Новости за 24.02.2022

د اوکراین د بهرنیو چارو وزیر دیمیترو کولیبا وویل چې پوتین د ټول اوکراین د نیولو لپاره حمله پیل کړه، د ده په وینا د اوکراین سوله ییز ښارونه تر برید لاندې دي.  کولیبا زیاته کړه چې  اوکراین به د ځان دفاع وکړي او دا جګړه به وګټي. اوکراین په نړۍ غږ وکړ چې د پوتین د تېري مخه ونیسي او دستي لاس په کار شي.  د اوکراین له دننه راپورونه څرګندوي چې دفترونه بند دي، ښوونځي تړل شوي، پوهنتونونه رخصت شوي او حکومت خلکو ته سپارښتنه کړې ده چې له کورونو رابهر نه شي.  د اوکراین ولسمشر ولودیمیر زیلنسکي بیړنۍ حالت... Читать дальше...

د خوست ښار په متون غونډۍ کې د زرغون خوست د نيالګيو د کېنولو درې ورځنی حشر د خلکو او ځوانانو په پراخ ګډون سره پیل شو. د زرغون خوست سږنۍ میله دا ځل د تلوېزیون په غونډۍ جوړه شوه چې د دې غونډۍ پاسنۍ برخه او لمنې به د زینتي او میوه لرونکو ونو په لګولو سره شنې شي. مدني فعال نقیب الله ځلاند چې د میلې په څنډه کې يې د کتابونو یو کوچنی نندارتون هم جوړ کړی و ازادي راډیو ته وویل، د زرغون خوست میلې د متون غونډۍ په هغو ځایونو کې جوړیږي چې شاړې وي او ونې په کې نه وي کېنول شوې. د متون غونډۍ د سلسلو د شنه کولو... Читать дальше...

په کندز ولایت کې د پولیو ضد واکسین پر واکسیناتوران باندې برید کې ۷ واکسیناتوران وژل شوي چې ۴ ښځي هم په کې شاملې دي. د کندز د سیمه ییزو چارواکو د معلوماتو مخې چې دغه ۷ تنه د پولیو ضد واکسین رضاکاران په درېیو جلا جلا پېښو کې د کندز ښار اړوند د چهار تاق او ابراهیم خېلو سیمو کې او دغه راز په امام صاحب ولسوالۍ کې د نا معلومه وسله والو له لوري وژل شوي دي. د کندز د امنیې قوماندانۍ ویاند حافظ عبیدالله عابدي نن پنجشنبې د حوت میاشتې ۵ مه ازادي راډيو ته وویل،دغه پېښې نن له غرمې مخکې رامنځته شوې او په تړاو یې دوه تنه نیول شوي دي. Читать дальше...

د کندهار په سپین بولدک ولسوالۍ کې د طالبانو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ په جګړه کې د ملکي خلکو په ګډون دوه کسان وژل شوي او ۱۳ نور ټپیان شوي دي. دغه نښته نن غرمه د پاکستاني ملېشو له خوا د یوه افغان ماشوم د وهلو پر سر رامنځته شوه چې له امله یې د سپین بولدک او چمن ترمنځ دروازه هم د مسافرو پرمخ تړل شوي ده. په کندهار کې  د طالبانو د حکومت د والي ویاند محود اعزام په سپین بولدک کې د طالب وسله والو او پاکستاني ملېشو ترمنځ شخړه تائیدوي خو نور جزئیات نه ورکوي . خو په سپین بولدک کې ځايي سرچینې او د پېښي... Читать дальше...

پر اوکراین د روسیې تر پوځي یرغل یوه ورځ مخکې، روس پلوو بیلتونپالو د اوکراین په ختیځ کې پر ځینو کلیو توغندي وویشتل. د ازادي راډیو خبریاله د چارشنبې په ورځ څو کلیو ته ورغلي او دغلته یې د سیمې د خلکو پر ژوند دا راپور جوړ کړی دی.

