Новости за 18.02.2022

مشهور افغان سندرغاړي او د 'باران' په نوم د موسیقۍ د ډلې پخواني غړي مختار مجید د مړینې له امله زیاتو خلکو خواشینې ښودلې. هغه د شپېتمې لمریزې لسیزې په لومړیو کې د باران په نوم د موسیقۍ د مشهورې ډلې غړی و. مختار مجید د پنجشنبې په ناوخته د سرطان ناروغۍ له امله په ۵۸ کلنۍ کې د امریکا په ویرجینیا کې وفات شو. د مختار مجید د مړینې له امله د هغه د دورې او د هېواد ګڼو نورو مشهور سندرغاړو خواشینې ښودلې ده. افغان مشهور سندرغاړي فرهاد دریا چې د باران په ډله کې د ښاغاي مجید سره ډېرې سندرې ویلي، په خپله... Читать дальше...

حیدر د سې شنبې په ورځ په زابل کې څاه ته ولوید او نن(جمعه) ژغورونکي وتوانیدل چې د څاه تل ته ځانونه ورسوي، خو هلته یې د دې ماشوم مړی پیدا کړ. نور په دې راپور کې کتلی شئ

د کابل ښار یوه څنډه کې د سړو خیمو لاندې، یوه مور د خپلو ماشومانو لوږې اندېښمنه کړې ده. ریحان د اتو ماشومانو مور ده او مېړه یې د زړه په ناروغۍ اخته دی. دا مور وایي، یو نیم کلن ماشوم یې په خوارځواکۍ اخته شوی او ماشومانو ته د خوړو د برابرولو پیسې نه لري. دا وایي، شپه او ورځ له خپلو ماشومانو سره په وچه ډوډۍ تېروي: "په دې لوږه کې یوه ډوډۍ په لسو افغانیو پیرو، زموږ ماشومان پرې نه مړېږي، شپه او ورځ ژاړي، د یو نیم کلن ماشوم مې هم وزن کم شوی، وېره لرم چې خوارځواکه شوی نه وي، مرسته راسره وکړئ د خوراک لپاره... Читать дальше...

کاناډايي چارواکي وايي، د افغان کډوالو را ایستلو ته ژمن دي. دا خبره د کاناډا د کډوالو چارو وزیر شان فریزر د دغه هېواد په پارلمان کې د افغان کډوالو په تړاو په یوه لانجمن بحث کې وکړه: "دمګړۍ څه باندې ۷۷۰۰ 'افغانان کاناډا' ته رسېدلي. په څو اونیو کې ۴۶۰ نه زیات افغانان په شلو تجارتي پروازونو کې راورسېدل. نور پروازونه هم راځي." هغه زیاته کړه، کاناډا د نړۍ د نورو هېوادونو په مقایسه د ډېرو افغانانو د را ایستلو لپاره اساسي ژمنې کړي. شان فریزر وویل: "کاناډایان باید په هغو هڅو وویاړي چې موږ یې ترسره کوو. Читать дальше...

د امریکا مرکزي قوماندانۍ 'سنټکام' چې له افغانستانه د امریکایي ځواکونو او تجهیزاتو د ایستلو مسوولیت درلود، د دې قوماندانۍ مشر جنرال کېنټ مک کنزي تازه پرون پنجشنبه ناوخته د خپلې یوې مرکې یوه برخه د دې قوماندانۍ پر فېسبوک پاڼه خپره شوې په کې یې ویلي چې داعش یا اسلامي دولت نومې وسله واله ډله په افغانستان کې د ودې په حال کې ده. جنرال مک کنزي وایي، که څه هم طالبان ظاهراً د دې وسله والې ډلې خلاف ده، خو دوی بیاهم په دې اړه ځکه اندېښمن دي چې دا وسله واله ډله له افغانستانه بهر د فعالیتونو او بریدونو ته لېواله ده. Читать дальше...

