Новости за 14.04.2023

په افغانستان کې یو شمېر معلولین وايي، د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته يې له نږدې دوو کلونو راهیسې معاش نه‌دی ترلاسه کړی. د پخواني جمهوري حکومت د دفاع وزارت یو افسر چې په جګړو کې یې دواړه پښې پرې شوي دي، ادعا کوي چې د طالبانو د حکومت د دوهم ځل واکمنۍ له پیل راهیسې يې د شهيدانو او معلولينو له وزارت څخه کلنی معاش نه‌دى ترلاسه کړى. هغه چې نه‌غواړي د امنیتي ستونزو له امله یې نوم په راپور کې واخیستل شي، په دې اړه ازادي راډيو ته وویل: "زه پخپله د ملي دفاع وزارت له پخوانیو افسرانو څخه یم، خپلې دواړه پښې مې له لاسه ورکړې دي. Читать дальше...

یو شمېر افغانان وايي، چې ډېر بې‌وزلي شوي، له میاشتو راهیسې خوراکي توکي په پور اخلي او د خپلو ناروغانو د درملنې پیسې نه‌لري. د تخار ولایت د تالقان ښار د بهارک ولسوالۍ اوسېدونکی ګلبدین حلیمي چې بې‌کاره او د شپږو ماشومانو پلار دی ازادي راډیو ته وویل، یو ماشوم یې خوارځواکی دی او مېرمن یې رواني ناروغي لري. هغه زیاته کړه: "له هر هټيوال څخه مې پور اخیستی، حیرانه یم چې څه وکړم؟ کار نه‌شته. زموږ غږ سوداګرو، شتمنو خلکو او ملګرو ملتونو ته ورسوئ چې موږ خوراکي توکو ته سخته اړتیا لرو، د مېرمنې درملنې لپاره... Читать дальше...

د افغانستان د خصوصي ښوونځیو ټولنه وایي، پر افغانستان د طالبانو د دوهم ځل واکمنۍ له پیل راهیسې یوازې په پلازمېنه کابل کې له ۲۵۰ تر ۳۰۰ خصوصي ښوونځي تړل شوي دي. د کابل اوسېدونکې عادله چې د درېیو ماشومانو مور ده وایي، پخوا یې خاوند دنده درلوده، اقتصاد یې نسبتا ښه و نو ځکه یې اولادونه په خصوصي ښوونځیو کې داخل کړي وو، خو اوس یې د خراب اقتصادي وضعیت له امله ټول له خصوصي ښوونځیو دولتي ښوونځیو ته تبديل کړي دي. نوموړې وايي: "مېړه مې ساختماني کې کار کاوه، اوس خو کار هم نه‌شته، د بې‌چارګۍ او نا توانایۍ مو دولتي ښوونځیو کې شامل کړل. Читать дальше...

د پاکستان د مالیې وزیر نن وویل، متحده عربي اماراتو تایید کړې چې اسلام‌اباد ته به یو میلیارد ډالر پور ورکوي. له دې ژمنې سره د پیسو د نړیوال صندوق یا IMF له‌خوا پاکستان ته د پور ورکولو پر وړاندې یو لوی خنډ له منځه ولاړ. د پورورکوونکو هېوادونو قرضې پاکستان ته د ۱،۱ میلیارد ډالره پور د ورکولو لپاره د IMF وروستی شرط و. د مالیې وزیر اسحاق ډار نن پر ټویټر ولیکل چې د پاکستان مرکزي بانک له متحده عربي اماراتو څخه د پیسو د ترلاسه کولو لپاره د اړتیا وړ اسنادو پر برابرولو کار کوي. پاکستان دې پور ته چې... Читать дальше...

