Новости за 23.04.2021

د کرملېن سیاسي منتقد الکسي ناوالنۍ وایي د درملنې لپاره به په زندان کې خوراکي اعتصاب ختم کړي. نوموړي د مارچ پر ۳۱مه دغه اعتصاب پیل کړی وو. ناوالنۍ پر انستاګرام تأیید کړې چې روغتیایي وضعیت‌یې خراب دی او هغه غوښتنه‌یې بیا تکرار کړې چې درملنه‌یې باید د ده شخصي ډاکتران وکړي. نوموړي په یوه پوسټ کې لیکلي، هغو ډاکترانو چې دی بشپړ باور پرې لري، پرون په یوې اعلامیه کې په دې اړه څرګندونې کړي. دغه ۴۴ کلن منتقد وایي ۲۴ ورځې به وخت ونیسي چې د خوړو نظم‌یې بېرته په تدریج سره عادي حالت ته راوګرځي.

د افغانستان او ترکیې د بهرنیو چارو وزیرانو له طالبانو وغوښتل چې د ستانبول په کانفرانس کې ګډون وکړي. دا غوښتنه په ستانبول کې د افغانستان، ترکیې او پاکستان دبهرنیو چارو وزیرانو له درې اړخیزې ناستې وروسته وشوه. د افغانستان د بهرنیو چارو وزیر محمد حنیف اتمر که څه هم ترکیه کې و، خو دغه کانفرانس کې یې په انلاین بڼه ګډون وکړ. له دې وړاندې بهرنیو چارو وزارت ویلي و، د لومړنیو معایناتو له مخې په کورونا د ښاغلي اتمر د اخته کېدو امکان نه دی رد شوی، نو ځکه یې له خپلو سیالانو سره له نژدې نه دي کتلي. د افغانستان... Читать дальше...

د افغان سولې په اړه د استانبول د ناستې د ځنډ له اعلان وروسته اوس د افغانستان د بهرنیو چارو وزارت وایي نن د افغانستان، ترکیې او پاکستان د بهرنیو چارو وزیرانو ترمنځ درې اړخیزه ناسته وشوه. د دې وزارت مرستیال ویاند حامد تهذیب د جمعې په ورځ «۱۴۰۰ کال د غويي ۰۳» ازادي را‌‌‌‌‌‌ډیو ته وویل چې د بهرنیو چارو وزیر محمد حنیف اتمر په دغه ناسته کې د ګډون لپاره ترکیې ته رسېدلی. ‎د ده په خبره دا ناسته چې د یوې ورځې لپاره ده له طالبانو سره د مذاکراتو بېرته پیل، د افغان سولې د بهیر لپاره د سیمه‌ییزې اجماع  پر... Читать дальше...

د افغانستان د بهرنیو چارو وزیر محمد حنیف اتمر په ترکیه کې دی، خو د ډاکترانو د سپارښتنې سره سم به نن له خپلو پاکستاني او ترکي سیالانو سره په انلاین ډول خبرې وکړي. د بهرنیو چارو وزارت مرستیال ویاند حامد تهذیب نن له ازادي راډیو سره په خبرو کې په کرونا ویروس د ښاغلي اتمر د اخته کېدو احتمال رد نه‌کړ. ښاغلی تهذیب زیاتوي: "د افغانستان د بهرنیو چارو وزیر د روغتیایي دلایلو له کبله او د معالج ډاکتر د سپارښتنې سره سم په دې غونډه کې په مجازي ډول ګډون کوي." تر دې وړاندې د بهرنیو چارو وزارت په یوې اعلامیه... Читать дальше...

جرمني چارواکي وايي، له افغانستان څخه د خپلو سرتېرو له ایستلو وروسته به هم له دې هېواد سره ملاتړ ته دوام ورکړي. په دې اړه  د جمعې په ورځ د جرمني د کابینې د دوو وزیرانو څرګندونې خپرې شوې. د جرمني د بهرنیو چارو وزیر هایکو ماس وايي په افغانستان کې یې "پوځي عملیات د دې هېواد سره د تعهد یوازې یو عنصر و."  د ښاغلي ماس په وینا جرمني به "په راتلونکي کې افغانستان کې ملکي ملاتړ ته دوام ورکړي". نوموړي د جرمني د فونک مېډیا ګروپ ورځپاڼو ته په څرګندونو کې ویلي "د افغانانو لپاره د ښه او خوندي راتلونکې جوړول زموږ اروپايي ګټې خوندي کوي". Читать дальше...

