونه او واکمن طالبان دې ورسره د کورونو په ودانولو کې مرسته وکړي. د طالبانو ځایي چارواکي هم مني چې دغلته په زیات اندازه مالي او ځاني زیانونه رسیدلي، خو وايي مرسته به ورسره کوي. په دې اړه زموږ د همکار د راپور اورېدو لپاره لاندې لېنک پرانیزئ:

د بلوچستان چارواکي وايي چې د پښتون ژغورنې غورځنګ PTM مشر منظور پشتين یې تر نيول کېدو وروسته له دې ایالت څخه اېستلی دی. د بلوچستان د اطلاعاتو سرپرست وزیر جان محمد اڅکزي پرون خبریالانو ته وويل پشتين د خیبر پښتونخوا د ډېره اسماعيل خان پولیسو ته سپارل شوی، خو د ډيره اسماعيل خان د پوليسو سرچينو مشال راډيو ته وويل چې پشتين اسلام اباد ته بیول شوی. اڅکزي تور ولګاوه چې د پشتين ساتونکو پر پولیسو ډزې کړي او د موټرو په ټکر کې یې يو دولتي مامور هم زخمي کړی، خو پر ټولنیزو شبکو په خپرو شویو ويډيوګانو کې ښکاري... Читать дальше...

د ماشومانو د ملاتړ لپاره د ملګرو ملتونو مرستندویه صندوق یا یونېسف وايي، افغانستان د اړمنو له ادرسه د ګواښ تر ټولو په لوړه درجه کې دی او همدا اوس یې ۷۱ سلنه یعنې ۲۹،۲ میلیونه وګړي بشري مرستو ته اړتیا لري. یونېسف په یوه نوي راپور له یوتوپیا، کانګو، سوډان او یمن هم په افغانستان کې وضعیت پېچلی بللی او دا هېواد یې د هغو ۱۰ نورو هېوادونو په سر کې راوستی چې ډېر وګړي یې بشري مرستو ته احتیاج دي. یونېسف په افغانستان کې د اقلیمي بدلون اغېزې هم ډېرې ګواښوونکي بللي او له همدې امله یې د بهرنیو سرچینو څخه د... Читать дальше...

ملګرو ملتونو یوځل بیا د متحده عربي اماراتو په دوبی ښار کې د اقلیمي بدلون د غونډې له ګډونوالو څخه د افغانستان وضعیت ته د پاملرنې غوښتنه کړې. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ د ادارې اوچا مشر دانیل ایندریس نن په یوه ویډیويي پیغام کې د اقلیمي بدلون له کبله له تېرو ۷ لسیزو راهیسې د افغانستان د روانو ستونزو لکه: د تودوخې د لوړېدو، د ورښتونو د کمېدو او د ځنګلونو د کمېدو د ستونزو یادونه کړې او ویلي یې دي چې له دې کبله طبیعي آفتونه لکه: وچکالي، بې وخته ورښتونه، د تودوخې لوړه درجه او سېلابونه په زیاتېدو دي. Читать дальше...

ټاکل شوې چې د روسیې ولسمشر ولادیمیرپوتین روانه اوونۍ متحده عربي اماراتو او سعودي عربستان ته سفر وکړي. د روسيې دولتي رسنیو ریا نووستي او تاس خبر ورکړی چې پوتین د یوه کاري سفر لپاره دې دوو هېوادونو ته ځي او په ترڅ کې به یې له سعودي ولیعهد محمد بن سلمان سره هم وګوري. متحده عربي امارات اوس مهال د اقلیمي بدلون په اړه د نړیوال کنفرانس کوربه دی، خو معلومه نه ده چې پوتین به په دې غونډه کې ګډون وکړي که نه.