د چهارشنبې ورځې په سهار وسله‌والو کسانو په خوست ښار کې په صراف احمدشاه بريد وکړ او نوموړی یې وواژه. د خوست د صرافانو ټولنې مشر نظیف الله تايیدوي چې نوموړی هغه مهال ووژل شو، کله یې چې سهار خپله صرافي خلاصوله. نوموړی وايي: "احمدشاه غوښتل چې خپل دوکان خلاص کړي، په دې وخت کې غلو چې وسلې او ولچکې هم ورسره وې، په احمدشاه یې برید وکړ. د برید په وخت کې یې غوښتل چې د احمدشاه لاسونه وتړي، خو هغه فزیکي برخورد ورسره وکړ. هغوی ډزې پرې وکړې او زموږ صراف شهید شو." د خوست امنیه قومنداني هم دا پېښه تايیدوي،... Читать дальше...

د جرمني د بهرنیوچارو وزیرې د چین پر حکومت غږ کړی چې، له روسیې څخه وغواړي چې د اوکراین جګړه پای ته ورسوي. انالېنابایربوک نن په پېکېنګ کې له خپل چینايي سیال چِن ګَنګ سره تر کتنې وروسته په یوه خبري غونډه کې وویل، پر دې سربېره یې په چین کې د بشري حقونو د وضعیت په اړه اندېښنه وښوده او همدا راز له تایوان سره د کړکېچ د خطرونو په اړه یې خبرداری ورکړ. مېرمن بایربوک چین ته د فرانسې د ولسمشر ایمانویل مکرون او اروپايي کمېسیون د مشرې اورزولا فان دیرلین تر سفر یوه اوونۍ وروسته دې هېواد ته ولاړه. دوی هم د... Читать дальше...

د چین د بهرنیوچارو وزیر وايي پېکېنګ د هغو پالیسو له اغېزو اندېښنه لري چې، د طالبانو حکومت د ښځو د حقونو په برخه کې تر لاس لاندې نیولي. د چین د دولتي خبري اژانس سین هوا د راپور له مخکې چِن ګَنګ دا څرګندونې په سمرقند کې د افغانستان د ګاونډیو هېوادو د بهرنیو چارو وزیرانو په پرونۍ غونډه کې له ګډون وروسته خبریالانو ته وکړې. دا په داسې حال کې ده چې په افغانستان کې د ملګروملتو په دفترونو کې د ښځو پر کار د طالبانو بندیز سخت نړیوال غبرګونونه پارولي دي. طالبانو د ۲۰۲۱ کال په اګست کې پر افغانستان له... Читать дальше...

د افغانستان د ګاونډیو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو په سمرقند کې په خپله غونډه کې د تروریستي ډلو فعالیتونو ته په کتو د افغانستان د امنیتي وضعیت په اړه اندېښنه څرګنده کړې. دوی د غونډې په ګډه اعلامیه کې ټینګار کړی چې، په افغانستان کې دېره د اسلامي دولت ډلې، داعش خراسان څانګې، القاعده، د ختیځ ترکستان اسلامي نهضت او د تحریک طالبان پاکستان په ګډون تروریستي ډلې، د سیمې او نړۍ د امنیت لپاره لوی ګواښ دی. پرون د افغانستان د ګاونډیو هېوادونو، چین، پاکستان، ایران، ترکمنستان، ازبکستان، تاجکستان او روسیې... Читать дальше...

د طالبانو د حکومت له‌خوا د ملګرو ملتونو د ښځينه کارکوونکو پر کار تر بنديز وروسته، اوس دا سازمان په دې اړه فکر کوي چې د دې محدودیت له دوام سره سره په افغانستان کې خپلو فعالیتونو ته دوام ورکړي او که يې ودروي؟ له دې بنسټونو څخه یوه هم د ملګرو ملتونو له نشه يي موادو او جرمونو سره د مبارزې اداره ده چې دا مهال په افغانستان کې د معتادینو د درملنې له څلوېښتو فعالو مرکزونو څخه د (۲۴) مرکزونو مالي او تخنيکي امکانات برابروي. د معتادینو د درملنې متخصص ډاکټر ارشاد منصور له نشه يي موادو سره د مبارزې او معتادینو... Читать дальше...

