Новости за 10.11.2022

د طالبانو له‌خوا د معترضه مېرمنو د نیولو په دوام ادعا کېږي، چې طالبانو یو بله معترضه مېرمن فرحت پوپلزۍ هم نیولې ده. د افغانستان د (خود جوشه مبارزه مېرمنو ټولنې) د ټولنیز رسنیو مسوله او د دغه خوځښت له بنسټ ایښودنکو راضیه بارکزۍ ادعا کوي، چې همکاره یې فرحت پوپلزۍ د سه شنبې په ورځ د طالبانو د استخباراتو له‌خوا نیول شوې ده. هغې ازاد راډیو ته وویل: "فرحت پوپلزۍ درې ورځې وړاندې له خپل پلار سره د طالبانو له‌خوا ونیول وشوه، مبایل یې ترې واخیسته او د طالبانو په کنټرول کې و، موږ ته ميسج راغی چې فرحت له... Читать дальше...

په کندهار کې د یو محلي سندرغاړي نجیب شریف وهلو او شکنجه کولو یو شمېر افغان فرهنګیان او د بشري حقونو فعالان غوسه کړي دي. لیکوال او مدني فعال نثار صالح وايي په زور کلي نه‌کېږي. هغه په کندهار کې د طالب چارواکو له‌خوا د نجیب شریف په نوم د سیمه‌يیز سندر غاړي وهلو او شکنجه کولو ته په اشارې وايي؛ هنر او موسیقي د انساني ټولنې ضرورت دي او د هنرمندانو وهل او شکنجه کول دا ښيې چې اوس هم په افغانستان کې صحرايي محکمې روانې دي. نوموړی وايي: "که څه هم د انجينر شریف د وهلو او شکنجه کولو دقیق علت لا معلوم نه‌دی... Читать дальше...

د پاکستان کورنيو چارو وزير ويلي که په خيبر پښتونخوا او پنجاب کې صوبايي حکومتونه خپلې ذمه واري نه پوره کوي نو پر ضد یې اييني ګامونه اخیستل کیدای شي.   رانا ثناالله دغه خبره د نومبر په اتمه په يوه خبري غونډه کې کړې وه. د مسلم لیګ ن له خوا غوره شوي د پنجاب ګورنر بلیغ الزمان هم په همدغه ورځ د کراچۍ په سیول هسپتال کې خبریالانو ته وویل چې د موجوده حالاتو په رڼا کې په پنجاب کې د ګورنر راج عملي کیدو امکان نه شي ردېدلی.  د وزیراعظم سلاکار امیرمقام هم د نومبر په اتمه په لاهور کې یو خبري کانفرنس ته وویل... Читать дальше...

د افغانستان بانک پخواني چارواکي افغانستان ته د تازه بانک‌نوټونو په رسېدلو سره سم ټینګار کوي، چې نوي بانک نوټونه باید سم وساتل شي او دغه کار سره له دې چې د هېواد په اقتصاد کې مهم رول لري ساتنه یې د پېسو د چاپ له اساسي اصولو هم ګنل کېږي. د تېر جمهوري نظام د افغانستان بانک پخواني مرستیال خان افضل هډه وال په دې اړه د پنجشنبې په ورځ ازادي راډيو ته وویل، په افغانستان کې د پېسو ناسم ساتل او دا چې سمه استفاده ترې نه‌کېږي د دې لامل کېږي چې نوي بانک‌نوټونه چاپ شي چې زیات لګښت غواړي. نوموړي وويل: "د پېسو... Читать дальше...

په افغانستان کې د طالبانو د حکومت د امربالمعروف او نهی عن المنکر وزارت افغان مېرمنې تفریحي پارکونو ته له ورتګه منع کړي دي. تر دې وړاندې طالبانو تفریحي پارکونو ته د ښځو او سړیو د ورتګ لپاره بېلې ورځې ټاکلې وې. ياد وزارت د دې بنديز لامل ښځو ته د مناسب چاپېریال نه شتون یاد کړی دی.

وروسته له هغې چې طالبانو پارکونو ته د ښځو پر تګ بندیز ولګاوه، په کابل کې يو شمېر ښځې وايي، چې پارکونه دوى ته د ورزش لپاره یوازینی مناسب او هوسا ځای و. پلازمېنې کابل کې مېشه يوه مېرمنې وايي، د خپلې ناروغۍ له امله هره ورځ ورزش کوي او قدم وهي. خو زياتوي، دا چې هره ورځ کور ته نږدې پارک ته، د قدم وهلو لپاره تلله نوره نه‌شي تلی. دا مېرمن چې نه‌غواړي د امنيتي ستونزو له امله یې نوم په راپور کې خپور شي وايي، د کابل پر سړکونو د قدم وهلو او تمرين پر مهال ځان ډېر نا امنه ګڼي. نوموړې وايي: "زما وزن... Читать дальше...