د اسیا د فوټبال جام لوبو د غوراوي لپاره نن پچه واچول شوه.  افغانستان په ډي ګروپ کې له هند، هانګ کانګ او کمبودیا سره مخامخ شوی دی.  د دې ګروپ لوبې به د جون په میاشت کې په هند کې وشي.  که چېرته افغانستان په ډي ګروپ کې لومړی شو نو د اسیا جام ته به په مستقیم  ډول لار پیدا کړي.  دا لوبې په ۲۰۲۳کال کې په چین کې ترسره کېږي.

ښایي دا پر افغانستان د طالبانو د دوهم ځل واکمنۍ له پیل راهیسې په پلازمېنه کابل کې تر ټولو ستره ورزشي میله وي. د وزلوبې لیګ درېیم پړاو، نن پیل شو او لس ورځې دوام کوي. که څه هم د پیل په رسمي مراسمو کې یې یو شمېر لوړ پوړو طالب چارواکو برخه اخیستې خو د مینه والو شمېر خورا کم دی. طالب چارواکي هیله لري چې په راتلونکو ورځو کې به د مینه والو شمېر زیات شي. د طالبانو د حکومت مرستیال ویاند او د ملي راډیو تلویزیون رئیس احمد الله وثیق ازادي راډیو ته وویل، د نږدې شل زره نندارچیانو د راتګ لپاره تیاری نیول شوی دی. Читать дальше...

د کندهار په سپین بولدک ولسوالۍ کې د طالب وسله والو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ شخړه شوې چې له امله یې د سپین بولدک - چمن دروازه د مسافرو د تګ راتګ پر مخ تړل شوې ده. یوې سرچینې ازادي رادیو ته وویل ‏چې نن غرمه د کندهار د سپین بولدک پر دروازه پاکستاني ملېشو یو افغان ماشوم وهلی ،وروسته طالب وسله والو پر پاکستاني پوځیانو ډزي کړي. ‏سرچینه وایې دامهال دروازه بنده ده او چاته د تګ راتګ اجازه نه شته. طالبانو د دوی او پاکستاني پوځیانو ترمنځ شخړه تائید کړې خو نور جزئیات یې نه دي ورکړي.

روسیې د چهارشنبی په شپه نا وخته په اوکراین کې پر پوځي اهدافو بریدونه پیل کړل، دا بریدونه که څه هم ډېر ورته نه ول، خو افغانانو ته یې په ۹۰مو کلنو کې پر افغانستان د پخواني شوروي یرغل ور په زړه کړ.   دې بریدونو په افغانستان کې یو لړ غبرګونونه راپارولي دي.  د طالبانو حکومت د بهرنيو چارو وزارت د ستراتيژيکو مطالعاتو مرکز مشر ولي الله شاهين ازادي راډیو ته وویل، دوی د جګړې او د نورو پر حقونو د تیري خلاف دي.   شاهین وایي:" په ټوله کې موږ د جګړې خلاف یو، د هیچا ترمنځ دی جګړه نه کېږي او هېڅ ځای کې دې... Читать дальше...

اوکرایني چارواکو یوه ویډیو خپره کړې چې ښيې روسي ټانکونه او پوځي ګاډي نن ( فیبروري ۲۴ مه ) د اشغال شوې کریمیا له پولې اوړي. د اوکراین د سرحدي خدمتونو ادارې ددې بندر نوم نه دی یاد کړی. په ویډیو کې لیدل کیږي چې روسي ځواکونه د اوکراین د دولت تر کنټرول لاندې خاورې ته داخلیږي. د روسیې ولسمشر ویلادیمیر پوتین د پنجشنبې په سهار وختي پر اوکراین د " ځانګړې پوځي عملیاتو " اعلان وکړ. هغه د روسیې وګړو ته په وینا کې هڅه وکړه چې خپل دا اقدام توجیه کړي. پوتین د اوکراین له پوځیانو وغوښتل چې خپلې وسلې پر مځکه کېږدي. Читать дальше...

د روسیې پوځي چارواکو ویلي چې د اوکراین پر هوایي اډو او پوځي تاسیساتو یې بریدونه کړي دي. ​ لویدیځو اژانسونو د روسي چارواکو په وینا د دوی هدف همدا پوځي سیمې دي او د ملکیانو د اوسیدو پر ځایونو یې بریدونه نه دي کړي.