د بېلاروس مستبد مشر الکساندر لوکاشینکا وایي، دی به نن د روسیې له ولسمشر ولادیمیر پوتین سره وګوري او د دواړو هېوادو ترمنځ به د ګډو پوځي تمریناتو په رڼا کې د نورو فعالیتونو په اړه خبرې وکړي.  لوکاشینکا پرون دا خبره د 'اسیپوویڅکي' سیمه کې وکړه. دې ځای کې د روسیې او بېلاروس ترمنځ پوځي تمرینات ترسره کېږي. دې تمریناتو کې نژدې دېرش زره روسي سرتېرو برخه اخیستې ده.  لوکاشینکا دا ونه ویل چې روسیې پوځیان به کله له دې هېواده بېرته ستنېږي، خو ټینګار یې وکړ چې دې ته اړتیا نه شته چې په بېلاروس کې روسیه پوځي اډې جوړې کړي. Читать дальше...

د ملاوي روغتیایي چارواکو د دغه هېواد په پلازمېنه لیلونګوې کې د ماشومانو د ګوزڼ یا پولیو د یوې پېښې خبر ورکړ.  د روغتیا نړیوال سازمان نن وویل، دا په تېرو پنځو کلونو کې په افریقا کې د وحشي پولیو لومړۍ پېښه ده.  ډبلیو ایچ او په یوه بیان کې څرګنده کړه چې له لابراتواري څېړنو ښکاره شوه چې دا هغه ډول پولیو ده چې په پاکستان کې شته او له هغه هېواده دلته انتقال شوې ده.

که څه هم ځینو رسنیو راپورونه خپاره کړي وو چې د افغانستان سفارت د پنجشنبې په ورځ تړل شوی او د افغان ډپلوماټانو ډپلوماټېکې ویزې لغوه شوي، خو د سفارت چارواکي دغه راپورونه ردوي. هغه اسنادو کې چې ازادي راډیو ته رسېدلي ښيي چې د مارچ په لومړۍ ورځ به د امریکا د بهرنیو چارو وزارت او امریکا کې د افغان ډپلوماټانو ترمنځ د افغانستان سفارت د قونسلي چارو د دوام په اړخ یوه ناسته جوړه شي. وروسته له هغه چې د جنوري په ۱۸مه نېټه د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د افغانستان سفارت ته یوه لیک واستوه او له دې ډپلوماټیکې... Читать дальше...

اوکراین نن وویل، د روسیې په ملاتړ د دغه هېواد په ختیځ کې د بیلتون غوښتونکو له لوري له اوربنده ناڅاپي په بې ساري ډول سرغړونې زیاتې شوي دي.  کیف په داسې وخت کې دا تور پورې کوي چې واشنګټن خبرداری ورکړی دی چې روسیه بهانې لټوي چې په راتلونکو ورځو کې پر اوکراین برید وکړي.  د اوکراین پوځ په یوه راپور کې څرګنده کړه چې په تېرو ۲۴ ساعتونو کې له اوربنده شپېته ځله سرغړونې شوي دي چې دا بې سارې دي. د راپور له مخې د اوکراین یو سرتیری ټپي شوی دی.  د اوکراین پوځ وایي، بېلتون غوښتونکو پر لسو استوګن ځایونو د توپونو او هاوانونو ډزې کړي دي. Читать дальше...

راپورونه وايي، په زابل کې د حیدر په نوم هغه ماشوم چې څو ورځو مخکې څاه ته لوېدلی و، له ډېرو هڅو سره- سره ساه ورکړه. له څو ورځو راهیسې پر ټولنیزو شبکو په دې باب ضد و نقیض راپورونه خپرېدل. په زابل کې د طالبانو د حکومت د اطلاعاتو او کلتور سپرست رییس شرافت ویاړ وایي، دغه پنځه کلن ماشوم چې حیدر نومیده د سې شنې په ورځ ۶۰ متره ژورې څاه ته لویدلی وو او نن سهار  په داسې حالت کې را ویستل شو چې مخکې یې ساه ورکړې وه. ویاړ زیاتوي: "لکه څنګه چې تاسې په جریان کې یاست په زابل کې د څو ورځو راهیسې یو ماشوم څاه... Читать дальше...

