Новости за 18.10.2020

په پکتیا، خوست او پکتیکا کې د جلغوزیو راټولونکي او سوداګر وایي، په ډېرو سختو شرایطو او ستونزو کې د جلغوزیو حاصل راټولوي، خو په لارو کې ترې وسله وال طالبان د یوه موټر پر سر د عشر په نوم سلګونه زره افغانۍ اخلي. په خوست کې د جلغوزیو مارکېټ چېرته چې د پکتیا، پکتیکا او د خوست له مختلفو ولسوالیو خلک د خرڅلاو لپاره جلغوزي راوړي. ظاهراً د جلغوزي راټولول او تر دې مارکېټ یې را رسول اسانه برېښي، خو له سوداګرو او کاروباریانو سره له خبرو څرګندېږي ، چې تر دې ځایه په راسېدو کې ګڼې ستونزې ګالي. د دوی له منځه... Читать дальше...

د افغانستان په غور ولایت کې یو موټر بمي چاودنه شوې چې د چارواکو په وینا پکې لږ تر لږه ۲۰ کسانو ته مرګ ژوبله اوښتې.

د غور ولایت چارواکي وايي، په مرکز فېروزکوه کې په یوه چاودنه کې تر لسو زیات کسان وژل شوي دي.   د غور د پولیسو ویاند عبدالمعروف رامش ازادۍ راډیو ته وویل، دا موټربم چاودنه وه، چې امنیې قوماندانۍ ته څېرمه شوې ده.  د غور د ولایتي روغتون یوه مسوول ډاکتر محمد نصرت ازادۍ راډیو ته وویل، د ټپیانو شمېر په زیاتېدو دی. هغه زیاته کړه: "په روغتون کې ۱۱ شهیدان  او تر ۱۰۰ زیات ټپیان شته، د ډېرو ټپیانو وضعیت خراب دی، د روغتون پرسونل هڅه کوي دوی ته خدمات وړاندې کوي، نور ټپیان هم راوړل کېږي او شمېر یې په زیاتېدو... Читать дальше...

ارمنستان او اذربایجان یو او بل په لانجمنه سیمه نګورنو قره باغ کې د جګړو د درېدو په هدف له لګول شوي تازه اوربنده په سرغړونه تورن کړ.  د بشري چارو په خاطر دغه اوربند له تېرې شپې راهیسې نافذ شوی و.  د ارمنستان دفاع وزارت یوې ویاندې وویل، چې نن سهار وختي د دوی «د دښمن له اړخه» د توغندیو او توپونو ډزې شوې دي.  بلخوا د اذربایجان دفاع وزارت د ارمنستان ځواکونه تورن کړي، د تماس پر هغه کرښه چې دواړه سیال لوري سره جلا کوي، د هاوان ډزې کړې دي.  دا تورونه په داسې حال کې پورې کېږي، چې تر دې څو ساعته مخکې... Читать дальше...

ډاکتران وايي، افغان چارواکي او په تېره د عامې روغتیا وزارت هغه دې، د کرونا ویروس د مخینوي په خاطر تر نورو ډېر روغتیايي سپارښتنې عملي کړي. د افغانستان د عامې روغتیا وزارت په تازه شپو ورځو کې ویلي چې د ګڼې ګوڼې په ځایونو او دولتي دفترونو کې به د ماسک کارول جبري شي. خو تېره شپه یو شمېر دولتي چارواکو، د فوتبال د غوره لیګ د وروستۍ لوبې په مراسمو کې ماسکونه نه‌و کارولي. د افغانستان د عامې روغتیا سرپرست وزیر یو له دغو چارواکو څخه و چې ماسک یې نه‌و، کارولی. ډاکتران وايي، دولتي چارواکي باید دغه سپارښتنې په لومړي سر کې پخپلو ځانونو پلي کړی. Читать дальше...

