Новости за 30.09.2021

له افغانستانه د امریکایي ځواکونو د وتلو یوه میاشت پوره شوه. طالبان څه باندې یوه میاشت وړاندې کابل ته ننوتل او د افغانستان د ډېرو سیمو واک‌یې ترلاسه کړ. یو شمېر کارپوهان دا تېره یوه میاشت د افغانانو لپاره تیاره، له ستونزو ډکه او د افغانستان لپاره دا موده د کړکېچونو پیل بولي. هغه موده چې دوی یې د ۹۰مې لسیزې سره تشبیه کوي. دوی وایي، له افغانستانه د بهرنیو ځواکونو په بېړه وتل لامل شو چې هغه افغان پوځ وپاشل شي چې په خبره‌یې پوره ۲۰ کاله پرې پانګونه شوې وه. د خلکو او شنونکو په خبره، په تېره یوه... Читать дальше...

د امریکا لوړپوړي پوځي چارواکي وايي له افغانستان څخه ټولو امریکايي ځواکونو د وتلو پلان د هغو افغان نظامیانو پر روحیه لوی اغېز درلود چې په ټولو برخو کې د امریکايي ځواکونو په ملاتړ تکیه وو، هم د استخباراتو، هم د هوايي ملاتړ او هم د وسایلو د ترمیم په برخه کې د امریکا د مرکزي قوماندانۍ مشر جنرال کنت مک کنزي د پنج شنبې په ورځ د امریکا د استازو جرګې د پوځي خدماتو کمېټې ته وویل باور یې درلود که په افغانستان کې د امریکايي ځواکونو شمېر له ۲۵۰۰ کسانو کم شي د کابل حکومت او د افغانستان اردو یو په بل پسې سقوط کوي. Читать дальше...

د طالبانو له لوري د کابل د سقوط له امله په سلګونه دولتي چارواکو له کابله تېښته وکړه. دا چارواکي چې اوس په نورو هېوادونو کې ژوند کوي تازه‌یې پر یو بل د فساد تورونه لګولي دي. په تازه څرګندونو کې د مالیې وزارت پخواني سرپرست وزیر محمد خالد‌ پاينده له تحلیل‌ګرانو شبکې سره په خبرو کې پر یو شمېر افغان چارواکو د فساد تور پورې کړی دی. ښاغلي پاینده په خپلو خبرو کې ویلي چې افغانستان کې د فساد بڼه په ډله‌ییزه توګه وه ځکه‌یې مخنیوی ستونزمن و. نومړی وايي چې د ننګرهار ګمرک د څېړنو پر مهال په یاد ګمرک کې په... Читать дальше...

په افغانستان کې د بهرنیو اسعارو په ځانګړي ډول د پاکستاني روپیو او ایراني تومانو یو وار بیا استعمال په اړه د خلکو اندېښنې. د دغه هېواد یو شمېر سرحدي ولایتونو کې په پاکستاني روپیو او ایراني تومانو راکړه ورکړه او په بانکونو کې د ډالرو په ورکړې بندیز افغانان له سختو ستونزو سره مخ کړي. د افغانستان د ځینو ولایتونو څخه د پنجشنبې په ورځ «۱۴۰۰ کال د تلې ۰۸» ازادي راډيو ته خلکو ویلي چې په تېرو ۲۰ کلونو کې د افغانستان په بازارونو کې د پاکستاني روپیو او ایراني تومانو د استعمال د مخنیوي په تړاو ډېرې مبارزې... Читать дальше...

د فرانسې یوې محکمې د دې هېواد پخواني جمهور رئیس نیکولاس سرکوزي د انتخاباتي کمپاین د ناقانونه تمویل په یوه قضیه کې مجرم ګڼلی او په یو کلن کورني بند یې محکوم کړی. دا قضیه په ۲۰۱۲ م کال کې د هغه د بیا انتخابېدو له ناکامې مبارزې سره تړلې ده. د محکمې د ننني حکم پر اساس به ۶۶ کلن سرکوزي د څار برېښنايي دستنبد په لاس تړي. هغه تورن و چې د بیا انتخابېدو لپاره‌یې په کمپاین کې د قانوني لګښت چې ۲۲ نیم ملیونه ایرو ټاکل شوی، نږدې دوه چنده لګښت کړی و. نیکولاس سرکوزي هغه مهال د ولسمشرۍ دا انتخابات د سوسیالیست ګوند فرانسوا اولانډ ته وبایلل.