خوستي مدني فعالان او روڼ اندي وايي چې د بې کارۍ او سالمو بوختیاوو د نشتون له کبله ګڼ ځوانان له اقتصادي او رواني ستونزو سره مخامخ شوي دي. خوست کې د یو مدني بنسټ مشر فضل الرحمان قانع ازادي راډیو ته وویل: "د ځوانانو یوه بله اندېښنه دا ده چې اوس وخت کې حکومتي ادارو کې ډېری ګمارنو کې مسلک، وړتیا او معیار په پام کې نه نیول کېږي، د ځوانانو بې کاري چې له امله يې هغوی د ګڼو اقتصادي ستونزو سره مخ شوي، بشري ناورین سره مخ دي، د دې ترڅنګ په رواني لحاظ د ځوانانو تشویشونه زیات شوي، هغه دغه دي چې په نظام کې غیرمعیاري... Читать дальше...

په زابل ولایت کې ژغورونکي هڅه کوي چې په شوکاک کلي کې هغه ماشوم راوباسي چې درې ورځې وړاندې یوې ژورې څاه ته لوېدلی و. په شوکاک کلي کې د دغه ماشوم د راایستلو لپاره پرون په داسې حال کې د خلکو هلې ځلې روانې وې چې څه کم دوې اوونۍ وړاندې په یوه بل څاه کې د یوه بل ماشوم د ژغورلو هڅې ناکامې شوې او ماشوم مړ شو. ټولنیزو رسنیو کې په خپرو شوېو ویډیوګانو کې کلیوال او طالب چارواکي لیدل کېږي چې په هغه ځای کې راټول شوي چې له څاه د حیدر په نوم د ۹ کلن ماشوم د ایستلو لپاره هلې ځلې روانې دي. د طالبانو د حکومت... Читать дальше...

په زابل کې یوې ژورې څاه ته لویدلی ماشوم لا نه دی ژغورل شوی. دا خبره د زابل یوه ځایي خبریال عیسی محمد قلمیار نن سهار له ازادي راډیو سره په مرکه کې وکړه. له قلمیار سره د صفي الله ستانکزي غږیزه مرکه دلته واورئ

د افغانستان یو مشهور سندرغاړی مختار مجید په امریکا کې ومړ.  د مجید کورنۍ ته نږدې سرچینو او ملګرو له هغې ډلې وتلي سندرغاړي فرهاد دریا د هغه مړینه تایید کړې ده.  مجید ۵۸ کلن و او ویل کېږي چې د سرطان له ناروغیه کړېده.  مختار مجید په ۱۹۸۰ لسیزه کې له فرهاد دریا، اسد بدیع او جاوېد راهي سره په ګډه د باران موسیقي ډله جوړه کړې وه.  افغان سندرغاړي فرهاد دریا په خپل فیسبوک باندې د مختار مجید د مړینې په تړاو یو پوسټ لیکلی: "ژړا ماته اجازه نه راکوي چې څه ولیکم. نن ما یو ورور، یو ملګری، یو یار، او یو شاهد له لاسه ورکړ، د ژوند نیمایي یادونه. Читать дальше...

د طالبانو حکومت په ملګرو ملتونو کې د فرانسې د دایمي استازي نیکلاس دو ربویر د څرګندونو  په وړاندې غبرګون وښود.  ښاغلي دو ربویر ویلي چې د زور له لارې د واک د ترلاسه کولو لپاره د طالبانو اقدام د افغانستان د اقتصادي پاشلتیا او انساني بحران دلیل دی.  د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد د فرانسې د دایمي استازې د خبرو په ځواب کې تېره شپه ازادي راډیو ته وویل: "د فرانسې استازي چې څه ویلي، په ځای خبره نه ده. باید ووایم چې زموږ هڅه لومړی دا وه چې د کابل مساله له سیاسي لارې حل شي. د کابل د ادارې له لوري... Читать дальше...