کورنیو چارو وزارت وايي، نن سهار ۱۱ بجې د غور ولایت د ښځو چارو، شهیدانو او معلولینو چارو ریاستونو مخې او د امنیه قوماندانۍ ته نږدې د یوه کرولا موټر په واسطه بمي برید شوی. د دې وزارت ویاند طارق آرین وايي، د دې برید له امله ۲۰ کسان مړه او ټپیان شوي دي. اخوا ویل کېږي، دغه چاودنه د غور ولایت د امنیه قوماندانۍ د موټرو په پارکېنګ کې شوې ده. د غور د امنیه قوماندانۍ ویاند عبدالمعروف رامش ازادي راډیو ته وویل، چې چاودونه موټربم په وسیله شوې او ملکي خلکو ته یې درانه زیانونه اړولي خو ده د تلفاتو کره شمېرې په اړه جزییات ور نه کړل. Читать дальше...

د افغانستان سوداګرۍ خونه وايي د دغه هېواد او پاکستان ترمنځ ۶۰ سلنه سوداګریزې چارې کمې شوې دي. د افغانستان د سوداګرۍ خونې مرستیال یونس مومند نن ازادي راډيو ته وویل، د کرونا ویروس د خپرېدو او د افغانستان او پاکستان ترمنځ د لویو لارو له بندېدو سره د دواړو هېوادونو ترمنځ سوداګریزې اړیکې ټکنۍ شوې دي. د ښاغلي یونس په وینا اوس‌مهال په ورځني ډول نږدې ۹۰۰ بار وړونکي موټر پاکستان ته ځي، خو دا په داسې حال کې ده چې تېر کال دغه اندازه ۲ زره بار وړونکو موټرو ته رسېده. نوموړي وویل، پاکستان ته په تلونکو افغان... Читать дальше...

د افغانستان د کرنې او مالدارۍ وزارت وايي په کابل کې له زرو ډېرو مېرمنو ته کورنۍ باغچې جوړې شوې. د کرنې او مالدارۍ وزارت ویاند اکبر رستمي نن ازادي راډيو ته وویل چې دغه کورنۍ باغچې د ښځو اقتصادي پیاوړتیا په هدف جوړې شوې دي. نوموړي وویل چې په روان کال کې یو زر او ۱۹۰ مېرمنو ته په کابل کې کورني باغچې جوړې شوې دي. ښاغلی رستمي وايي، یادې باغچې د کابل په ولسوالیو کې جوړې شوې دي. د کرنې او مالدارۍ وزارت وايي، د دغو کورنیو باغچو ترڅنګ مېرمنو ته د مېوو د پروسس وسایل هم وېشل شوي دي.

په جمرود کې د خیبر پیس ګېمز په نوم د لوبو مېله د اکتوبر پر ۱۶مه پيل شوې ده. د کورونا وایرس د وبا له امله په خيبرکې د لوبو میدانونه تړل شوي ول خو اوس څه باندې شپږ میاشتې وروسته بيا اباد شول. د سولې په نوم د لوبو په دې مېله کې د ۱۴ لوبو سيالۍ کېږي چې شاوخوا ۲۰۰۰ لوبغاړي برخه پکې اخلي.

د افغانستان د ولسمشر لومړی مرستیال امرالله صالح وايي، بې‌اسناده موټر به یا پولیسو یا د وژل شویو امنیتي ځواکونو کورنیو ته وسپارل شي. ښاغلي صالح نن یکشنبه پر خپله فېس‌بوک پاڼه لیکلي، د نن سهار د امنیتي غونډې د پرېکړې پر اساس، له ټولو موټر چلوونکو غوښتل کېږي چې یا خپل موټرونه قانوني کړي او یا به ضبط کېږي. وروسته له دې چې په کابل ښار کې له جنايي پېښو د خلکو اندېښنې او شکایتونه زیات شول، امرالله صالح ته د څو اوونیو لپاره د پلازمېنې د امنیت دنده وسپارل شوه. ده ویلي چې پر غلو، شوکمارو او د هغو پر ملاتړو به ترحم ونه‌کړي.