د کونړ نورګل ولسوالۍ اوسیدونکي شکایت کوي چې په ولسوالۍ کې يې مرسته کوونکي موسساتو د غریبو او مستحقو خلکو پر ځای مالدارو او د واسطو خاوندانو ته مواد ورکوي. ۳۰ کلن حمیدالله یې په اړه وايي، ولسوالۍ ته يې د خیریه موسسو مامورین راځي او په وینا یې ډېری یې د خپلو خپلوانو، انډیوالانو او د واسطې خاوندانو نومونه لیکي: "د غریبانو، کونډو او یتیمانو پوښتنه څوک نه کوي او څوک چې نه پېژنې هغوی له هر ډول مرستو بې برخې پاتېږي.» د دې ولسوالۍ بل اوسېدونکی شېرولي خان هم د موسساتو د سروې د مامورینو او کار کوونکو له... Читать дальше...

د کندهار ولایت اوسېدونکې ګل مینه چې ماشوم یې په خوارځواکۍ اخته شوی وایي، اقتصادي وضعیت یې ښه نه دی، د خپلو ماشومانو لپاره په کافي اندازه خواړه نه شي برابرولی او له همدې امله یې دوه نیم کلن ماشوم تر روغتونه رسېدلی دی. ګل مینه زیاتوي: "زما شیدې نه وې، ماشوم به وږی پاتېده، بیا مو بازاري شیدې ورته پیرلې، هغه به مو هم هر وخت په وس نه وې پوره، اخر ماشوم ناروغ شو." د افغانستان په کندز ولایت کې هم ځینې خلک له ورته وضعیت څخه کړیږي. د دغه ولایت د خان اباد ولسوالۍ د بوهېن کلي اوسېدونکی رحیم ګل وایي،... Читать дальше...

روسیې نن سهار وختي د اوکراین پر خاوره بریدونه پيل کړل او د راپورونو له مخې یې پر لږ تر لږه ۷ ښارونو توغندي لګیدلي دي. د اوکراین حکومت وایي، لږ تر لږه اته تنه وژل شوي او نهه تنه ټپیان شوي دي. له اوکراینه راپورونه ورکول کېږي چې ښوونځي او پوهنتونونه رخصت شوي او دولت خلکو ته سپارښتنه کړې چې کورونو کې پاتې شي. د اوکراین ولسمشر ولودمیر زلنسکي دغه هېواد کې بېړنی پوځي حالت اعلان کړی او د امریکا له ولسمشر جو بایډن سره یې پر ټیلیفون خبرې کړي دي. د امریکا متحد ایالات ټاکل شوې ده چې ولسمشر جو بایډن... Читать дальше...

ملګري ملتونه به د افغانستان له بانکي نظام سره خپلو مرستو ته دوام ورکړي.   د افغانستان بانک تېره ورځ ناوخته په یوه خبرپانه کې ویلي، د بانک چارواکو په افغانستان کې د یوناما له ځانګړې استازې ډیبرا لاینز سره په کتنه کې دا او ورته نورو مسایلو باندې خبرې کړي.   د خبرپاڼې له مخې، د یوناما استازې ویلي، دوی د افغانستان له خلکو او په ځانګړي ډول بانکي نظام سره مرسته کولو ته تیار دي او تېرو شپږو میاشتو کې یې شااوخوا ۲ میلیارده ډالره مرسته په بشري او بانکي برخه کې کړې ده.   د افغانستان بانک د خبرپاڼې له... Читать дальше...