ټاکل شوې ده چې د منځنۍ اسیا د فوتسال د سیالیو د پای مراسم سبا شنبه (د سلواغې ۳۰مه) مازدېګر جوړ شي او د افغانستان تر ۱۹ کلونو کشره لوبډله د سپینو زرو مډال ترلاسه کړي.  ایران د دغو سیالیو اتلولي وګټله، خو افغانستان چې یوه سیالۍ یې بایللې او درې ګټلې وې، دوهم شو.  د افغانستان د فوټبال فدراسیون ویاند فېروز مشعوف په دې اړه ازادي راډیو ته وویل: "زموږ د فوټسال تر نولسو کلونو کشرې لوبډلې ازبیکستان ته اته پر یو ماتې ورکړه او د یوې ماتې او درېيو بریو له کبله یې ۹ امتیازونه ترلاسه کړل او دوهمه شوه." ... Читать дальше...

د پاکستان پوځ په وروستیو کې د افغانستان د پولو په اوږدو کې پوځي عملیات زیات کړي دي.   د پاکستان پوځ وروسته له دې په دې سیمه کې عملیات پیل کړي چې د دغه هېواد د دولت وسله والو مخالفانو د پوځ او ملېشه ځواک پر پوستو ګڼې حملې وکړې او مرک ژوبلې یې ور اړولې.  دې بریدونو چې په افغانستان کې د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته ډېر شوي، وېره پیدا کړې چې د پاکستان سوله او ثبات له ګواښ سره مخامخ شوی دی.  د پاکستان پوځ ادعا کوي چې په تېره یوه میاشت کې له افغانستانه تر اوښتو وروسته اسلامپالو او بېلتون غوښتونکو د پاکستان لږ تر لږه ۱۴ پوځیان وژلي دي. Читать дальше...

په افغانستان کې د روغتيا برخه کې د مالي او تخنيکي ستونزو ترڅنګ، په وروستيو میاشتو کې د معتادینو د درملنې برخه کې ستونزې ډېرې شوي دي، په تېره بيا معتادې مېرمنې له ډېرو ستونزو سره لاس او ګرېوان دي. ماه جبين او نفيسه هغه معتادې مېرمنې دي چې د لنګون پړاو يې تازه د معتادینو د درملنې په روغتيايي مرکزونو کې تېر کړی دی. دوی د معتادو ښځو، په تېره بيا اميدوارو ميندو لپاره طبي خدمات ډېر مهم بولي، ځکه چې کورنۍ ښځو ته چندان اجازه نه ورکوي چې د معتادینو د درملنې روغتيايي مرکزونو ته ورشي او دا مرکزونه تر ډېره بريده په خپلو کورونو کې د هغوی درملنه کوي. Читать дальше...

د امريکا متحده ايالاتونو په افغانستان کې له ۲۰۰۳م زیږدیز کال څخه بيا تر ۲۰۲۱کاله پورې له نشه يي توکو سره د مبارزې برخه کې نهه نيم ميليارډه امريکايي ډالر لګولي، خو له شپږو مياشتو راهيسې يې په دې برخه کې خپل فعاليتونه او مرستې درولي دي.  د افغانستان لپاره د امريکا متحده ايالاتونو ځانګړی استازی ټام وېسټ وايي، له افغانستانه د امريکايانو تر وتلو وروسته داسې اندېښنې شته چې له افغانستانه ګاونډيو هېوادونو ته نشه يي مواد قاچاق شي.     ټام وېسټ د امريکا د سولې انسټيټيوټ ته د وينا پرمهال وويل، له افغانستانه... Читать дальше...

وال سټرېټ ژورنال وال سټرېټ ژورنال د افغانستان په اړه په دې سرلیک یوه مقاله خپره کړې ده" د افغانستان د شتمنیو د وېشلو په اړه د امریکا له پرېکړې سره اقتصاد نور هم خراب شوی دی." په مقاله کې راغلي چې د امریکا حکومت غواړي چې 'د افغانستان بانک' کنګل شوې پیسې ازادې کړي، خو د وال سټریټ ژورنال په وینا افغانان وايي چې دا پرېکړه د ګټې پر ځای زیان لري. وال سټریټ ژورنال د افغان بانکوالو او اقتصاد پوهانو او همدارنګه د نړیوالو مرستندویه کارکوونکو په حواله لیکي چې د بایډن د حکومت پریکړه چې د افغانستان د مرکزي... Читать дальше...