کابل چاپ ورځپاڼو د نن ورځې په ګڼو کې تر ډېره د ولسمشر لومړي مرستیال امرالله صالح ته د کابل د امنیت د سپارلو او د هلمند جګړې په تړاو لیکنې او تبصرې خبرې کړې دي. مسیر مسیر ورځپاڼې پوښتنه کړې چې ولې باید د ولسمشر مرستیال د کابل د امنیت مسؤل شي!؟ سرمقاله لیکونکي که څه هم دا اقدام له یوه اړخه مثبت، خو له بلې خوا يې د اندېښنې وړ بللې چې د کابل ښار د امنیت په شان مسایل مخامخ د ولسمشر د لومړي مرستیال له‌خوا پر مخ یووړل شي. خو سرمقاله کې دا مسئله هم د پوښتنې وړ بلل شوې چې د کابل ښار د پولیسو امنیتي... Читать дальше...

د بهرنیو اړیکو شورا د بهرنیو اړیکو شورا له افغانستانه د پوځیانو د ایستلو په اړه د ولسمشر ټرمپ د ټویټ او په دې برخه کې د دوو نورو امریکايي چارواکو پر متفاوتو څرګندونو او همداراز په دې برخه کې د امریکا د ولسمشرۍ د دوو کاندیدانو پر لیدلوری تبصره کړې ده. ولسمشر ټرمپ تېره اوونۍ په یوه ټویټ کې ولیکل چې تر کرسمس پورې به امریکايي پوځیان له افغانستان څخه وباسي. ده دا خبره څو ورځې وروسته له دې وکړه چې د ده د ملي امنیت سلاکار رابرت اوبراین وویل چې د راتلونکي میلادي کال په لومړیو کې به په افغانستان کې یوازې دوه نیم زره امریکايي پوځیان پاتې وي. Читать дальше...

د افغانستان د ملي مصالحې عالي شورا رئیس عبدالله عبدالله د سولې د هلو ځلو په لړ کې نن سهار تهران ته لاړ. ښاغلی عبدالله تر دې وړاندې پاکستان او هند ته تللی و. د ملي مصالحې عالي شورا د رسنیو څانګه وايي، د دې شورا رئیس به په تهران کې د ایران له ولسمشر، بهرنیو چارو وزیر او ځینو نورو چارواکو سره د افغانستان د سولې بهیر، د دوحې د خبرو، په افغانستان کې د سولې د هڅو د سیمه‌ییز ملاتړ او د اجماع پر اړتیا خبرې وکړي.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت وايي، ملګرو ملتونو نن د اکټوبر په ۱۸مه د ایران او نړیوالو قدرتونو ترمنځ د ۲۰۱۵ کال د اټمي موافقې پر اساس پر دغه هېواد د متعارفو وسلو د پلورلو بندیز پای ته ورساوه. دا وزارت وايي چې پر ایران د بندیز پای ته رسېدا په یوه اعلامیه کې اعلان شوې او ورسره اسلامي جمهوریت ته او یا ورڅخه د وسلو پر انتقال، ورسره تړلو فعالیتونو او مالي خدماتو باندې بندیزونه پای ته رسېدلي دي. په تیوري کې ایران کولای شي چې د ټانکونو، جنګي الوتکو او لویو توپونو په شان متعارفې وسلې رانیسي یا وپلوري. Читать дальше...

