Новости за 07.03.2024

Ақша жинауға ең алдымен тәртіп керек. Себебі, теңге тиыннан құралады демекші, аз ақшаны азсынып жұмсап жібермей сақтап қойсаңыз, оған ертең тағы 500-1000 теңге қосылады. Сөйтіп біраз уақытта ақшаның қалай жиналып қалғанын аңғармай да қаласыз. Сонымен:

Сонау Шыңғыс ханның заманында елдің шетінде үлкен бір дау туындайды. Қаған дауды қылыштың жүзімен емес, ақылдың нұрымен шешетін адам іздейді.

Бір данышпан атқа мініп келе жатады. Жол жиегінде ұйықтап жатқан адамның аузына жылан кіріп бара жатады. Жылқышы жыланды үркітіп, адамды құтқарамын деп жарыса жүгірді, бірақ жете алмады. Жылан ұйықтап жатқан адамның аузына кіріп кетті.

Есік ашар, есік көру, үйге кірер — әулетке жаңа мүше ретінде қосылып отырған күйеуге қатысты атқарылатын қазақтың дәстүрлі неке-отбасылық қатынасындағы жосын. Яғни күйеудің қайын жұртына алғаш баруына орай атқарылатын ғұрып.

Түйе мұрындық — салт. Қазақ салтында қалыптасқан бір кәде «түйе мұрындық» деп аталады. Қызы ұзатылып көшіп келе жатқан көш көрші ауылдың тұсынан өткенде, көрші ауылдың әйелдері, көш алдынан арқан керіп тосады да, алдыңғы түйенің бұйдасынан, мұрындығынан мықтап ұстап алады, оны жүргізбей «түйе мұрындық» деген атпен кәде сұрайды.

Киіт — құдалар арасында жасалатын дәстүрлі кәденің бірі. Құдалық, үйлену тойы, үйлену салты Қазақ халқы арасында “құдалық белгісі киіт, қоныс белгісі — бейіт” деген мақал бар. Яғни киіт — құдалықтың негізгі белгілерінің бірі. Киіт — бас киіт, аяқ киіт болып бөлінеді.

Беташар жыры — келін түсіру тойында айтылатын ғұрыптық жырлардың бір түрі. “Беташар” ғұрпын, негізінен, жыршы-жыраулар мен ақындар, өлеңшілер атқарады. Өйткені ол өзіндік сазды әуені бар өлеңмен орындалады. Беташар екі түрлі мақсатты көздейді, оның бірі — келіннің бетін ашып елге таныстыру болса, екіншісі — түскен елін келінге таныстыру.

Сәлем салу — дәстүр. Келін, жас келін, Келіннің жанұядағы қызметі мен әдептілігінің белгісі, ата-енесіне, қайын жұртына деген құрметі мен сәлемі. Беташар кезінен бастап сәлем салу басталады. Сәлемді ата-баба салтымен иіліп немесе тізесін бүгіп салады.

Жасау, қалың мал, Жасауға берілетін мал-мүліктер Жасау — жігіт жағынан келген қалыңмал мөлшеріне шамалас, кейде одан да асып түсетін, ұзатылатын қызға берілетін мал-мүлік.

Құйрық-бауыр — қазақтың салты. Қазақ жолында құда түсіп сөйлесіп, құдалық бекіскенде, қыздың әке-шешесі құдаларының алдына әкеліп малға бата жасатады, ақ сары бас қойын сояды. Мол ет асады, кәделі жілігін түгел қалдырмай асады.

Табалдырық аттау — ұлттық дәстүр. Құда, құдалар. Ұл жақтың адамдары қыз жаққа құда түсе келгенде, қыздың жеңгелері құдаларды үйге кіргізбей табалдырық аттатпай тосып алады да, «табалдырық аттар бер» деп кәде сұрайды. Дайындалып келген құдалар көйлек-көншек, не ақша беріп, табалдырық кәдесін өтеп барып үйге кіреді, төрге шығады. Оны қазақ кәдесінде «табалдырық аттау» деп атайды.

Қыз айттыру — дәстүр. Құда түсу, аттастыру, бесік құда, сүйек жаңғырту, әдет-ғұрып, қазақ салт-дәстүрлері, қалыңдық, жеті ата, қыз алысу, неке, әмеңгерлік, жас отау Әр ата-ана өз ұлының болашақ қалыңдығын ерте ойластырады, өзінің теңін іздейді. «Анасын көріп қызын ал» деген қағиданы қатаң ұстайды. Яғни, болашақ құдасын орынды жерден, жақсы кісілерден, аталы, іргелі ауылдан қарайды. Тұқымында, тегінде ауруы бар отбасының қыздарына сөз салмайды. Лайықты деген адамдарына әдейі барып, балаларының болашағы туралы әңгіме қозғайды... Читать дальше...

Кіндік шеше — әйел босанғанда көмек көрсетіп, нәрестенің кіндігін кесетін әйел. Қазақтың салтындағы үлкен бір сыйлы ана, мол кәделі әйел «кіндік шеше» болып табылады. Туу үстінде баланың кіндігін кескен әйелді «кіндік шеше» деп атайды. Кіндік шеше баланың екінші анасы болып саналады.

Шарана шайқау — ұлттық салт-дәстүр.

Сарыауыздың саяхаты, Ертегі-хикаят, Ақгүлдің айтқаны

Башқұрт ертегісі, әлем халықтарының ертегілері, Аю мен бал арасы Баяғы өткен заманда бір маймақ аю өмір сүріпті. Ол аюдың түлкінің құйрығы сияқты үлпілдеген ұзын құйрығы болыпты. Аю балды өте жақсы көріпті. Оның бал жемеген бірде-бір күні болмапты.

Қарттардың қазіргі замандағы қоғамдағы рөлі мен ежелдегі қарттар туралы ой түйін.

Жер сілкінісі кезінде сабырлық сақтаудың маңыздылығы

Ораз Жандосов туралы мақала