د دې اوونۍ د "هارون باچا هنري ګړۍ" خپرونې مېلمه د ملاکنډ د تاڼې کلي يو ځوان رباب غږوونکی بلال خان بلال دی. نوموړی په ټولنيزو علومو کې ماسټري لري او له تېرې څه مودې راهيسې په اسلام اباد کې د "اهنګ کده" په نوم د رباب او دموسيقۍ د يو شمېر نورو الاتو د زدکړې يو مرکز چلوي. بلال وايي، اوسمهال شاوخوا ۷۰ کسان، چې نجونه هم پکې شاملې دي، د ده په مرکز کې موسيقي زده کوي. د بلال خان بلال د هنري هلو ځلو په اړه د ده خبرې او په رباب غږولې ځينې نغمې يې د غږ په ځای کې اورېدای شئ.

په داسې حال کې چې په پاکستان کې د هغه هېواد د پولیسو له‌خوا د افغان کډوالو ځورول دوام لري، په افغانستان کې د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت له پاکستاني چارواکو وغوښتل چې د افغانانو ځورونه ودروي او د یوه مسلمان ګاونډي په توګه دې د افغانانو ښه کوربه‌توب وکړي. يوه ويډيو چې په ټولنیزو رسینو کې خپره شوې او په‌کې ښکاري چې د پاکستاني پولیسو له‌خوا یو شمېر نیول شوي افغانان چې په رسۍ تړل شوي، د پولیسو ماموریت ته بیول کېږي. په دغو شاوخوا شلو افغانانو کې یو شمېر یې ماشومان دي. په هغه هېواد کې مېشت... Читать дальше...

د اډېلېد ښار اووال سټډېوم د نړیوال جام د تر ټولو حساسې او چټکې لوبې کوربه و. انګلستان د ۲۰۲۲ کال د نړیوال شل اوریز جام په دویمه نیمه پایلوبه کې هند مات کړ. هندي لوبغاړو لومړی توپوهنه کړې وه او په ۲۰ اورونو کې يې د ۶ لوبغاړو په سوځېدو د ۱۶۹ منډو هدف وټاکه. د انګلستان ټیم په داسې حال کې دا هدف پوره کړ چې هېڅ لوبغاړی یې ونه سوځېد. لوبډلمشر جاس بټلر ۸۰ او ورسره خوا کې الېکس هېلس ۸۶ ناسوځېدلې منډې جوړې کړې. الېکس هېلس د لوبې غوره لوبغاړی ونومول شو. نوموړي وويل: "دا له ویاړ ډکه شېبه ده. ډېر خوشاله یم چې ښه لوبه مې وکړه. Читать дальше...

جانز هاپکینز پوهنتون وايي په افغانستان کې د مور او ماشوم لپاره د روغتیایي خدمتونو د وړاندې کول له ناوړه وضعیت سره مخ دي او ښځینه روغتیا پالانې تر سختو شرایطو لاندې کار کوي. فوزیه چې د میدان وردګ ولایت د جغتو ولسوالۍ اوسېدونکې ده وايي، نږدې یوه میاشت وړاندې يې د زېږون پر مهال ماشوم مړ شو. فوزیه يې لامل په سیمه‌ییز کلینیک کې د ښځینه روغتیاپالې نه موجودیت یادوي. نوموړې وايي: "کله يې چې شفاخانې ته وروستم، دا چې هلته ښځینه ډاکټره نه وه او ما هم شدید درد درلود، له زېږون وروسته زما ماشوم مړ شو، اوس... Читать дальше...

فاطمه امیري چې د کاج پر روزنیز مرکز برید کې ټپي شوې وه او یوه سترګه‌یې له لاسه ورکړې، بالاخره‌يې تېره اوونۍ د کانکور ازموینه کې ګډون وکړ. هغه د ۳۱۳ نمرو په ترلاسه کولو سره وتوانېده چې د کابل پوهنتون کمپیوټر ساینس فاکولتې ته بریالۍ شي، هغه تحصیلي رشته چې فاطمې یې هیله درلوده.

د انګلستان د کرېکټ ملي ټیم نن په یوه چټکه لوبه کې هند ته ماتې ورکړه او د نړیوال جام پایلوبې ته ووت. لوبه د اسټرالیا په اډېلېډ ښار کې وشوه. انګلستان وتوانېد په ۱۶ اوورنو کې د هند د ۱۶۹ منډو هدف پوره کړي. د انګلستان هېڅ لوبغاړی ونه سوځېد. پیلیزو لوبغاړو جاس بټلر ۸۰ او ورسره الېکس هېلس ۸۶ منډې جوړې کړې. په دې ترتیب انګلستان را روانه یکشنبه د نومبر په دیارلسمه له پاکستان سره د نړیوال جام پایلوبه ترسره کوي.