د پاکستان صدراعظم یو سلاکار ویلي، عمران خان سپارښتنه کړې چې له ویزه لرونکو افغانانو څخه دې پاکستان ته د تلو پر مهال اضافي اجازه‌نامه نه‌غوښتل کېږي. واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته، هغه افغانان چې د ځمکې له لارې پاکستان ته ځي اړ دي چې د پاکستان پر ویزې سربېره له پاکستاني چارواکو څخه د "بارډر پاس" په نوم یو بل لیک هم ترلاسه کړي. د دې لیک ترلاسه کول د ګڼو افغانانو لپاره په یو سرخوږي بدل شوی او ځینو د سلګونو ډالرو رشوت په بدل کې ترلاسه کوله. د عمران خان یو سلاکار شهزاد ارباب پر خپل ټویټر نن لیکلي... Читать дальше...

د نړیوال سره صلیب یو چارواکي په افغانستان کې د بشري بحران د پېښېدو خبرداری ورکړی دی. د اسوشیټډ پرس خبري اژانس د سره صلیب د نړیوالې کمېټې د رئیس الکساندر ماتیو له خولې نن ویلي، که چېرې کارمندانو د تنخواګانو او د خدماتو په ځانګړې توګه روغتیا برخې لپاره پیسې برابرې نه‌شي، د مالي امکاناتو سخت کمی او ژمی به افغانستان له لوی بشري بحران سره مخ کړي. دا په داسې حال کې ده چې د طالبانو د حکومت د رئیس‌الوزرا مرستیال عبدالسلام حنفي د چهارشنبې په ورځ وویل، د ټولو دولتي کارکونکو تنخواګانې به ورکړل شي. هغه دا... Читать дальше...

د اسراییلو پولیسو نن پنجشنبه وویل چې اسراییلي افسرانو په ختیځ بیت المقدس کې یوه ۳۰ کلنه فلسطینۍ ښځه په ډزو ووژله. پولیسو په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې دا ښځه د الاقصی جومات له دروازې بهر له افسرانو سره نږدې شوه، چاقو یې راوویسته او هڅه یې وکړه چې افسران ووژني. د دې ښځې هویت سمدستي نه دی روښانه شوی. د مې په میاشت کې هم په ختېځ بیت المقدس کې فلسطینیان او اسراییلي ځواکونه سره وجنګېدل. له دې وړاندې، اسراییل او فلسطیني ډلې حماس د غزې په تړانګه کې ۱۱ ورځې جګړه وکړه چې دا د ۲۰۱۴ میلادي کال راهیسې د دواړو لورو تر ټولو لویه نښته ده.

د چین د دفاع وزارت نن اعلان وکړ چې ټاکل شوې ده د کارپوهانو یوه غونډه په چین کې د افغانستان او نورو سیمه ییزو امنیتي مسایلو په اړه جوړه شي. د وزارت یوه ویاند وویل چې دا غونډه به د شیانګشان پیکنګ فورم په نوم د اکتوبر له ۲۵مې نېټې څخه تر ۲۶مې نېټې پورې ترسره کړي. د رویټرز د راپور په وینا، د سرمشریزې یوه برخه به په سیمه ییز امنیت د افغانستان د وضعیت اغیزې باندې بحث وکړي. د شیانګشان پیکنګ فورم د سیمه ییز امنیت غونډه ده چې په کې به دفاعي چارواکي او کارپوهان برخه واخلي.

ملګرو ملتونو یو ځل بیا له بسپنه ورکوونکو هېوادونو غوښتي چې د افغانستان سره د بشري مرستو غوښتنې دې چټک ځواب کړي. د ملګرو ملتونو د عمومي منشي ویاند سټیفن ډوجاریک پرون د چهارشنبې په ورځ خبریالانو ته وویل، دوی د روان میلادي کال په پاتې میاشتو کې په افغانستان کې ۱۱ میلیونه وګړو سره د بشري مرستو لپاره د ۶۰۶ میلیونه ډالرو چټکې بسپنې غوښتنه کړې چې تر اوسه یې یوازې ۲۲ سلنه ورکړل شوي دي. سټیفن دوجاریک له بسپنه ورکوونکو غوښتنه وکړه چې د زیاتو مړینو او کډوالیو د مخنیوي او د دې لپاره چې د خلکو کړاو راکم شي، باید په چټکو لارو مرستې وکړي. Читать дальше...