ځايي روغتیا پالان وايي، په دغه ولایت کې په سلو کې شپېته سلنه نجوني په خوارځواکۍ اخته کېږي، چې لاملونه يې د کورنیو له‌خوا د نارینه او ښځینه اولادونو توپیریز چلند دی. د کندهار د میرویس روغتون مسوولين وايي، په تېر کال کې يې تر ۲۶۰۰ ډېر په خوارځواکۍ اخته ماشومان بستر کړي وو چې، د هلکانو په پرتله د نجونو فیصدي ۲۵سلنه زیاته وه. دا په داسي حال کې ده چې، د روغتیا نړیوال سازمان یا (WHO) خبر ورکړی چې، په روان ۲۰۲۳م کال کې به په افغانستان شاوخوا ۸۷۵ زره ماشومان له جدي خوارځواکۍ سره مخامخ شي. نور تفصيل د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ... Читать дальше...

د دې اوونۍ د لوبو له ميدانه په اوونیزې سپورټي خپرونې کې به واوروئ، چې د ۴ هېټریکونو په ترسره کولو سره راشدخان یو بل ریکارډ جوړ کړ. دغه راز د کرېکټ نړیوالې شورا په تازه درجه بندۍ کې د فضل‌حق فاروقي پرمختګ، د روژې په مناسبت د افغانستان په یو شمېر ولایتونو کې د ګڼو سیالیو دوام او په راتلونکي اسیا جام او نړیوال جام کې د پاکستانۍ لوبډلې د ګډون په تړاو د یاد هېواد کرېکټ مشر دریځ. د افغانستان فوټسال ملي لوبډلو د جوړېدو په پار د تمریناتي کمپ پیل او د خپرونې په وروستۍ برخه کې د افغان ملي لوبډلې له چټک... Читать дальше...

روسیه، چین، ایران و پاکستان وايي، په افغانستان کې یو شمېر ترهګرې ډلې شته چې باید طالبان یې پر ضد جدي اقدام وکړي. دې څلورو هېوادونو د سمرقند د غونډې په څنډه کې، د خپلو څلور اړخیزو غونډو په دوام د خپلې دویمې غونډې په پای کې په خپله ګډه اعلامیه کې چې نن خپره شوې، په افغانستان د ترهګرۍ او امنیتي وضعیت په اړه اندېښنه ښودلې او زیاتوي، د داعش خراسان څانګه، د ختیځ ترکستان اسلامي غورځنګ، د پاکستاني طالبانو تحریک، بلوڅ بیلتون‌پال او جیش‌العدل د سیمې او نړۍ امنیت ته ګواښ دی. په دې اعلامیه کې له طالبانو... Читать дальше...

د امریکا د ملي هوايي ګارډ یو غړی د اوکراین د جګړې په اړه د امریکا د ډېرو محرمو پوځي اسنادو د افشا په تور نیول شوی. د امریکا د متحدو ایالتونو لوی درستیز جنرال میرک ګارلنډ پرون (اپریل۱۳) د دغه پوځي د نیولو اعلان وکړ. نیول شوی پوځي ۲۱ کلن جیک ټیکشیرا Jack Teixeira نومیږي. دی به د ملي دفاع د محرمانه اطلاعاتو په غیر مجازه حذف تورن وپېژندل شي. پلټونکو ویلي، د ملي هوايي ګارډ دغه غړي د ان‌لاین چټ یوه ډله رهبري کوله چې دا محرم اسناد په‌کې پورته شوي وو.

شمالي کوریا د بالستیک توغندیو یو نوی ډول ازمویلی. د شمالي کوریا دولتي رسنیو نن خبر ورکړی چې، پرون یې د جامدو سونګ کاروونکي بین القاره يي بالیسټیک توغندي (ICBM) ازموینه وکړه. جنوبي کوریا هم دا خبر تایید کړی او ویلي یې دي، د دغه توغندي توغول د جاپان په شمالي سیمو کې وېره خپره کړې او د سیمې اوسېدونکو ته ویل شوي وو چې خوندي سیمو کې پټ شي، خو وروسته څرګنده شوه چې هېڅ خطر نه‌شته.