روسیې نن په مسکو کې د پولنډ د سفارت پنځه کارکوونکي وایستل. دا اقدام وروسته له هغه شوی چې د پولنډ د بهرنیو چارو وزارت وویل چې په دې هېواد کې د روسیې د سفارت درې کارکوونکي یې له ډیپلوماتیک موقف څخه د سرغړونې او هغو فعالیتونو له کبله چې ښایي پولنډ ته خطرناک وي، د منلو وړ نه‌دي. د روسیې د بهرنیو چارو وزارت وویل چې د پنځو پولنډي ډیپلوماتانو د ایستلو خبر یې په مسکو کې د پولنډ د سفیر کریستوف کرایوفسکي د احضار پر مهال ورکړی دی.   په دې وروستیو کې د ځینو اروپایي هېوادونو اړیکې له روسیې سره کړکېچنې شوې دي.

د ننګرهار د والي دفتر په جلال‌اباد ښار کې د یوې چاودنې په نتیجه کې د یوه سرتېري د وژل کېدو خبر ورکړ. د ننګرهار ولایت د رسنیو دفتر په یوې اعلامیه کې راغلي چې دا چاودنه نن غرمه ۱۲ بجې د جلال‌اباد-تورخم پر عمومي لارې د پولیسو پر موټر شوې ده. اعلامیه زیاتوي چې په دې پېښه کې یو بل سرتېری ټپي شوی هم دی. تر اوسه د دې پېښې مسؤلیت چا نه‌دی منلی.

په غزني کې د ناوې قطعې قوماندان رحمت‌الله مبارز له دوو نورو ملګرو سره د ماین په چاودنه کې ووژل شو.   که څه هم د غزني سیمه‌ییز چارواکي په دې اړه له څه ویلو ډډه کوي، خو د ولایتي شورا مرستیال امان‌الله کامراني د ښاغلي مبارز وژنه تأیید کړه. ښاغلی کامراني وايي، قوماندان مبارز تېره شپه د غزني ده‌یک ولسوالۍ ته د جګړې د مهارولو په موخه د مرستندویه ځواک سره تللی وو چې د بېرته راتلو پر وخت‌یې پر ټانک ماین وچاودېد.   ښاغلی کامراني وايي: ​"ټانک ویجاړ شوی، په نتیجه کې یې دی شهید شو، دوه نور هم ورسره شهیدان... Читать дальше...

اروپایې ټولنې په ۲۰۲۰ کال کې تر ټولو ګرم اوړی تېر کړ.   د اروپا د چاپېریال ادارې پرون په یوه راپور کې وویل چې پروسږکال د هوا د حرارت درجه تر ۱،۶ پورې لوړه شوې وه. په راپور کې راغلي چې اروپایي هېوادونو له ۱۹۸۱ کال راپدېخوا تر ټولو ګرم منی او ژمی ثبت کړ. د تېر کال په اوږدو کې په اروپایي هېوادونو کې د حرارت درجې د لوړوالي دلیل معلوم نه‌شو، خو تمه ده د نړۍ څه باندې ۴۰ هېوادونه به د چاپېریال په اړه په دوه ورځنۍ غونډه کې د ځمکې په تودېدو خبرې وکړي.

په هند کې د 'کووېډ-۱۹' ناروغانو د درملنې په یوه روغتون کې اورلګېدنې ۱۳ تنه ووژل. د راپورونو له مخې دا پېښه نن په ممبی ښار کې شوې ده. تر اوسه د دې پېښې علت معلوم نه‌دی، خو په اړه‌یې تحقیقات دوام لري.  هند له تېرو شاوخوا دوو اوونیو راهیسې د کرونا ویروس د یوې نوې بڼې د بې‌ساري خورېدو له بحران سره مخامخ شوی او له همدې کبله د دې هېواد په روغتونونو کې اکسیجن کم شوی دی.   یوازې په تېرو ۲۴ ساعتونو کې نږدې ۳۳۳ زره کسان په هند کې په کرونا ویروس اخته شوي دي.   د امریکا متحده ایالات، استرالیا، اسرائیل،... Читать дальше...