د غزې په جنوب کې د اسراییلي پوځ عملیات له ځمکې او هوا څخه روان دي. اسراییل دا عملیات داسې مهال پیل کړي چې متحدوایالتونو او ملګروملتونو پرله پسې ترې غوښتي دي چې د ملکي وګړو خوندیتوب ته پام وکړي. اسراییل ژمنه کړې چې دا عملیات به د حماس ډلې تر پوره ځپلو پورې روان وي. دا ډله متحدایالات او اروپايي ټولنه تروریستي سازمان ګڼي. امریکايي چارواکو په غزه کې د اسراییل او حماس ډلې ترمنځ د اوربند له پای ته رسېدو وروسته د زیاتېدونکو انساني تلفاتو او په دې اړه چې آیا له اسراییلو دا تمه لري که نه چې پر هغو... Читать дальше...

د درې ورځنۍ تمریناتي سیالۍ په وروستۍ ورځ افغان ابدالیان کرکټ ملي لوبډلې د انګلنډ لاینز لوبډلې د ۱۴۷ منډو هدف د ۵ لوبغاړو په سوځېدو سره پوره کړ او د ۵ وېکټو په توپیر یې لوبه وګټله. افغان کرکټ بورډ ویلي، د افغان لوبډلې په ګټه په وروستۍ پاڼۍ کې دروېش رسولي ۴۵، احسان جنت ۲۹ او لوبډلمشر اکرام علي خیل ۲۲ ناسوځېدلې منډې جوړې کړې. یاده سیالي چې د دواړو کرکټ بورډونو په ګډ لګښت د عربي متحده اماراتو په ابوظبۍ ښار کې ترسره شوه، انګلنډ په لومړۍ پاڼۍ کې ۱۳۷ منډې کړې وې چې په ځواب کې یې افغانستان ۱۷۰ منډې وکړې. Читать дальше...

د طالبانو د حکومت چارواکي وايي، پرون دوشنبه د افغان کډوالو ۴۱۱ کورنۍ د تورخم او سپین بولدک له لارو افغانستان ته را ستنې شوې دي. د راستنېدونکو کډوالو ستونزو ته د رسېدنې کمېسیون رسنیو ته په لېږل شوې خبرپاڼه کې ویلي چې ۲۴۴ کورنۍ په تورخم او ۱۶۷ نورې د سپین بولدک له لارې اېستل شوې دي. د طالبانو د کډوالو او راستنیدونکو چارو وزارت د معلوماتو له مخې، تراوسه له پاکستانه د راستنو شویو افغان کډوالو شمېر له څلور لکه او لس زرو اوښتی دی. پاکستان د نومبر په لومړۍ نېټې راهیسې له هغه هېواده د څه باندې ۱۷ لکه بې اسناده افغان کډوالو د اېستو لړۍ پيل کړې ده.

یوشمېر فعالانو او سیاستوالو د پښتون ژغورنې غورځنګ د مشر منظور پښتین نیول کېدو ته غبرګونونه ښودلي دي. د همدې غورځنګ فعال او سیاستوال علي وزیر پر خپله اېکس پاڼه یا پخواني ټویټر لیکلي، زندان او بریدونه به د دوی زغم نه یوازې دا چې کم نه کړي؛ بلکې زیات او پوخ به یې کړي. د ښځو د تعلیم او حقونو فعالې او د پي.ټي.ایم غړې سنا اعجاز هم د پښتون نیول کېدل او پر هغه برید غندلی دی. پښتین پرون دوشنبه د بلوچستان ایالت د پولیسو له خوا وروسته تر هغه ونیول شو چې پر موټریز کاروان یې ډزې وشوې او دی ترې روغ ووت.... Читать дальше...

د برېتانیا د دفاع وزارت اټکل کوي چې د روسیې شاوخوا ۷۰ زره سرتېري له اوکرایني ځواکونو سره په جګړه کې وژل شوي دي. دغه وزارت پرون دوشنبه په اوکراین کې د جګړې د تحولاتو په اړه خپل تازه راپور کې د روسانو د تلفاتو دغه شمېر اعلان کړی دی. په راپور کې راغلي چې په وژل شویو روسانو کې شاوخوا ۵۰ زره یې د روسیې پوځیان او ۲۰ زره نور یې د واګنر ډلې اجیر جنګیالي دي. د برېتانیا د دفاع وزارت په حواله د اوکراین په جګړه کې له ۱۸۰ زرو تر ۲۴۰ زرو پورې روسي پوځیان او د واګنر جنګیالي ټپیان شوي هم دي. روسیې په دې اړه څه نه دي ویلي. Читать дальше...

