Милисаи собиқ, коммунисти содиқ. Номзад ба мақоми президент аз Ҳизби коммунист кист?
Ҳизби коммунистии Тоҷикистон нафареро номзад ба мақоми президентӣ дар интихоботи моҳи октябр пешниҳод кард, ки чеҳраи ношинохта дар сиёсат дониста мешавад. Нафаре, ки собиқаи кор дар милиса, Оҷонсии мубориза бо маводи мухаддир ва дигар идораҳои ҳукуматиро дорад, пас аз шаш соли нафақа, раиси куҳантарин ҳизб дар Тоҷикистон шуд.
Мироҷ Абдуллоеви 72-сола бузургсолтарин нафар дар миёни панҷ номзад аст, ки се сол пеш, дар 69-солагӣ вориди сиёсат шуд ва якбора ба болотарин мақоми Ҳизби коммунистӣ расид. Ҳизб, ки замони Иттиҳоди Шӯравӣ ҳукуматро дар даст дошт, пас аз пош хӯрдани он қудратро аз даст дод ва ба гуфтаи коршиносон, ба “як созмони куҳансолони сарсупурдаи идеологияи коммунистӣ” табдил ёфт.
Аз оғози истиқлоли Тоҷикистон то соли 2016, раҳбарии ҳизбро 24 сол Шодӣ Шабдолов бар дӯш дошт, ки аз сиёсатҳои ҳукумат танқид мекард. Ҳизби онҳоро дар интихоботи порлумонии соли 2015 мағлуб эълон карданд. Баъдан дар як ҷаласаи ҳизб, ки Шодӣ Шабдолов онро “табадуллот” номид, аз ҳизб рафт ва муовинаш Исмоил Талбаков ҷойгузини ӯ шуд. Талбаков пас аз як сол даргузашт.
Номи Мироҷ Абдуллоев, сеюмин раҳбари коммунистҳои Тоҷикистон дар расонаҳо панҷ моҳ пас аз даргузашти Исмоил Талбаков дар моҳи апрели соли 2017 пайдо шуд. Ӯро раиси нави Ҳизби коммунистӣ баргузиданд. Шарҳи ҳолаш бозгӯи он аст, ки то соли 2017 таҷрибаи кор дар Ҳизби коммунистии Тоҷикистонро надошт. Соли 2017 раҳбари созмони ҷамъиятии “Ҳомиёни ватан”, як иттиҳоди бознишастаҳои мақомоти интизомӣ буд.
Дар Чехословакияи собиқ коммунист шуд
Cоли 1948 дар ноҳияи Мӯъминободи вилояти Хатлон дар хонаводаи коммунист ба дунё омадааст. Факултаи забон ва адабиёти руси Донишгоҳи омӯзгории Кӯлобро хатм кардааст ва пас аз як соли кори омӯзгорӣ ӯро ба артиш бурдаанд. Мироҷ Абдуллоев дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт: “Солҳои 1968‑70 дар Чехословакия хизмат кардам ва дар ҳамон ҷо узви Ҳизби коммунистӣ шудам. Ин орзуи ман буд, ба орзуям расидам. Мо он ҷо, чуноне мегӯянд, “қарзи байналмилалиамонро” иҷро кардем.”
Хидмат дар артиш ҳадафҳои омӯзгор ва коммунисти ҷавонро тағйир дод. Ӯ касбашро дигар кард ва ба сафи милиса пайваст. Баъди соли 1984 ва хатми давраи омӯзишии дусола дар Академияи милисаи Шӯравӣ дар Маскав, сардори Шуъбаи корҳои дохилии ноҳияи Совет (ҳоло Темурмалик) таъйин шуд. Соли 1999 ба Оҷонсии мубориза бо гардиши ғайриқонунии маводи мухаддир гузашт ва то соли 2005 дар мақомҳои гуногуни оҷонсӣ кор кардааст. Рутбаи полковникӣ дорад.
То расидан ба раҳбарии Ҳизби коммунисти Тоҷикистон 11 сол ҳуқуқшиноси ҳукумати Кӯлоб будааст. Шариф Сафаров, котиби шуъбаи Ҳизби коммунистӣ дар шаҳри Кӯлоб мегӯяд, якбора ба мақоми баланди ҳизбӣ расидани Мироҷ Абдуллоев барояш ғайриинтизор буд. Ба гуфтаи Сафаров, ӯ як аъзои оддии ҳизб буд, вале фаъолона дар ҷаласаҳои он ширкат мекард. Соли 2017 раҳбари шуъбаи ҳизб дар минтақаи Кӯлоб таъйин карданд ва пас аз муддати кутоҳе коммунисти рақами 1 дар кишвар шуд.