په پېښور کې مېشتو یو شمېر افغانانو د پاکستان له حکومته غوښتي دي چې، په اختر کې دې ورته د کډوالو په کارډونو او تذکرو افغانستان ته د ستنېدو اجازه ورکړي. دوی پرون مشال راډیو ته وویل، د تګ راتګ سختو شرطونو له کبله خپل هېواد ته نه‌شي تللی. خو د تورخم انتظامي چارواکي وايي، تر اوسه ورته لوړپوړو چارواکو هم د سفري محدودیتونو د نرمولو امر نه‌دی کړی، نو ځکه د قانون له مخې بې له پاسپورټ او ویزې هېچا ته د تګ راتګ اجازه نه‌شي ورکولای.

مېل ان‌لاين خپرونه: د برېتانیا مېل ان‌لاین خپرونې د اسوشیټډ پریس اژانس یو مطلب خپور کړی دی چې، په‌کې د طالبانو د مشر ملاهبت الله اخندزاده د وروستي صوتي پیغام مساله را اخیستل شوې ده. په دې مطلب کې راغلي دي چې، د طالبانو مشر ملا هبت الله ډېر کم لیدل کېږي او هڅه کوي چې نه له خلکو سره وګوري او نه هم د رسنیو پوښتنې ځواب کړي. ده پر کابل د طالبانو له بیا واکمنۍ وروسته یو ځل کابل ته سفر کړی دی، خو هلته هم رسنیو ته حاضر نه‌شو. د مېل ان‌لاین په باور د ملا هبت الله یو عکس شته چې هغه هم کلونه پخوانی دی. Читать дальше...

د طالبانو د حکومت یو لوړ پوړی چارواکی وايي، چې طالبان د سیمې له هېوادونو سره د نږدې تعامل غوښتونکی دی. د طالبانو د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیر خان متقي دا خبره د ازبکستان په سمرقند کې د چین، پاکستان، ایران، تاجکستان، ترکمنستان، روسیې او خپله د ازبکستان د مخکښو ډیپلوماتانو پرونۍ غونډې ته وکړه. ښاغلي متقي یو وار بیا ډاډ ورکړ، چې د دوی حکومت اجازه نه ورکوي، چې د افغانستان له خاورې د نورو هېوادونو پر خلاف کار واخیستل شي. نوموړي ويلي: "افغانستان پر خپله ژمنه ټینګ ولاړ دی، چې هيڅ فرد یا ډلې ته... Читать дальше...

د سره صلیب نړیواله کمېټه یا (ICRC) وايي، په افغانستان کې د بشري بحران پراخېدو ته اندېښمن دي. دا اندېښنه وروسته له هغې ښوول کېږي، چې د ملګرو ملتونو په ادارو کې د ښځینه کارکوونکو کار د طالبانو له‌خوا منع شو او دغه سازمان وویل دا کار اړو کسانو په ځانګړي ډول بې‌وزلو ښځو ته د بشري مرستو رسولو چارې ټکنۍ کوي. په افغانستان کې د سره صلیب نړیوالې کمېټې ویاند، پروېز احمد فیضي پرون پنجشنبه له ازادي راډیو سره په خبرو کې وویل، دا مهال د افغانستان نیمايي نفوس بشري مرستو ته اړتیا لري. ښاغلی فيضي وايي: "د... Читать дальше...

د سوډان پوځ پرون پنجشنبه د دغه هېواد له پیاوړي ملېشه ځواک سره د احتمالي بالقوه شخړو په باب خبرداری ورکړ. سوډان وايي، ملېشه ځواکونو په پلازمېنه خرطوم او نورو ښارونو کې خپل پوځیان ځای پر ځای کړي دي. په وروستیو میاشتو کې د سوډان د پوځ او د چټک ملاتړ د ځواکونو ترمنځ کړکېچ زیات شوی دی. له دې کبله له سیاسي ګوندونو سره د هغې موافقې لاس‌لیک ځنډېدلی چې نړیوال ملاتړ ورسره دی او هدف یې په دغه هېواد کې ډیموکراتیک انتقال ته زمینه برابرول دي. پوځ په یوه اعلامیه کې ویلي، چې د وسله‌والو ځواکونو له مشرتابه... Читать дальше...

