افغانستان کې د ښځو حقونو ته اندېښنې؛ خلیلزاد کانګرس کې له 'سختو پوښتنو' سره مخ دی
د کانګرس یو شمېر غړي اندېښنه لري چې له افغانستانه د ځواکونو په وتلو سره به افغان ښځې یوه تیاره راتلونکې ولري.
په هغه اسمتاعیه غونډه کې چې د امریکا د کانګرس د سنا د بهرنیو اړیکو کمېټې د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړی استازی زلمی خلیلزاد وربللی، د دې کمېټې غړي غواړي پوه شي چې که روان کال له افغانستانه د امریکایي ځواکونو په وتلو سره سختدریځي طالبان واک ته ورسېږي، د بایډن اداره څه پلانونه لري چې د افغان ښځو د حقونو مسئله خوندي کړي.
دا به له کله چې د امریکا ولسمشر جو بایډن په افغانستان کې د دوه لسیزې جګړې د پای ته رسولو لپاره د اپرېل په ۱۴مه له افغانستانه د سپټمبر تر ۱۱مې پورې د ټولو امریکایي ځواکونو د ایستلو اعلان وکړ، له هغې راوروسته لومړی ځل وي چې دا کمېټه د بایډن د ادارې د افغانستان د پالېسۍ په اړه استماعیه غونډه جوړوي.
بایډن د دغه اعلان پر مهال وویل، متحده ایالات به د ښځو د حقونو په ګډون له ملکي پروګرامونو او له افغان امنیتي ځواکونو سره خپلو مرستو ته دوام ورکړي.
خو د کانګرس یو شمېر غړي چې له افغانستانه د امریکایي پاتې دوهنیم زره سرتېرو له وتلو سره مخالف دي اندېښنه لري چې د امریکایي ځواکونو وتل به طالبانو ته چې د ۱۹۹۶ نه تر ۲۰۰۱ کال د واکمنۍ په موده کې یې د ښځو مهم فعالیتونو محدود کړي وو، د کنټرول موقع په لاس ورکړي.
له کله چې د طالبانو واکمني پرځول شوې، نړیوالې ټولنې په تېرو نږدې ۲۰ کلونو کې د افغانستان پر پرمختګ ملیاردونه ډالر لګولي دي. زدهکړې ته د نجونو او ښځو لاسرسی او په عمومي ژوند کې د دوی پرمختګونه د یوې سترې لاسته راوړنې په توګه یادېږي.
خو له دې ژمنو سره سره چې ښځې به د سولې د خبرو د مېز تر شا مهمه ونډه ولري، د سولې په خبرو کې ښځو ته ډېره کمه ونډه ورکړل شوې ده.
ډیموکرات سناتوره جین شاهین چې د سنا د بهرنیو اړیکو په کمېټه کې یوازنۍ ښځینه غړې ده وایي، خلیلزاد نهدی توانېدلی چې کافي ښځو ته لومړیتوب ورکړي.
هغې زیاته کړه په دې اړه چې د سپټمبر تر ۱۱مې وروسته د افغانستان لپاره څه پلانونه شته ډېر مسایل ګنګ یا مبهم دي او غواړو پوه شو چې ایا د ښځو حقونه به خوندي شي.
شاهین روېټرز خبري اژانس ته وویل، دا چې دوی د ښځو مسئله په رسمیت پېژندلې دا لږترلږه یو ښه پیل دی، خو د دې په باور دا ورته مهمه ده چې په دې برخه کې تر خپلې وسې هڅو ته دوام ورکړي.
د طالبانو په واکمنۍ کې ښځې له زدهکړې او کار کولو منع شوې وې او له حجاب یا چادري او د کورنۍ له نارینه محرم پرته له کوره دباندې نهشوی وتلې. دغهراز اخلاقي سرغړوونکو ته سخته سزا ورکول کېده.
د سنا د بهرنیو اړیکو د کمېټې مشر ډیموکرات سناتور باب مینیدیز تېره اوونۍ د دې کمېټې د پټو دراوزو تر شا تر یوه استماعیه غونډې وروسته وویل، دی په دې شک کوي چې د افغان ښځو او اقلیتونو د حقونو د خوندیتوب مسئله به یقیني شي.
جمهوريپال سناتور لېندسي ګراهام وویل، دی شک نهلري چې طالبان به ښوونځي ونهتړي او بیا به د ښځو په وړاندې سخت چلند ته مخه نهکړي.
د امریکا پخواني ولسمشر جورج ډبیلو بوش چې په ۲۰۰۱ کالیې افغانستان ته ځواکونه استولي هم له دې هېواده د ځواکونو له وتلو وروسته وضعیت ته اندېښنه ښکاره کړې ده.
ښاغلي بوش په دې وروستیو کې اېنبيسي شبکې ته وویل، له افغانستانه د ځواکونو د وتلو د اعلان په وړاندې د ده لومړنی عکسالعمل دا و چې ایا افغان نجونې به په رښتیا له طالبانو سره ستونزه ولري.
هغه زیاته کړه، نجونو او ښځو په افغانستان کې ډېر پرمختګونه کړي او دی یې راتلونکې ته ډېره اندېښنه لري.