د ارمنستان او اذربایجان د بهرنیو چارو وزارتونو هم‌مهاله اعلان وکړ چې د تېرې شپې له ۱۲ بجو څخه‌یې د بشري چارو په خاطر موقت اوربند کړی دی. د دواړو هېوادونو د بهرنیو چارو وزارتونو په ورته اعلامیو کې د مېنسک ډلې د مشرانو د اکټوبر د لومړۍ او ۱۵مې نېټو ګډو اعلامیو او د اکټوبر په ۱۰مه د اوربند لپاره د دوو هېوادونو مخکېنۍ موافقې ته اشاره کړې، ویلي یې دي چې دا اوربند به د بشري مرستو لپاره وي. نه اذربایجان او نه ارمنستان د اوربند د مودې په اړه څه ویلي، خو په مخکېنۍ موافقه کې چې تطبیق نه‌شوه، د اوربند موده ۷۲ ساعته ټاکل شوې وه. Читать дальше...

د چک جمهوریت پولیسو ۲۰ تنه په فوټبال کې د لاسوهنې او فساد په تور نیولي دي. پولیسو پرون پلازمېنه پراګ کې د فوټبال ملي فدراسیون په مرکز کې دغه کسان ونیول. دې حرکت ته د پلان شویو جرمونو په وړاندې د مبارزې نوم ورکړل شوی دی. دغه تورونه د چک د فوټبال غوره لیګ په اړه نه، بلکې نورو ټیټ پوړو لیګونو په اړه دي. په تورنو کسانو کې د فوټبال فدراسیون مرستیال رومان ببر هم شامل دی، نوموړی دغه هېواد کې د کمونېستي رژیم پر مهال د مخفي پولیسو غړی و. څارنوالانو تر اوسه د تورنو کسانو هویت نه‌دی تأیید کړی.

د بلاروس پلازمېنه مېنسک کې لسګونه ښځو پر الکساندر لوکاشینکا د فشار راوړلو په هدف مظاهره وکړه. پرونۍ مظاهره له پخوانیو هغو وړه وه. پر تلګرام او نورو ټولنیزو رسنیو خپرې شوې وېډیوګانې ښيي چې پولیسو یو شمېر مظاهره‌چیانې نیولې دي. بلاروس کې د ویاسنا په نوم د بشري حقونو یوه بنسټ ویلي، پولیسو د شنبې په ورځ لږترلږه ۱۵ ښځې نیولې دي. بلاروس کې د اګسټ د نهمې نېټې له انتخاباتو وروسته اعتراضونه پيل شوي دي. دغلته د حکومت مخالفه کاندیده سویتلانا تیخانوفسکایا وایي چې دا ټاکنې دې ګټلې دي.

د نیوزیلند په پارلماني ټاکنو کې جاسندا اردرن د دوهم ځل لپاره صدراعظمه شوه او د دې دا بریا د ډېرو څوکیو د ګټلو له کبله تاریخ جوړونکې شوه. د پرونیو ټاکنو لومړنۍ پایلې ښيي چې د اردرن کارګر ګوند د پارلمان اکثره څوکۍ ګټلې دي. جاسندا اردرن پرون په اوکلنډ کې خپلو پلویانو ته وویل: "موږ په قطبي کېدونکې نړۍ کې ژوند کوو، هغه ځای چې هره ورځ زیات شمېر کسان د نورو د وړتیاوو د لیدلو توانایي له لاسه ورکوي، زه هیله‌منه یم چې د نیوزیلند ټاکنو به ښودلې وي چې موږ هغسې نه‌یو، د یوه ملت په توګه کولای شو غوږ ونیسو... Читать дальше...

پاکستاني چارواکو دغه هېواد ته د حزب اسلامي د مشر ګلبدین حکمتیار د سفر خبر ورکړی دی. د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړي استازي محمد صادق پر خپله ټویټرپاڼه لیکلي چې حکمتیار به سبا دوشنبه په درې ورځني سفر پاکستان ته روان شي. ده ویلي چې حکمتیار به د بهرنیو چارو له وزیر، ولسمشر، صدراعظم او د پارلمان له مشر سره وګوري او هم به هلته یوه فکري بنسټ (تینک تنک) ته وینا وکړي. خپله ښاغلي حکمتیار لا پاکستان ته د سفر په اړه څه نه‌دي ویلي.