د سربیا ولسمشر الکساندر وچیچ وايي، هېواد یې نه په پام کې لري او نه به په راتلونکي کې اوکراین ته وسلې صادرې کړي. وچیچ پرون د کاسوو له سربانو سره د سربیا په جنوب کې د خبرو پر مهال وویل، موږ به د شخړې یوه لوري ته هم مهمات ونه لېږو. دغه شخړه د ۲۰۲۲م کال د فبروري میاشتې پر ۲۴مه پر اوکراین د روسیې له یرغل سره پیل شوه، چې لا هم دوام لري. د سربیا ولسمشر زیاته کړې، د سربیا هغه مهمات چې ښايي د یوه یا بل لوري د جګړې په میدان راڅرګند شي، احتمالا ترکیې، هسپانیا یا هم چک جمهوریت ته صادر شوي او وروسته د جګړې ساحې ته لېږدول شوي دي.

جرمني د پولنډ هغه غوښتنه تصویب کړه، چې وکړای شي په جرمني کې جوړ شوي پنځه عرادې میګ-۲۹ (MiG-29) ډوله جنګي جټ الوتکې اوکراین ته ولېږي. د جرمني دفاع وزارت پرون ویلي، د دې کار هدف د روسیې د یرغل په وړاندې د اوکراین د هوايي ځواک پیاوړي کول دي. د پولنډ دفاع وزارت سم د لاسه د دې موضوع په باب تبصره نه‌ده کړې. د جرمني دفاع وزیر بوریس پیتوریوس (Boris Pistorius) ویلي، پولنډ دغه غوښتنه پرون پنجشنبه وړاندې کړې وه او په هغه ورځ د برلین تصویبولو ثابته کړه چې پر جرمني اعتماد کېدای شي. جرمني یا المان ته ۲۴... Читать дальше...

د اسلامي همکاریو سازمان وايي، په افغانستان کې یې اړو کورنیو ته د خوړو د بستو د وېش دویم پړاو پرون پنجشنبه پیل کړ. دغه سازمان پرون په خپل ټویټر کې لیکلي، په دې پړاو کې به د افغانستان په شپږو ولایتونو کې د خوراکي توکو ۱۱زره بستې ووېشل شي. په دوام راغلي، چې دغه پروژه د ملک سلمان د بشري مرستو د مرکز په ملاتړ اجرا کېږي. په داسې حال کې چې د روژې مبارکه میاشت ده، د افغانستان په بېلابېلو برخو کې خلک د بې‌وزلۍ له زیاتېدو شکایت لري.

د روغتیا نړیوال سازمان وايي، اړتیا ده په روان ۲۰۲۳م کال کې یونیم ملیون ماشومان چې عمرونه یې تر پنځو کلونو کم دي، د ناروغیو پر وړاندې د خوندیتوب لپاره په منظم ډول واکسین شي. د دې سازمان د افغانستان څانګې پرون په خپل ټویټر کې لیکلي، دوی له ګېټس بنسټ، د ګاوي (Gavi) په نوم د واکسین له نړیوال بنسټ او نورو تمویلوونکو سره کار کوي، چې افغان ماشومانو ته اساسي واکسینونه برابر کړي. د روغتیا نړیوال سازمان لیکلي، راځئ ډاډ ترلاسه کړو، چې هر ماشومان له هغو ناروغیو خوندي شي، چې د واکسین په مرسته وقایه کېږي.

په افغانستان کې د جرمني سفارت وايي، د ملګرو ملتونو په ادارو کې د ښځینه کارکوونکو کار حیاتي اهمیت لري. دغه سفارت په یوه لنډ بیان کې ویلي، په دغو ادارو کې د ښځینه کارکوونکو پر کار، لګول شوی بندیز له بشري حقونو او د ملګرو ملتونو له منشور سرغړونه ده، چې په افغانستان کې د ژوند ژغورونکو مرستو رسولو هڅې اغېزمنوي. د جرمني سفارت وايي، د یوې پایداره راتلونکې لپاره د ښځو بشپړ شراکت او پیاوړتیا حیاتي اهمیت لري. وروسته له هغې چې طالبانو د وري پر ۱۵مه، په ننګرهار کې د ملګرو ملتونو د مرستندوی ماموریت یا یوناما... Читать дальше...