له افغانستانه د امریکايي ځواکونو د وتلو له اعلان سره ښايي د ایران پخوانی ارمان پوره شوی وي ځکه له دې اعلان سره به ټول نړیوال ځواکونه چې ایران په سیمه کې د ناامنۍ عامل بلل، له سیمې ووځي. ولسمشر جو بایډن د اپرېل په ۱۴مه اعلان وکړ چې په افغانستان کې دېره پاتې دوه‌نیم زره امریکايي پوځیان به هم د سپټمبر تر ۱۱مې نېټې ووځي. په عین ورځ ناټو اعلان وکړ چې د دې ټلوالې د غړو هېوادونو اووه زره سرتېري به هم تر همدې نېټې له افغانستانه ووځي.  د څارونکو او سیاسي شنونکو په باور د نړیوالو ځواکونو وتل به ایران ته... Читать дальше...

طالبان ادعا کوي چې دوی اوس هسې سخت‌دریځي نه‌دي چې په ۱۹۹۰مو کلونو کې افغانستان کې د خپل واک پر مهال وو. هغه مهال طالبانو پر خلکو په ځانګړې توګه ښځو او دیني اقلیتونو د خپلو سختو قوانینو د نافذولو له کبله له نړیوال مخالفت سره مخ وو. اوس چې د امریکا متحده ایالاتو افغانستان کې د خپلې ۱۹ کلنې جګړې د پای ته رسولو لپاره د افغان حکومت او طالبانو ترمنځ د یو سوله‌ییز جوړجاړي هڅې تېزې کړې دي، د طالبانو سخت‌دریځه اسلام‌پالې ډله هڅه کوي له خپل ځانه یو پخلا کېدونکی او نرم تصویر وړاندې کړي. خو هغه افغانان چې... Читать дальше...

د ممبی عالي محکمې د څلورو افغان ماشومانو د سرپرستۍ لپاره د یوې افغانې غوښتنه رد کړه.  د دغو څلورو هلکانو مور هندۍ ده چې څو کاله مخکې یې په هندوستان کې له یوه افغان محصل سره واده کړی و.  د دغو ماشومانو انۍ چې له افغانستانه هند ته ورغلې هلته‌یې له محکمې غوښتي و چې لمسیان‌یې ښه وضعه نه‌لري او غوره به وي چې که یې سرپرستي دې ته ورکړل شي څو یې افغانستان ته بوځي.  د هندي رسنیو د راپورونو له مخې دا څلور هلکان وروسته له هغه له خپلې مور سره له افغانستان هند ته کډه شول چې پلار یې ۲۰۱۸ کال کې په کابل کې په یوې انتحاري حمله کې ووژل شو. Читать дальше...

د کابل-کندهار پر لویه لار د زابل په مربوطاتو کې د تېري شپې د ترافیکي پېښې د مړو شمېر ۱۶ تنو ته لوړ شو.   د زابل او کندهار د ولایتي روغتونونو مسؤلینو نن ازادي راډیو ته وویل چې په دواړو روغتونونو کې د یادې پېښې د ټپیانو له ډلې درېیو کسانو ساه ورکړه چې دوه‌یې په زابل او یو په کندهار کې مړ شو.   پېښه هغه مهال وشوه چې یو مسافر وړونکی موټر او یو ټانکر د زابل د جلدک په سیمه کې سره ټکر شول.   د پېښې ژوندي پاته شوي کس ازادي راډیو ته د دې پېښې په اړه وویل: "موږ زابل ته نږدې وو چې موټر زموږ نه مخکي شو... Читать дальше...

د لیبیا په سواحلو کې له پناه غوښتونکو یوه ډکه ربړي بېړۍ یا جاله ډوبه شوې ده.  د راپورونو په اساس دې بېړۍ کې ۱۳۰ کسان ناست و.   د مدیترانې سمندرګي د بېړنیو مرستو رسولو سازمان اعلان کړی چې لا څوک نه‌دي ژغورل شوي.  یوازې د ۱۰ کسانو مړي او د بېړۍ ځینې ټوټې پيدا شوې دي.  د وایکنګ ژغورندیه سازمان د همغږۍ مسؤلې لوییزا البرا پرون ویلي چې له دوی سې شنبه د مرستې غوښتنه شوې وه. د ژغورنې درې کښتۍ له هغه راهیسې د لیبیا په ساحلونو کې ګرځي، خو څوک‌یې نه‌دي موندلي.  د ملګرو ملتونو سازمان د راپورونو له... Читать дальше...