راپورونه وايي چې طالبانو نن پنجشنبه په کابل د ښځو د حقونو په پلوۍ د یو کوچني لاریون د خورولو لپاره هوايي ډزي کړي دي. د فرانسې خبري اژانس وايي، ژورنالېستانو  یې لیدلي چې طالبانو د هغو شپږ ښځو اعتراض په تاوتریخوالي خور کړی چې د یوې لېسې مخې ته راټولې شوې وې او له شپږم ټولګې څخه پورته یې د نجونو د ښوونځیو د پرانیستې غوښتنه کوله. په ټولنیزو رسنیو کې د دې اعتراض په خپرو شوېو ویډیوګانو کې ښکاري چې طالبان هوايي ډزې کوي او له یوه اعترض کوونکي ټیلیفون اخلي. معترضو ښځو له ځان سره په لېږدونکي شعار لیکلي وو... Читать дальше...

طالب چارواکي وايي، په افغانستان کې د بانکي نظام د ښه والي او د پیسو د راکړې ورکړې د ستونزو د هوارۍ برخه کې د دوی هڅې روانې دي. د یو خپور شوي بیان له مخې دا خبرې په هغه ناسته کې شوي چې د خصوصي بانکونو د استازو او د طالبانو د رئیس الوزرا د مرستیال مولوي عبدالسلام حنفي په مشرۍ جوړه شوې. نوموړي په دې ناسته کې ویلي: "د بانکي نظام ټېنګښت، پراختیا او د هېواد اقتصادي څرخ ګرځول زموږ لپاره د ارزښت وړ دی او په دې برخه کې به لازمې هڅې ترسره شي." ښاغلي حنفي د خصوصي بانکونو او د افغانستان بانک د اتحادیو... Читать дальше...

افغان سوداګر له ګاونډیو هېوادونو سره د سوداګریزو او اقتصادي اړیکو په پراختیا ټېنګار کوي. د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونې مرستیال محمد یونس مومند نن پنجشنبه (د تلې په ۸مه) ازادي راډیو سره په خبرو کې وویل چې تازه د دغې خونې پلاوي او د طالبانو په مشري د افغانستان د بهرنیو چارو وزیر مولوي امیر خان متقي سره لیدلي دي. ښاغلي مومند وویل چې ګاونډیو او سیمه ییزو هېوادونو سره نېکې اړیکې لرل د هېواد په اقتصادي پراختیا کې اړین رول لوبوي. دی وایي، په دې غونډه کې سوداګرو د سیمې هېوادونو ته د ویزو صدور... Читать дальше...

د طالبانو په مشرۍ حکومت د رسنیز ټیم غړي وايي، ټاکل شوې چې د ترکیې، هند او ازبیکستان هېوادونو الوتکې نن پنجشنبه کابل ته له سره الوتنې پيل کړي. احمد الله وثیق تازه په خپل ټویټر پاڼه لیکلي: "د نړیوال رادار د معلوماتي پاڼې له مخې سر له نننه کابل ته نړیوالې الوتنې پیلېږي، ترکیه، هند او ازبیکستان درې هغه هېوادونه دي چې نن به ترې مسافر وړونکې الوتکې د کابل هوايي ډکر ته الوتنې وکړي." ښاغلي وثیق په دې اړه زیات جزئیات ورنه کړل. تراوسه یادو درې واړو هېوادونو او دغو هېوادونو پورې اړوند هوايي شرکتونو کابل ته د خپلو الوتنو په اړه څه نه دي ویلي. Читать дальше...

د اکوادور ولسمشر د دغه هېواد په زندان کې تر خونړۍ شخړې وروسته ټول هېواد کې بیړنی حالت اعلان کړی دی. دې شخړه کې لږ تر لږه ۱۱۶ تنه ووژل شول او شااوخوا ۸۰ نور ټپیان شول. د پولیسو چارواکو ویلي چې په لیتورال زندان کې دا نښته د نشه یي توکو د دوو سیالو قاچاق وړونکو ډلو ترمنځ شوې ده. د اکوادور ولسمشر ګلیرمو راسو ویلي، پر دې خواشینی دی چې زندانونه د جنایت کاره ډلو له خوا د قدرت د شخړې په میدان بدلیږي.