انګلينډ په شل اووریزه کرکټ نړيوال کپ سیمي فاینل کې هند ته په لسو ويکټو ماتې ورکړه او پايلوبې (فاينل) ته ووت.  د نومبر پر لسمه د اسټراليا په ايډيلېډ کې شوې دې سیالۍ کې ټاس انګلينډ وګاټه او هند ته یې د بيټينګ کولو وويل. هند په شل اوورونو کې د شپږو لوبغاړو په اوټ کېدو ۱۶۸ منډې جوړې کړي. د هند لخوا هادريک پانډيا ۶۳ او ويرات کوهلي ۵۰ رنزونونه وکړل.  د انګلينډ کریس جورډن تر ټولو ډېرې ۳، عادل رشيد او کریس ووکس يوه يوه ويکټه واخیسته. د هند يو لوبغاړی د منډې وهلو په وخت اوټ شو.  د هند د ۱۶۸ رنزونو پوره... Читать дальше...

اکادمي ادبيات پاکستان د اکتوبر له ۳۱مې د نومبر تر دويمې نېټې پورې په اسلام اباد کې د ماشومانو د ادبياتو پر موضوع درې ورځنی نړيوال کنفرانس جوړ کړی وو. دې غونډې ته د نړۍ د بېلا بېلو هېوادونو څېړونکو او ليکوالانو د ويډيو لېنک له لارې ويناوې وکړې. په کوټه کې د بلوچستان پوهنتون د ژبو، ادبياتو او کلتور د مطالعاتو څانګې مشر ډاکټر عبدالروف رفيقي هم کنفرانس ته په هغه صوبه کې د ماشومانو د ادب په برخه کې د شوي کار په اړه مقاله وړاندې کړه. زموږ همکار هارون باچا له ډاکټر رفيقي سره مرکه کړې او په پيل کې يې ورڅخه د ده د مقالې د مهمو نکتو په اړه پوښتنه کړې ده.

د ټوېټر ګن شمېر کارونکو له هغې وروسته بیا د مشهورو څېرو په نوم د جعلي اکونټونو جوړولو چانس ترلاسه کړ چې، د ټوېتر مالک ایلان ماسک د ټوېټر اکونټ د تأیید لپاره نوی سیستم معرفي کړ. په تېر کې سیاستوال، ژورنالېستان او نورې نوموتې څېرې اړ وې چې په ټوېټر اکونټ کې د ابي نښې ترلاسه کولو لپاره د خپل هویت ثبوت وړاندې کړي. د ټوېټر په نوي سیستم کې ټول هغه د ټوېټر کارونکي چې په دې ټولنیزه شبکه کې د اته ډالرو میاشتنی ګډون ولري، اکاونټ به یې د ابي نښې په لرلو تأیید شي. ایلان ماسک تاکید کړی چې د اکونټ د تأییدلو... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې سازمان (FAO) په یو تازه راپور کې ویلي، افغانستان په سیمه کې یو له هغه درې هېوادونو څخه دی چې په تېر ۲۰۲۱ کال کې له سخت اقتصادي او خوراکي ناورین سره مخ شوی دی. ۳۰ کلن روح الله چې د هرات ولایت اوسېدونکی او د ۳ کسیزه کورنۍ مشري ورتر غاړې ده وايي، په تېر یو کال کې یې د ژوند سختې شپې او ورځې تېرې کړي او دا وضعیت لا هم روان دی. روح الله وايي، په تېر جمهوري نظام کې د دولت کارکونکی و او په خبره یې، په خپل میاشتني معاش به یې د خپل کور ټولې اقتصادي ستونزې حلولې. نوموړي له ازادي راډیو سره په خبرو کې وویل... Читать дальше...

د کرېکټ په نړیوال شل اوریز جام کې هند د انګلستان ټیم ته د ۱۶۹ منډو هدف وټاکه. دا په روان نړیوال جام کې دویمه نیمه پایلوبه ده. لوبه د اډېلېډ ښار په اووال سټډیوم کې روانه ده، د هند لپاره په نننۍ لوبه کې هارډیک پانډیا په ۳۳ بالونو ۶۳ منډې وکړې چې په‌کې ۵ شپږیزې هم شاملې دي. ویرات کوهلي هم پنځوسیزه جوړه کړه. تر دې مخکې د نړیوال جام په لومړۍ نیمه پایلوبه کې پاکستان د نیوزیلند په ماتولو فاینل ته لار پیدا کړې. د هند او انګلستان تر منځ د نننۍ لوبې ګټونکی به را روانه یکشنبه له پاکستان سره پایلوبه کوي.