په منځني ختیځ کې د امریکا د پوځي قرارګاه عمومي قوماندان جنرال کېنت مک‌کنزي دې ته اندېښنه لري چې له افغانستانه د بهرنیو ځواکونو له وتلو وروسته به افغان ځواکونه تر خپل کنټرول لاندې سیمو د ساتلو وړتیا ونه‌لري. جنرال مک‌کنزي پرون د اپرېل په ۲۲مه د سنا د پوځي خدماتو کمېټې غړو ته په څرګندونو کې وویل: "زما اندېښنه دا ده چې افغان ځواکونه به د نړیوالو ځواکونو له هغه ملاتړ وروسته چې له کلونو راهیسې درلود، د خپل کنټرول لاندې سیمو د ساتلو وړتیا ولري. د استخباراتي، جنګي او داسې نور ملاتړ له کبله دغو ځواکونو... Читать дальше...

د امریکا پوځ په پام کې لري چې د خپلو سرتېرو د ایستلو د عملیاتو لپاره افغانستان ته اضافي ځواکونه واستوي. په منځني ختیځ کې د امریکا د پوځي قرارګاه عمومي قوماندان جنرال کېنت مک‌کنزي پرون پنجشنبه د سنا د پوځي خدماتو د کمېټې استماعیه غونډې ته وویل چې دا تدابیر به له افغانستانه د امریکا او ناټو د پوځي ځواکونو د وتلو د بهیر خوندیتوب یقیني کړي. ولسمشر جو بایډن د اپرېل په ۱۳مه اعلان وکړ چې امریکايي ځواکونه به د مې په لومړۍ نېټه له افغانستانه وتل پیل کړي او دا بهیر به د سپټمبر تر ۱۱مې بشپړ شي. په همدې... Читать дальше...

نن د اپرېل ۲۳مه د کتاب او کاپي رایټ نړیواله ورځ ده، دا ورځ هر کال د نړۍ په بېلابېلو هيوادونو کې نمانځل کېږي او خلک په‌کې د کتاب لوست ته هڅول کېږي. افغانستان چې د بې‌سوادۍ کچه په‌کې لوړه ده د کتاب مینه‌وال په‌کې کم دي او د نږدې ۳۵ ملیونه نفوس درلودونکي دې هېواد کې د مطالعه کوونکو شمېر په وړو کې د مالګې په اندازه وي. السعید چاپ خونه، په کابل کې د کتابونو د چاپولو هغه پرمختللی مرکز چې په تېره اوونۍ کې يې ماشینونه د چاپ لپاره یوازې یو ځل چالان شوي دي، خو دوه کاله وړاندې ښايي د چاپ دې ماشینونو د درېدو او دمې لپاره کم وخت درلود. Читать дальше...

په پام کې ده چې د افغانستان د بهرنیو چارو وزیر په افغانستان کې د سولې د ټینګښت د هڅو په ترڅ کې نن له خپلو پاکستاني او ترکي سیالانو سره وګوري. د بهرنیو چارو وزارت مرستیال ویاند حامد تهذیب پرون پنجشنبه ازادي راډیو ته وویل چې محمد حنیف اتمر به له شاه محمود قریشي او مولود چاووش اوغلو سره په کتنه کې د سولې پر اړوندو مسایلو بحث وکړي. ښاغلی تهذیب وايي: "په پام کې ده په دې غونډه کې د درېیو مواردو، د افغانستان د اسلامي دولت او طالبانو ترمنځ د خبرو د بیا پیل، د سولې بهیر د ملاتړ لپاره د اجماع د پیاوړي... Читать дальше...

واشنګټن اګزمېنر واشنګټن اګزمېنر ورځپاڼه لیکي، د امریکا د مرکزي قوماندانۍ مسؤل جنرال کېنت مک‌کنزي په راتلونکو نږدې څلور نیمو میاشتو کې له افغانستانه د ټولو امریکایي ځواکونو د ایستلو اساسي مسؤلیت لري.  ورځپاڼه وړاندې لیکي، د بل هر ښه چارواکي په څېر به جنرال مک‌کنزي په ښه توګه خپل مأموریت ترسره کړي، خو ده روانه اوونۍ د امریکا استازو جرګې ته په یوې غونډه کې د خبرو پر مهال پر طالبانو شک وکړ چې د سولې په خبرو کې دې صادق وي. ورځپاڼه څرګندوي چې په دې غونډه کې جمهوري غوښتونکي سناتور دوګ لیمبورن ترې... Читать дальше...