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونو خونه وايي افغانستان د روان ۲۰۲۳ کال په ۱۱ میاشتو کې څه باندې یو میلیارد او ۶۰۰ میلیون ډالر صادرات درلودل. د دې خونې د مشرتابه پلاوي غړي خانجان الکوزي پرون- د لیندۍ ۱۳مه آزادۍ راډیو ته وویل چې دا ارقام د دوی دفتر ثبت کړي دي. الکوزي زیاته کړه: " د هغو ارقامو له مخې چې د سوداګرۍ او پانګونو له خونو سره دقیق موجود دي، د ۲۰۲۳ کال په یوولسو میاشتو کې تقریبا په ارزښت د یو میلیارد او شپږ سوه میلیون ډالرو صادرات شوي دي له افغانستانه نورو هېوادونو ته." ښاغلی الکوزی زیاتوي... Читать дальше...

د اسراییل پوځ د حماس او نورو تندلارو ډلو پرضد د تهاجمي عملیاتو په ترڅ کې د غزې د تړانګې جنوب ته لسګونه ټانکونه لېږلي. متحدایالتونه او اروپايي ټولنه حماس تروریستي ډله ګڼي. د اسراییل پوځ پرون د غزې د جنوب په ځینو برخو کې له الوتکو څخه خبرپاڼې خپرې کړې چې په هغو کې یې خلکو ته خبرداری ورکړی و، چې له خپلو سیمو ووځي. عیني شاهدانو فرانسپرس خبري اژانس ته ویلي چې پرون یې د غزې جنوبي ښار خان یونس ته نژدې اسراییلي ټانکونه، زغرګاډي او بولدوزرونه لیدلي دي. دا له کورنیو بې ځایه شویو ډکه ده. اسراییلي... Читать дальше...

د (ټایمز هایر ایجوکېشن) په نوم نشریې د افغانستان او افغانانو پر یوې مهمې مسلې، چې ډېرو ورته پام نه دی کړی، لیکنه خپره کړې ده. دا خپرونه وايي، د افغانستان پوهنتونونه تکړه استادان اوهمداراز محصلان له لاسه ورکوي. د دې بریتانیايي خپرونې پر اساس، د اکاډیمکو کدرونو ځای هغه کسان نیسي چې دیني زده کړې یې کړي او له همدې کبله له زده کړو سره د محصلانو لېواتیا په کمېدو ده. په وروستیو څه باندې دوو کلونو کې، چې طالبان واک ته رسیدلي، د افغانستان د پوهنتونونو سلګونه استادان نورو هیوادونو ته مهاجر شوي دي او دا لړۍ لا هم دوام لري. Читать дальше...

په افغانستان کې د کډوالو لپاره د ملګروملتونو د لویې کمېشنرۍ UNHCR مشر وايي چې افغانستان ته دوی تل د یوه بېړني حالت په سترګه ګوري. لیوناردو زولو دا څرګندونې پرون له بروکسل څخه د لیدنې پرمهال وکړې. د بلجیم د اي یو ابزرور خبري سایټ د راپور له مخې، ښاغلي زولو پر افغانستان د طالبانو واکمنېدو ته د اشارې په ترڅ کې وویل، افغانستان چې د ‌بشري حقونو د ناوړه وضعیت له کبله د انزوا خوا ته تللی د ۲۰۲۱ کال د اګست میاشتې له بېړني وضعیت څخه نه دی راوتلی. UNHCR اوس مهال له هغو افغان کډوالو سره د مرستې په بېړنۍ... Читать дальше...