Дар интихоботи порлумонии моҳи марти соли 2020 соҳиби курсии вакили Маҷлиси намояндагон гардид. Интихоботе, ки ба гуфтаи нозирони байналмилалӣ озоду холисона сурат нагирифт. Шариф Сафаров, раҳбари шуъбаи Ҳизби коммунистӣ дар Кӯлоб мегӯяд: “Ба ин гап, ки чеҳраи шинохтаи ҳизбӣ набуд, розиям. Кори партиявӣ ҳам накарда буд. Назарияи марксизмро хуб намедонад. Шояд корҳои ташкилотчигиашро ба назар гирифтанд. Вақте дастгирӣ ёфт, дигар боло рафт.”
Сабти номи осон шубҳа барангехт
Номзадии Мироҷ Абдуллоевро, ки пас аз якуним соли раҳбарии ҳизб вакили порлумон шуд, Комиссияи марказии интихобот бе ягон эроде сабти ном кард. Ҷамъоварии беш аз 260 ҳазор имзои интихобкунандагон дар як ҳафта шубҳаи коршиносонро ба номзади мутақил будани ӯ ба бор овард. Коршиносон гуфтанд, ки бо кӯмаки ҳукумат то ба ин сатҳ расидааст. Ҳарчанд масъулини Ҳизби коммунистӣ чунин чизеро рад карданд.
Зафар Муродов, рӯзноманигори тоҷик, ки солҳои тӯлонӣ Мироҷ Абдуллоевро мешиносад, мегӯяд, бе кӯмаки хос, ӯ ҳеҷ гоҳ то мақоми номзад ба мақоми раиси ҷумҳур намерасид, чун таҷрибаи раҳбари сиёсӣ ва ҳаводори зиёде надорад. Зафар Муродов ба Радиои Озодӣ гуфт: “Бо ӯ соли 1988 вақте майори милиса буд, шинос шудам. Ҳамчун милиса коргари хубе ба назар мерасид, чун дар он вақт ҳар касро ба чунин вазифа намегузоштанд. Ҳамчун сиёсатмадор таҷриба надорад. Ҳарчанд, таҷрибаи ҳаётӣ дорад, назари худро дорад, лекин на дар ҳама ҷо ва ба ҳар кас андешаи худро ошкоро мегӯяд. Хомӯширо авлотар медонад.”
Пас аз рафтани Шодӣ Шабдолов ва фавти Исмоил Талбаков бархе коршиносон мегуфтанд, мумкин аст, Ҳизби коммунист комилан аз саҳнаи сиёсӣ биравад, аммо бо омадани Мироҷ Абдуллоев ҳизб дар интихоботи порлумонӣ садо баланд кард.
Ба инобат гирифтани назари ҳамсояи бузург?
Толибҷон Саъдуллоев, устоди таърих, ки равандҳои сиёсиро дунбол мекунад, мегӯяд, зоҳиран омадани Мироҷ Абдуллоев тасодуф нест. “Барои ҳукумат, ки муносибати хуб бо Чин дорад, ки он ҷо Ҳизби коммунист ҳукмрон аст, вуҷуди ҳизб муҳим буд. Он ҳам дар шакле, ки ҳизб зери назари ҳукумат амал кунад. Фикр мекунам, ки дар доираҳои болоии ҳукумат дар чеҳраи Абдуллоев ҳамин гуна одамро диданд. Ӯ одами санҷидашуда ва боэътимоди ҳукумат буд ва ба ӯ ин ҳизб ва ҳатто нақш бозидан дар мақоми президентии Тоҷикистонро бовар карданд. Фақат сафи як нафари бо ном рақиб зиёд шуд, тамом. Ӯро на касе мешиносад, на чеҳраи мардумӣ аст, вале интихоботи Тоҷикистонро бо иштирокаш демократӣ нишон медиҳад”, гуфт ӯ.
Масъулони Ҳизби коммунистӣ иддао мекунад, ки онҳо мустақиланд ва номзадашон рақиби воқеии раиси ҷумҳур Эмомалӣ Раҳмон аст. Ҳикматулло Ҳомидов, як узви собиқадори Ҳизби коммунист мегӯяд, ба мақоми раҳбарии коммунистҳо ва пешбарии номзадиаш ба мақоми раиси ҷумҳур натиҷаи талошҳои худи ӯст ва касе дар пушташ қарор надорад: “Ӯ сазовор аст. Талошҳои худаш буд, ки коммунистҳо ӯро раҳбар интихоб карданд. Муносибати хуб дорад ва дар тамоми соҳаҳо кор кардааст. Бовар дорем, ки аз уҳдаи вазифаи президентӣ ҳам мебарояд.”
Раҳбарони ин ҳизб иддао доранд, ки ба касе пойбанд нестанд ва мустақиланд ва беш аз 38 ҳазор тарафдор доранд, ки 12 фоизи онро ҷавонон ташкил медиҳанд. Мироҷ Абдулоев барои ташвиқи номзадиаш ба Кӯлоб сафар кардааст ва мегӯяд, ба пирӯзиаш дар интихобот бовар дорад. Иддаое, ки бовар кардан ба он бисёр сахт аст.