د امریکا ولسمشر جو بایډن ژمنه کړې ده چې تر ۲۰۳۰ کاله به د نړۍ د ستر اقتصاد د ګلتوني ګازونو خپراوی د ۲۰۰۵ کال په پرتله نیمايي ته راکم کړي. ښاغلي بایډن پرون د اقلیم په نړیواله سرمشریزه کې ژمنه وکړه چې د دې مضرو ګازونو کچه به په سلو کې د ۵۰ یا ۵۲ ترحده راکم شي. د ځمکې د ورځې په مناسبت دا پرونۍ سرمشریزه چې پر متحده ایالاتو سربېره د چین، روسیې، هند او د خلیج هېوادونو په ګډون د نړۍ د شاوخوا ۴۰ هېوادونو مشرانو په‌کې ګډون کړی و، ولسمشر بایډن او مرستیالې یې کماله هرېس پرانیسته. دا دوه ورځنۍ سرمشریزه... Читать дальше...

د افغانستان د عامې روغتیا وزارت په هېواد کې د کرونا ویروس د نوې پرمختللې بڼې د ۲۰۷ نویو مواردو خبر ورکوي. د روغتیا وزارت ویاند میرویس علیزي تېر ماښام ازادي راډیو ته وویل چې د 'کووېډ-۱۹' دا پېښې د هېواد په ۱۱ ولایتونو کې ثبت شوي، خو تلفات نه‌لري. ښاغلی علیزی زیاتوي: "د کرونا ویروس د نوي ډول پېښې تر اوسه په ۱۱ ولایتونو کې مثبتې دي. دا ویروس اوس مهال په هېواد کې په ګرځېدو دی. زیاتره پېښې یې په ننګرهار ولایت کې دي، خو له نېکه‌مرغه قربانیان تر اوسه نه‌لرو." ښاغلي علیزي د کرونا د نوې او پخوانۍ بڼې... Читать дальше...

مسکو د روسیې په جنوب او د اوکراین د کریمیا ټاپووزمې په شاوخوا کې له پراخو پوځي تطبیقاتو وروسته روسي ځواکونو ته امر کړی چې خپلو دایمي اډو ته ستانه شي. مسکو په ۲۰۱۴ کال کې کریمیا ټاپووزمه د خپلې خاورې جز وګرځوله. روسیې په کریمیا کې دا تطبیقات د لسګونه جنګي کښتیو، سلګونه جنګي الوتکو او د زرګونه پلیو سرتېرو په ښودلو ترسره کړل. امریکا او ناټو وايي چې دا له ۲۰۱۴ کال په راوروسته موده کې د اوکراین پولو ته نږدې د روسیې تر ټولو پیاوړی پوڅي حضور و. پرونی اعلان داسې مهال کېږي چې د اوکراین په ختیځ  کې د... Читать дальше...

د بریتانیا ولسي جرګې هغه پارلماني اقدام تأیید کړ چې د چین په شمال لوېدیځ ایالت سینکیانګ کې د اویغور او نورو مسلمان اقلیتونو پر ضد د پیکېنګ اقدامات د بشریت پر ضد جنایات او جینوسایډ بولي. دا اعلامیه چې پرون د اپرېل په ۲۲مه تصویب شوه او اجرایي تضمین نه‌لري د چین د حکومت پر وړاندې د پارلمان د غړو د مخ په زیاتېدونکي اعتراض څرګندونه کوي. ویل کېږي چې لږترلږه یو ملیون اویغوران او نور اقلیتونه چې ډېری مسلمانان دي، په سینکیانګ کې توقیف ځایونو ته په ورته جبري کمپونو کې ساتل کېږي. په دې کمپونو کې له غیر... Читать дальше...

د نیویارک په منهاتن کې فدرال محکمې هغه بنګله‌دېشی کډوال چې درې کاله مخکې یې د نیویارک په مترو کې په لاس جوړ شوی بم الوزولی و، په عمري بند محکوم کړ. ۳۱ کلن عقایدالله د ۲۰۱۷ کال په ډسمبر میاشت کې د نیویارک د نامتو سیمې ټایمز چوک د مترو په تم‌ځای کې یو بم الوزولی و چې دی او درې نور کسان‌یې ټپیان کړل. چارواکي وايي، نوموړي دا پایپ ډوله بم له هغو ساختماني موادو جوړ کړی و چې د کار له ساحې څخه‌یې د کار پر مهال ترلاسه کړي وو. د محکمې قاضي ریچارډ سولیوان د حکم له اعلان مخکې د عقایدالله (Akayed Ullah) کار وحشت او بوږنوونکی عمل وباله. Читать дальше...