د امریکا متحد ایالتونه وايي، په اوکراین باندې د روسیې په یرغل سره دواړو خواو ته تر ۲۰۰ زرو ډېر پوځيان وژل شوي یا ټپیان دي. د امریکا د وسله‌والو ځواکونو لوی درستیز جنرال مارک میلي پرون وویل چې، په روانه جګړه کې نږدې سلو زرو روسي او سلو زرو اوکرایني پوځيانو ته مرګ‌ژوبله اوښتې. دا احصایه د اوکراین په جګړه کې د یوه لوېدیځ چارواکي له‌خوا د ورکړل شویو تلفاتو تر ټولو لوړه شمېره بلل کېږي. میلي وویل چې د اوکراین په روانه جګړه کې شاوخوا ۴۰ زره ملکیان هم وژل شوي دي. تر اوسه دغه احصایه په خپلواکه توګه نه ده تایید شوې.

د راپورونو له‌مخې پاکستاني پولیسو دا افغانان د اسنادو د نه درلودلو او پاکستان ته د ناقانونه تګ په خاطر نیولي. پاکستاني رسنیو د کراچۍ د کیماړي سیمې د پولیسو مشر فداحسین جانوري په حواله ویلي چې د ناقانونه کډوالو د نیولو لپاره یې هڅې روانې کړي. له پاکستانه په خواله رسنیو یوه ویډیو هم شریکه شوې چې په‌کې لسګونه لاس تړلي کسان ښکاري. د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر منظور احمد پښتین هم د نیولو شویو کسانو د یوه عکس په خپرولو سره لیکلي چې، باید د افغانانو نیول او سپکاوی بند شي. پښتین همدا راز زیاته کړې چې... Читать дальше...

د نومبر اتمې په منځمهاله انتخاباتو کې رېپبليکن ګوند څه لاس ته راوړنې کړي خو په استازو جرګه او سېنېټ کې د څوکیو ډکولو په روانه سیالۍ کې د دوی بریا له هغې څخه کمه وه چې وړاندوینه يې شوې وه.

عمران خان د نومبر پر ۱۰مه په یو ویډیويي پیغام کې وویل چې د پنجاب د وزیراباد له هغې سیمې څخه خپل لاریون پیلوي چیرته چې د ده پر قافله ډزې شوې وې او ۱۳ کسان پکې زخمیان شوي او یو بل وژل شوی وو.

د امریکا د متحده ایالاتو ولسمشر جو بایډن منځ‌مهاله انتخابات د ډیموکراسۍ لپاره یوه ښه ورځ وبلله او ویې ویل، د ډیموکراټ ګوند غړیو یې وکولای شول چې د جمهوري غوښتونکو د بریا د هغې څپې چې تمه یې کېده، مخه ونیسي. بایډن دا ومنله چې د انفلاسیون او نورو اقتصادي مسلو په اړه رایي ورکونکي مایوسه و خو ویې ویل چې، د امریکایانو لوی اکثریت چې د نومبر په اتمه یې رایې ورکړې، د ده د اجنډا ملاتړ وکړ. بایډن په سپینه ماڼۍ کې یوې خبري غونډې ته وویل: "زما په فکر دا یوه ښه ورځ وه د ډیموکراسۍ لپاره. او زه فکر کوم چې دا... Читать дальше...

منيزې زياته کړه چې پوليس قانوني اسناد لرونکي افغانان هم نيسي او زندان ته يې لېږي. "له نيول شويو کسانو تذکره، پاسپورټ، روپۍ او نور قيمتي شيان هم اخلي، خو په مقدمه يا ريکارډ کې يې هيڅ ذکر نه وي او افغانان له خپلو اسنادو او قيمتي شيانو څخه هم محرومه کوي."

په داسې حال کې چې په افغانستان کې د طالبانو د حکومت له لوري په افغان مېرمنو او نجونو ورځ تر بلې محدودیتونه زیاتیږي اروپايي ټولنه وايي، په افغانستان کې د یوې پراخ بنسټه سیاسي پروسې لپاره مهمه ده چې د افغان مېرمنو او نجونو غږ واورېدل شي او حقونه يې ورکړل شي. د اروپايي ټولنې د بهرنیو اړیکو او امنیتي پالیسۍ مسول جوسف بورل پر خپل ټوېټر لیکلي دي، چې په همدې تړاو يې له یو شمېر بهر مېشتو افغان مېرمنو سره کتلي دي. نوموړي لیکلي: "د افغان ښځینه رهبرانو په ناسته کې موږ نن په افغانستان کې د یوې پراخ بنسټه... Читать дальше...

پر کابل د طالبانو تر واکمنېدو وروسته افغانستان له زښتو مالي ستونزو سره مخامخ دی چې له کبله يې د خلکو کړاوونه زیات شوي دي، خو په دې حالاتو کې هم افغانان ځان ته د تفریح لارې لټوي چې پکې یو کرکټ هم دی. د هېواد په بېلا بېلو سيمو کې ځوانان په کرکټ کولو بوخت ليدل کېږي.