د صرافانو ټولنې استازو د رییس الوزرا له سیاسي مرستیال سره په لیدنه کې د دوی په وړاندې د امنیتي او بانکي ستونزو د حل په موخه ناسته کړې.   د ارګ له لوري په خپره شوې خبرپاڼه کې چې تېره ورځ ناوخته خپره شوې ویل شوي چې د صرافانو ټولنې استازو په دې وروستیو کې د صرافانو پر وړاندې ناامني یوه جدي اندېښنه یاده کړې او له اړوند چارواکو یې د مخنیوي غوښتنه کړې ده.   په خبرپاڼه کې ویل شوي چې صرافانو دغه شان د خپلو جوازونو د غځولو غوښتنه هم کړې.   د خبرپاڼې په حواله، صرافانو په ټینګار سره وویل، که د صرافانو... Читать дальше...

د ژمي په خلاصېدو او د هوا په تودېدو سره په افغانستان په ځانګړي ډول شمالي ولایتونو کې یو ځل بیا د جګړې د پیل وېره په خپرېدو ده او خلک له دې امله ډېر اندېښمن دي. د بغلان د اندراب ولسوالۍ یوتن اوسېدونکی وایي، تېر کال یې د جګړو له امله له خپلې ځمکې حاصل وانه خېست، سږ کال هم وېره لري چې د جګړو اور کروندې ونه خوري. دی چې نه غواړي نوم یې راپور کې واخېستل شي ازادي راډیو سره خبرو کې ادعا وکړه چې د طالبانو د حکومت ځواکونه یې لیدلي چې د جګړې لپاره چمتوالی نیسي: "دلته صرف غریب ولس دی چې تل قرباني ورکوي.... Читать дальше...

د روسیې پوځي چارواکو ویلي چې د اوکراین پر هوایي اډو او پوځي تاسیساتو یې بریدونه کړي دي.  لویدیځو اژانسونو د روسي چارواکو په وینا د دوی هدف همدا پوځي سیمې دي او د ملکیانو د اوسیدو پر ځایونو یې بریدونه نه دي کړي.  دا بریدونه څو ساعته وروسته تر دې پيل شول چې د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین په اوکراین کې "ځانګړي پوځي عملیات" اعلان کړل.  د روسیې دا حملې سملاسي له پراخو غبرګونونو سره مخامخ شوي دي.  د اوکراین ولسمشر ولودمیر زلنسکي دغه هېواد کې بېړنی پوځي حالت اعلان کړی او د امریکا له ولسمشر جو بایډن سره یې پر ټیلیفون خبرې کړي دي.

په میدان وردګو ولایت کې پر یوه کورني ښوونځي د ازادي راډیو تر راپور وروسته له دې ښوونځي سره مرسته وشوه. تېره اوونۍ ازادي راډیو په میدان وردګو ولایت کې په یوه کور کې په کمو امکانانو د نجونو لپاره یوه خصوصي کورني ښوونځي راپور خپور کړی و چې دا ښوونځی یو ځايي اوسیدونکي جوړ کړی و. د ازادي راډیو د راپور له خپرېدو وروسته دې ښوونځي ته له بېلابېلو ځایونو افغانانو د مرستې لاسونه ور غځولي او ورسره یې د درسي موادو په برخه کې مرسته کړې.  د یاد ښوونځي بنسټ ایښودونکي او مسول حمید الله ریحان ازادي راډيو ته... Читать дальше...

په ملګرو ملتونو کې د اوکراین استازی وایي، د روسیې ولسمشر پر اوکراین د جګړې اعلان کړی دی.  سرګي کیسلیت سیا " Sergiy Kyslytsya " د امنیت شورا ځانګړې غونډې ته وویل چې ملګري ملتونه باید د دغې جګړې د پېښېدو مخه ونیسي.  د امنیت شورا په دې ځانګړې غونډه کې د نورو هېوادونو استازو هم له روسیې وغوښتل چې پر اوکراین له پوځي یرغله لاس واخلي.  د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین نن سهار په اوکراین کې "د ځانګړو پوځي عملیاتو" اعلان وکړ.  پوتین په یوه ټلوېزیوني وینا کې وویل، دوی د اوکراین د اشغال نیت نه لري.  ... Читать дальше...