د شمالي کوریا مشر کېم جونګ اون ویلي، لېواله دی چې له جنوبي کوریا سره ارتباطي کرښې بېرته ورغوي، خو ده له امریکا سره د خبرو وړاندیز رد کړ.  د شمالي کوریا رسمي خبري اژانس راپور ورکړی چې د دوی مشر دا څرګندونې نن پنجشنبه د پارلمان غونډې ته کړې دي.  کېم جونګ اون وویل، له جنوبي کوریا سره سرحدي ارتباطي کرښې د خپل ولس په غوښتنه جوړوي، هغه ولس چې د ده په ټکو د پیونګ یانګ او سیول ترمنځ سوله غواړي.  شمالي کوریا په تېر اګسټ میاشت کې د جنوبي کوریا او امریکا د ګډو پوځي تمرینونو له کبله له سویل سره ارتباطي کرښې پرې کړې.

د چین د بشري مرستو لومړنۍ محموله کابل ته ورسېده. په کابل کې د چین سفیر وانګ یو تېره شپه پر خپله ټویټرپاڼه دا خبر خپور کړی او ویلي یې دي چې دا مرستې د کډوالو چارو وزارت ته سپارل شوي دي. نوموړي زیاته کړې چې دې مرستو کې کمپلې او نورې تودې جامې شاملې دي. د چین سفیر له افغانستان سره دا مرسته د خپل هېواد د کلکې ملګرتیا یوه نښه بللې ده. وانګ یو ویلي، هېواد یې له افغانستان سره د مرستې لپاره څه باندې ۳۰ میلیونه ډالره په پام کې نیولي دي. څو اونۍ وړاندې قطر او پاکستان هم له افغانستان سره ورته بشري مرسته وکړه.

طالبانو د اګست په ۱۵مه واک ته له رسېدو وروسته وویل چې د نورو نشه یي توکو ترڅنګ د تریاکو پر کاروبار هم بندیز لګوي. خو د کوکنارو کرونده ګر وايي له مجبورۍ دا کار کوي او که متبادل کښت ورته پیدا کړل شي نو د کوکنارو له کروندې به لاس واخلي. بلخوا سوداګر وایي د تریاکو په بیو کې زیاتوالی د طالبانو لخوا د بندیز د اندېښنو له وجې راغلی دی. په دې هکله په کندهار کې د تریاکو د یو بازار حال په دې رپورټ کې وګورئ.

په دې وروستیو اونیو کې د افغانستان ډېریو ولایتونو کې د نشه يي موادو د خرڅلاو ځايونه يا ساقي خانې او د معتادینو د را ټولېدو ځایونه نشته، ځکه نو معتادین په سختۍ سره نشه يي مواد پيدا کوي. معتادینو ته د نشه يي موادو نه رسېدل دوی اړ کړي چې په خپله خوښه د معتادینو د درملنې مرکزونو ته ورشي، خو په دې روغتيايي مرکزونو کې د ځینو ستونزو له امله نه بستري کېږي او د پخوا په شان خپلو نشو ته دوام ورکوي. د امان الله او فضل الحق په نومونو دوو معتادینو ازادي راډیو ته وویل، طالبان یې وهي او په زور یې د نشې پرېښودلو... Читать дальше...

کله چې طالبانو افغانستان په بشپړ ډول ونيو، نو د نشه يي موادو د نیولو په اړه يې هېڅ راپور نه دی خپور کړی، خو په دې موده کې د سيمې ځينې هېوادونو ته له افغانستان څخه نشه يي مواد قاچاق شوي دي. هندي چارواکو تازه اعلان کړی چې دوی د دې هېواد په ګجرات ایالت کې درې ټنه نشه يي مواد نيولي دي. دوی وايي چې دا مواد د شوکاڼي په نوم قيمتي ډبرو سره يوځای په کانټينرونو کې پټ ايښودل شوي وو. د ګجرات ايالت د کورنیو چارو وزير هارش سنګهوي رسنیو ته وويل، دا مواد چې مجموعي بيه يې تر دوو ميلياردو امريکايي ډالرو ډېره... Читать дальше...