د کویټ دفاع وزارت اعلان وکړ چې د دغه هېواد ښځې په پوځ کې د شمولیت لپاره د کورنۍ د سرپرست اجازې ته اړتیا نه لري، خو په پوځ کې به وسله نه ګرځوي او حجاب به لري.  د ګارډین ورځپاڼې د راپور له مخې یو شمېر ښځینه فعالانو دا پرېکړه د ښځو لپاره یو ګام په وړاندې او دوه په شا بللې ده.   منتقدو کویتي فعالانو ویلي، ګڼ شمېر ښځې همدا اوس په پولیسو کې برخه لري نو ولې په اردو کې د دوی لپاره محدودیتونه وي؟  د کویټ دفاع وزارت په اکتوبر کې په پوځ کې د ښځو  له ګډون سره موافقه وکړه، خو  وروسته له دې چې د پارلمان... Читать дальше...

د نړۍ مشهور میلیارډر او د مایکروسافټ شرکت موسس بېل ګېټس پرون پنجشنبه(د سلواغې۲۸مه) پاکستاني چارواکو ته ډاډ ورکړ چې د ماشومانو د ګوزڼ یا پولیو پرضد مبارزه به جاري ساتي.  د ماشومانو ګوزڼ په نړۍ کې یوازینۍ ناروغي ده چې یوازې افغانستان او پاکستان کې ختمه شوې نه ده. بېل ګېټس سلګونه میلیونه ډالره په نړۍ کې د پولیو په شمول له ساري ناروغیو سره مبارزې ته ځانګړي کړي دي.  بېل ګېټس چې پاکستان ته په یو ورځني سفر تللی و، پرون د پاکستان ولسمشر د دغه هېواد دوهم لوړ دولتي مډال ورکړ.  د پاکستان ولسمشر عارف... Читать дальше...

غزني کې د هېواد د دوهمې لویې زراعتي پروژې د بیارغونې چارې پیل شوي دي چې دا د هلمند د کجکي بند له پروژې وروسته د سردې بند دی. دغه پروژه په ۱۳۴۶م لمریز کال کې تاسیس شوې چې ۷۶۰۰۰ جریبه ځمکه لري او د دوو ښي او چپ کانالونو په واسطه خړوبېږي.  دغه کانالونو کې شااوخوا ۷۰سلنه ځمکې دولتي او پاتې نور یې بیا شخصي ملکیتونه دي.  د دغې پروژې د سروې او نظارت مشر انجنیر عبدالهادي د پنجشنبې په ورځ (د سلواغې ۲۸مه) ازادي راډیو ته وویل: "دغه پروژه کې د بشري ځواک په مرسته د ۵۱ کیلومتره کانالونو پاک کاري، د درېيو... Читать дальше...

په ارزګان کې له ښوونځيو څخه فارغ شوي زده کوونکي وايي، د کانکور ازموینو لپاره هېڅ چمتوالي نه لري او د پوهنې رياست باید ښوونيز کورسونه ورته جوړ کړي. ډېری ځوانان غواړي چې د کانکور ازموینې له لارې د خپلې خوښې پوهنځي ته بریالي شي، خو چې چمتووالی ورته ونه نیسي، ښايي د ډېرو دغه هیله یو خوب پاتې شي. یو شمېر ځوانان چې اقتصادي ستونزې نه لري، په خپلو لګښتونو د کانکور لپاره د چمتوالي کورسونه وايي، خو هغوی چې جېبونه یې خالي دي، بیا له دې کورسونه ډېر وخت محروم وي. د کانکور ازموینو لپاره چمتووالی یو له هغو... Читать дальше...