پر افغانستان د طالبانو له بیاځلي واکمنۍ وروسته، زرګونه پخواني پوځي، امنیتي او استخباراتي ځواکونه بې برخلیکه شول چې ځینې یې په کور ناست دي او ځیني نور یې هم له هېواده ووتل. د کونړ اوسېدونکی امان الله چې د مخکیني جمهوري نظام پر مهال یې د پولیسو په لیکو کې دنده درلوده، په کور ناست دی. دې چې د پولیسۍ برخه کې يې ډېرې زده کړې کړي اوس مهال ورځنۍ مزدوري کوي. امان الله دا تمه نه لري چې طالبان به يې له پوهې او وړتیا نه په نوې جوړېدونکي پوځ کې ګټه واخلي. دی ادعا کوي چې طالبان د ده په شان د پخواني نظام... Читать дальше...

د سره صلیب نړیوالې کمېټې عمومي رییس ویلي، دوی به په افغانستان کې ملي ټولنې هم دې ته وهڅوي چې بې وزلو سره بشري مرستې او د دوی لاس نیوی وکړي. رابرټ ماردیني دغه خبرې د چهارشنبې په ورځ (د کب ۴مه)کابل کې د افغاني سرې میاشتې ټولنې له سرپرست مرستیال ملا نورالدین ترابي سره په لیدنه کې داسې مهال کړي چې د فنلنډ او ډنمارک د سره صلیب سکرتر جنرالان هم حاضر وو. د افغاني سرې میاشتې ټولنې ویاند نوراغا صاحب زاده  په دې اړه ازادي راډیو ته وویل: "د سره صلیب نړیوالې کمېټې عمومي رییس ښاغلي رابرټ مارديني افغانستان... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو امنیت شورا د اوکراین پر وضعیت فوق العاده غونډه وربللې ده.  بل لورته د اوکراین پولې ته نژدې د روسي پوځیانو د تحرکاتو د ډېروالي په خاطر اوکراین کې بیړنی حالت نافذ شوی دی.  لویدیځو قدرتونو د روسیې د تحرکاتو له کبله پر مسکو بندیزونه لګولي، خو د روسیې ولسمشر وایي جدي ځواب به ورکړي.  ولادیمیرپوتین نن په اوکراین کې د پوځي عملیاتو اعلان هم وکړ او ويې ویل، له دې عملیاتو یې هدف د ملکي کسانو خوندیتوب دی.  پوتین په یوه ټلوېزیوني وینا کې وویل، دوی د اوکراین له خوا د ورپېښ ګواښ په غبرګون... Читать дальше...

د غور ځايي چارواکي وايي، له کابله د طالبانو د حکومت یو پلاوی چې د یونسکو استازی هم ورسره ملګری دی، د جام منار د وضعیت د ارزولو لپاره غور ته ورغلی دی. دا منار چې د ډیلي له قطب مناره وروسته د نړۍ دوهم پخوانۍ د خښتو منار دی، د نړېدو له خطر سره مخامخ شوی دی. د غور ولایت لپاره د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور سرپرست عبدالحی زعیم ازادي راډیو ته وویل، د اطلاعاتو او فرهنګ، ښار جوړونې، د کلیو د پراختیا او یونسکو د استازو په ګډون پلاوي غور ته سفر کړی دی. دی وايي: "د اسلامي امارت د لرغون پېژندنې ريیس ذبیح... Читать дальше...

د رسنیو یوه ټولنه خبرداری ورکوي چې که وضعیت په اوسني ډول دوام وکړي، تر راتلونکو شپږو میاشتو پورې به په افغانستان کې د مالي ستونزو له کبله هېڅ خپلواکه رسنۍ پاتې نه شي.    د افغانستان د ژورنالېستانو او رسنیو د ټولنو فدراسیون وايي، که د رسنیو مالي ستونزو ته فوري پام ونه شي، په راتلونکو شپږو میاشتو کې به هېڅ غیر حکومتي رسنۍ فعاله پاتې نه شي.  تېره اوونۍ د ایینه په نوم ټلوېزیون خپلې خپرونې ودرولې او ویې ویل چې د مالي ستونزو له کبله کار ته دوام نه شي ورکولی.   د افغانستان د رسنیو خاوندان او ژورنالېستان... Читать дальше...