د افغانستان په اړه د امریکا د کانګرس د غړو د پوښتنو په اړه د متحده ایالاتو د جګپوړو پوځي چارواکو پر ځوابونو ډېرو لوېدیځو ورځپاڼو تبصرې کړې دي. واشنګټن اګزمېنر واشنګټن اګزمېنر ورځپاڼې لیکلي چې د امریکا لوی درستیز مارک میلي او د مرکزي قوماندانۍ عمومي قوماندان فرانک مک‌کنزي د سنا جرګې د سوال او ځواب په غونډه کې یو په بل پسې تأیید کړه چې په واشنګټن کې هر څوک ښه پوهېدل چې افغانستان سقوط کوي، د امریکا د پوځ چګپوړو مشرانو له افغانستانه د امریکايي پوځیانو د بشپړه وتلو مخالفت کاوه او ولسمشر جو بایډن... Читать дальше...

هلمند د مرکز لښکرګاه او شااوخوا ولسوالیو اوسیدونکي وايي، په تېرو جګړو کې یې کورونه، مارکیټونه او دوکانونه ویجاړ شوي او په میلیونونو افغانۍ زیان ور رسېدلی. لښګرګاه کې تر ټولو ډېر زیان د جګړې په وروستیو اوونیو کې هغه مهال رامنځته شو کله چې طالبان د ښار مرکزي برخو ته داخل شول او پخواني حکومت د طالبانو د ځپلو لپاره له هوايي بریدونو کار واخېست. خلک اوس د طالبانو له حکومت او نړیوالو موسسو د مرستې غوښتنه کوي. بشپړ ویډیويي راپور ددې تړوني په کېکاږلو سره وګورئ:

د امریکا یو جګپوړی چارواکی وایي، القاعده شبکه او داعش متحد ایالاتونو ته ستر ګواښ دی. د امریکا د لوی درستیزانو د کمېټې مشر جنرال مارک میلي پرون د استازیو جرګې د پوځي خدماتو د کمېټې استماعیه غونډې ته وویل چې دا دوې ترهګرې ډلې په افغانستان کې فعاله دي: "اسلامي دولت ډلې د ځان لپاره په افغانستان کې ځاله پیدا کړې ده. دوی له طالبانو سره په جګړه دي، خو د اسلامي دولت ډله د خپل وحشت لپاره د نړۍ په بېلابېلو سیمو کې ملاتړي لري." جنرال میلي، د امریکا دفاع وزیر لوېډ اسټن او د امریکا د مرکزي قومانداني قوماندان... Читать дальше...

د پاکستان پوځي چارواکي د دغه هېواد په شمال لویدیځ کې د پاکستاني طالبانو د یوه قوماندان د وژلو خبر ورکوي. د استخباراتي چارواکو په وینا، پرون د امنیتي ځواکونو او پاکستاني وسله والو ترمنځ د خېبرپښتونخوا په ټانک سیمه کې نښته وشوه. د پوځ په وینا د طالبانو قوماندان خوږه دین مشهور په شېراله او د پوځ یو افسر ووژل شول. د نښتې پرمهال دوه سرتیري ټپیان شوي هم دي. په ورته وخت کې د پاکستان پوځ ادعا کوي چې تردې یوه ورځ مخکې د جنوبي وزیرستان په سرواکي سیمه کې یې لس پاکستاني وسله وال وژلي دي. تحریک طالبان... Читать дальше...

د یونېسف له لوري د پکتیا له عامې روغتیا ریاست سره د درملو مرسته وشوه. په پکتیا کې د طالبانو د حکومت د اطلاعات او فرهنګ رییس خالق یار احمدزي ازادي راډیو ته د دې مرستې په اړه وویل: "د یونېسف د روغتیایي ادارې له خوا د پکتیا له عامې روغتیا ریاست سره د یولک او څوارلس زره او اته سوه شپېته ډالرو په ارزښت د ضروري درملو مرسته وشوه، دا درمل به د کرونا ناروغانو د درملنې لپاره پر روغتیایي مرکزونو وویشل شي." احمدزي زیاته کړه چې روغتیا وزارت بیا د پکتیا عامه روغتیا ریاست ته اویا ډبیه اکسیجن ورکړي دي. وروسته... Читать дальше...