د کوټې پښتو اکېډمۍ د بلوچستان په پښتون مېشتو سیمو کې خلکو د ته پښتو ژبې لیک لوست ور زده کولو لړۍ پيل کړې ده.

د افغانستان ۱۰۰ ولسوالیو ته نوي امنیه قوماندانان معرفي شول. چارواکي وایي، له دغو کسانو ازموینه اخیستل شوې او له ازادې سیالۍ وروسته دغو پوستونو ته بریالي شوي دي. ولسمشر محمد اشرف غني پرون په ارګ کې د قوماندانانو د معرفۍ په غونډه کې وویل، ولسوالیو ته د دغو کسانو په تګ به هلته ښه انګېزه، تعهد او تحرک رامنځته شي. ښاغلي غني له امنیتي چارواکو غوښتي چې د ولسوالیو د قوماندانانو ملاتړ او د ستونزو هواري ته کار وکړي. دا لومړی ځل دی چې په دومره لوی شمېر کې قوماندانان د چارواکو په خبره، یوه رقابتي پروسه کې ولسوالیو ته معرفي کېږي.

د ارزګان په دهراوود ولسوالۍ کې د هاوان یوې ګولۍ دوه ښځې وژلي او دوه وړې نجونې یې ټپیانې کړې دي. د والي ویاند احمد شاه ساحل وایي، دغه ګولۍ تېر ماښام د وسله‌والو طالبانو له‌خوا توغول شوي چې د یوه قومي مشر پر کور لګېدلې ده. هغه زیاته کړه: "د ارزګان ولایت د دهراوود ولسوالۍ په زردتالې سیمه کې د طالبانو له‌خوا د هاوان ګولۍ توغول شوې، دا هلته د قومي مشر میر حمزه استاد پر کور لګېدلې ده، له امله‌یې دوه ښځې شهیدانې شوي او دوه ماشومې نجونې ټپیانې شوې دي." ساحل وایي، د ټپي نجونو حالت هم نازک دی او د درملنې... Читать дальше...

د فرانسې د معارف وزیر دغلته د یوه ښوونکي وژل کېدل د ډیموکراسۍ پر یوه اصل یا د بیان پر ازادۍ برید بللی دی. د فرانسې د پوهنې وزیر د پلازمېنې پاریس په یوه څنډه کې د ښوونکي پر وژلو غبرګون ښودلی او ویلي یې دي، هغه د دې لپاره ووژل شو چې د ډیموکراسۍ د یوه اصل یعنې بیان ازادي زده‌کړه‌یې ورکوله. ژان مېشل بلانکور پرون شنبه په پاریس کې د یوې ټلوېزیوني وینا پر مهال وویل: "فرانسه د خپلو رغوونکو ارکانو او هغو کسانو پر مټ پیاوړې شوې چې خدمت ورته کوي، هېڅکله، هېڅکله او هېڅکله به د وېرې او وحشت له کبله له دې... Читать дальше...

په بدخشان ولایت کې چارواکي مني چې د ښار اتمه ناحیه د وسله‌والو طالبانو لاس ته ورغلې. په شمال ختیځ ولایت بدخشان کې د ښار یوه څنډه او دغلته د پولیسو مأموریت د وسله‌والو طالبانو لاس ته ورغلل. دغلته د پولیسو یوې معتبرې سرچینې ازادي راډیو ته وویل، له درېیو ورځو راهیسې جګړه روانه وه او په خبره‌یې کله چې امنیتي ځواکونو ته مرسته ورونه‌رسېده، له سیمې یې شا تګ وکړ. د بدخشان د والي ویاند نېک محمد نظري بیا په یفتل بالا سیمه کې د اتمې ناحیې سقوط نه‌مني، خو وایي له هغه ځایه امنیتي ځواکونو تاکتیکي شا تګ کړی دی. Читать дальше...